تبریز دوباره پایتخت شد

تبریز سال2015 در نهمین کنفرانس وزیران گردشگری کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی (جهان اسلام) در دی 1394 (سال 2015) که در شهر نیامی ( پایتخت کشور نیجر) برگزار شد، با هفت رای از بین 9 رای اعضای کمیته و در رقابت با چهار شهر دیگر از پنج کشور به عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی (پایتخت گردشگری جهان اسلام) در سال 2018 انتخاب شد.

آیین پیش‌رویداد تبریز 2018 در دی 96 در تبریز برگزار و اقدامات لازم به‌صورت جدی‌تر از آن زمان آغاز و افتتاح رسمی رویداد به اردیبهشت امسال محول شد.

وجود مناطق نمونه گردشگری در تبریز، زیرساخت‌های مناسب گردشگری، وجود دو اثر ثبت جهانی یعنی بازار تبریز و مجموعه کلیساهای آذربایجان شرقی، مراکز خدماتی‌رفاهی و گردشگری مناسب، موزه‌های غنی و متعدد، چشم‌اندازهای طبیعی بی‌نظیر، برگزاری رویدادهای متنوع در طول سال در شهرستان تبریز، بوستان‌ها و پارک‌های مناسب و آیین‌ها و برنامه‌های فرهنگی در این شهرستان در کنار انتخاب تبریز به‌عنوان شهر جهانی فرش دستباف و تعداد گردشگران داخلی و خارجی این استان از جمله مواردی است که باعث انتخاب شهر تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی شد.

پس از انتخاب تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی، شورای سیاستگذاری تبریز‌2018 تشکیل شد و دبیرخانه شروع به‌کار کرد. شش کمیته در دبیرخانه شامل کمیته زیرساخت و توسعه شهری، کمیته فرهنگی و اجتماعی، کمیته آموزش، ارزیابی و نظارت، کمیته اقتصادی و سرمایه‌گذاری، کمیته تبلیغات و امور بین‌الملل و کمیته سمن‌ها تشکیل شد که در 20 ماه گذشته 55 جلسه و 450 مصوبه در حوزه زیرساخت‌های گردشگری، زیباسازی محیط‌های شهری، تأمین اماکن اقامتی و گردشگری برای گردشگران و برگزاری رویدادهای فرهنگی داشت.

تبریز، پایتخت پرتخفیف

همزمان با مراسم افتتاحیه تبریز2018، بسته برنامه‌های عیدانه تبریز شامل تخفیف ویژه برای اقامت در هتل‌های تبریز، تخفیف فرش و کیف و کفش چرم، سرو غذاهای ویژه و سنتی آذربایجان‌شرقی، تخفیف برای بازدید از موزه‌ها و اماکن تاریخی این استان، برگزاری جشنواره اقوام در خیابان‌های شهر تبریز و نمایش صنایع‌دستی استان‌های مختلف در این شهر نیز ارائه می‌شود.

برای فعالیت شبانه صنوف مرتبط با خدمات گردشگری مجوز اعطا شده است، با این اقدام شرایطی فراهم می‌شود که گردشگران بتوانند از شب‌های تبریز نیز بهره ببرند و به‌صورت شبانه‌روزی از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های تبریز استفاده کنند. این اقدام فقط در تبریز و به صورت پایلوت اجرایی شده است.

تبریز2018، یک فرصت بسیار خوب، نه‌تنها برای توسعه گردشگری تبریز و استان آذربایجان شرقی، بلکه برای کشور عزیزمان ایران اسلامی است. پس از ثبت تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی اتفاقات خوبی روی داده است؛ از جمله تسریع در پروژه‌های تأثیرگذار در گردشگری که می‌تواند این استان را که فعلا در حوزه صادرات غیرنفتی جزو استان‌های برتر است، در بخش گردشگری نیز متحول کند.

از سوی شهردار تبریز، مذاکراتی با شهردارانی که با تبریز خواهرخوانده هستند، انجام شده و برای حضور در این رویداد از آنها دعوت به عمل آمده است.

بسته‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف گردشگری از جمله اقامتگاه‌های بوم‌گردی آماده شده است که در صورت تحقق این بسته‌های سرمایه‌گذاری می‌توانیم شاهد رونق و توسعه صنعت گردشگری و افزایش جذب گردشگران خارجی باشیم.

درخصوص حضور سرمایه‌گذاران خارجی نیز اکنون یک سرمایه‌گذار خارجی در تبریز فعالیت می‌کند که مجموعه گردشگری و تأسیسات هتلی ایجاد کرده است و با توجه به ظرفیت‌هایی مانند فرودگاه تبریز که ماهانه 1500 پرواز دارد می‌توان از این ظرفیت برای افزایش سرمایه‌گذاری خارجی استفاده کرد.

درخصوص اطلاع‌رسانی و تبلیغات رویداد تبریز 2018 نیز باید گفت فعالیت‌های تبلیغاتی رویداد تبریز 2018 تقویت شده است، سفرایی را به برخی از شهرها مانند مشهد فرستادیم و بیلبوردهایی در این شهرها نصب شده است. ضمن این که در صداوسیما تبلیغات خوبی در این خصوص صورت گرفته است، اما اعتقاد دارم جای کار بیشتری داریم و باید بیشتر در این حوزه کار می‌شد.

البته علت ضعف مشاهده شده در تبلیغات این رویداد به این دلیل است که در دوره مدیریت قبلی سازمان میراث‌فرهنگی اقدامات و رویکرد بیشتر زیرساختی بود و با ورود آقای محب‌خدایی به معاونت گردشگری رویکردها تغییر کرد و به سمت اقدامات نرم‌افزاری و اطلاع‌رسانی و تبلیغات حرکت کردیم.

جذب گردشگر با ربع رشیدی

یکی از پیامدهای مهم رویداد تبریز 2018، مرمت اثر تاریخی ربع رشیدی است که به اندازه تخت جمشید می‌تواند در جذب گردشگر داخلی و خارجی مؤثر باشد. ربع رشیدی، دانشگاهی است که در حدود 700 سال پیش به همت یکی از اندیشمندان بزرگ تبریزی در این شهر راه‌اندازی شد و اکنون در حال مرمت بوده و در صورت پایان مرمت می‌تواند به جاذبه مهم گردشگری در تبریز تبدیل شود.

در کنار تمام جاذبه‌های شهر تبریز و مناطق نمونه گردشگری آن، استان آذربایجان شرقی دارای ظرفیت‌های مهمی است که از آن جمله می‌توان به کندوان و جنگل‌های ارس اشاره کرد که پرونده ثبت جهانی آن در دست تهیه است. این درحالی است که جلفا نیز یکی از ظرفیت‌های دیگر استان است.

برای اولین بار کاروان اتوبوس گردشگری در تبریز فعالیت خواهد کرد که این کاروان عرضه‌کننده محصولات مختلف آذربایجان شرقی است که همراه گروه هنری به اجرای برنامه‌های هنری خواهد پرداخت و شب‌های فرهنگی و هنری در تبریز برگزار می‌شود.

19 موزه استان آذربایجان شرقی تجهیز شده و سال 2018 خدمات مناسبی از سوی این موزه‌ها ارائه می‌شود، ضمن این‌که یک نمایشگاه مهم فرهنگی برای نمایش اشیای مختلف کشورهای اسلامی در تبریز برگزار خواهد شد.

نمایشگاهی از آثار نفیس و برگزیده هنرمندان آذربایجان شرقی به این مناسبت در تبریز برگزار خواهد شد که گردشگران تبریز می‌توانند از تماشای آن بهره‌مند شوند.

اولین خانه ایرانی از سلسله خانه‌های ایرانی در 31 استان کشور در محل خانه صلح‌جو همزمان با افتتاح رسمی رویداد تبریز2018 افتتاح می‌شود و در تمام این خانه، چیدمان صنایع‌دستی ایران و بخصوص صنایع‌دستی تبریز به چشم می‌خورد.

در نهایت با توجه به این ظرفیت‌ها در واقع از امروز باید بگوییم این رویداد، نقطه آغاز فعالیت‌ها و اقدامات مهم در برنامه‌ریزی استان آذربایجان‌شرقی است.

هزاره اول تا دوم پیش از میلاد مسیح

تاریخ دقیقی از زمان شکل‌گیری شهر تبریز در دست نیست، اما اکتشافات به دست آمده در سایت موزه عصر آهن در حوالی مرکز تبریز، وجود تمدنی در محل تبریز فعلی در هزاره اول و دوم پیش از میلاد را نشان می‌دهد.

سده چهارم میلادی/ تبریز در سراشیبی

تبریز از تب و تاب افتاده و از اوج به زیر آمده است. برخی از اسناد و نوشته‌های تاریخی از ویرانی تبریز در سده چهارم میلادی خبر داده‌اند، طوری که حدود دو قرن بعد که پای اسلام به ایران باز شده و آذربایجان به دست مسلمانان فتح می‌شود، تبریز قریه‌ای کوچک بیش نبوده است.

سده دوم هجری قمری (پس از اسلام) قریه تبریز در مسیر آبادی

قریه تبریز پس از اسلام و درواقع از نیمه‌های سده دوم هـ ق، رویه تکاملی خود را از سرگرفته و بتدریج به شهری تبدیل می‌شود آبادتر از سایر شهرهای آذربایجان.

600 هجری قمری/ لشکرکشی‌ مغول‌ها

در سال‌های 618 تا 638 لشکر مغول سه بار به پشت دروازه‌های تبریز می‌رسد، اما هر بار با تدبیر بزرگان شهر و بذل و بخشش مال و اموال مردم، این شهر از حمله مغولان در امان می‌ماند. تا این‌که در سال 638 و در چهارمین لشکرکشی، مغول‌ها به سراسر آذربایجان چیره می‌شوند.

آغاز سال 700 هجری قمری/ ساخت ربع رشیدی؛ مجموعه دانشگاهی جهان

پس از چیره شدن مغول‌ها بر آذربایجان، برخی از ایلخانیان مغول تبریز را پایتخت خود قرار می‌دهند که بویژه در زمان «غازان خان» تبریز شکوه ویژه‌ای می‌یابد و بناهای متعددی در این شهر پا می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین آنها، عظیم ترین مرکز علمی و فرهنگی جهان با نام «ربع رشیدی» است که خواجه رشیدالدین فضل‌ا...، وزیر ایلخانیان آن را بنا می‌نهد . مارکوپولو؛ جهانگرد ونیزی هم در همان روزگار ( سال 1275 م) از تبریز عبور کرده و آن را شهری بسیار بزرگ که با باغ‌های زیبا و دل انگیز محصور شده توصیف می‌کند.

906 هجری/ تبریز نخستین پایتخت ایران جدید

تبریز باشکوه و جلال به حیات خود ادامه می‌دهد تا سال 906 هجری که شاه اسماعیل صفوی آن را تصرف کرده و نخستین پایتخت ایران جدید را در این شهر بنیان می‌گذارد. نزدیکی این شهر به مرز ایران و عثمانی آن را آسیب‌پذیر کرده بود به حدی که چندین‌بار به تصرف عثمانیان درآمد تا سرانجام شاه طهماسب در سال 920 هجری پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل کرد.

اواخر دوران صفویان/ نزول بلایای طبیعی و غیر طبیعی

پایان دوران صفویان با بلایای سنگین متعددی برای تبریزیان همراه بود؛ طوری که زلزله زمین زیرپای تبریزیان را تکان می‌داد و عثمانیان دل آنها را. ابتدا زلزله مهیب جان 80 هزار تبریزی را گرفت. سپس عثمانی‌ها شهر (و برای دومین بار) اشغال و حدود 200 هزار نفر را قتل‌عام کردند و در سال 1780 نیز زلزله مهیب دیگری مرگ دویست هزار نفر از مردم تبریز را رقم زد.

سال 1826 میلادی/ تصرف تبریز به دست قوای روس

روس‌ها هم مثل عثمانیان تبریز را تصرف کردند؛ در سال 1826 میلادی که البته توافقنامه صلح بین ایران و روس این شهر را دوباره به ایرانیان بازگرداند.

سال‌های 1320 تا 1380 هـ ش تبریز شهر اولین‌ها شد

درایت و همت عباس میرزا از یک سو و قرار گرفتن تبریز در مسیر ارتباطی شرق و غرب و همجواری با روسیه و عثمانی از دیگر سو، نه تنها به شکل گیری نهادهای مدنی و رخداد تحولات اجتماعی منجر شد، بلکه ساخت بسیاری از اولین‌های تاریخ ایران مانند اولین چاپخانه، اولین سینمای عمومی، اولین قطار شهری ایران، اولین کودکستان، اولین مدرسه کر و لال‌های ایران، اولین شهرداری و اولین آتش‌نشانی را هم به دنبال داشت که تبریز را به عنوان «شهر اولین‌ها» در کشور مشهور کرد.

نقش ویژه تبریز در جنبش مشروطه ایران

پس از سرکوب مشروطه توسط محمدعلی‌شاه قاجار تمام حرکت‌های مشروطه‌خواهانه در تهران خاموش شد، درحالی که در همین زمان تبریزی‌ها از این دستاورد پاسداری کردند. نیروهای آزادیخواه (قشون ملی) به طرف تهران حرکت کردند تا فتح تهران و پیروزی جنبش مشروطه با حرکت سران مشروطه‌خواه تبریز رقم بخورد.

سال 1290 تبریز توسط روس‌ها اشغال شد

چهار ماه پس از پیروزی مشروطه خواهان در ایران در آذر ماه سال 1290 خورشیدی، قوای روس به تبریز یورش برده و آن را اشغال و آزادیخواهان را سرکوب کردند و فجایع خونباری علیه مردم رقم زدند.

سال 1296 اشغال تبریز توسط عثمانی

پس از جنگ جهانی اول، نیروهای روسیه تبریز را تخلیه کردند و جای خود را به نیروهای اشغالگر امپراتوری عثمانی دادند.

سال 1299 به بعد تقسیم آذربایجان

ایالت آذربایجان به دو استان آذربایجان شرقی به مرکزیت تبریز و استان آذربایجان غربی به مرکزیت رضاییه تقسیم شد.

سال 1356

در 29 بهمن 1356 خورشیدی تظاهرات مردم تبریز به مناسبت چهلمین روز کشته‌شدگان 19 دی 1356 تظاهرات قم به درگیری با پلیس و نیروهای امنیتی وقت کشید و معترضین پس از یک روز تظاهرات و درگیری بیشتر نقاط شهر را تسخیر کردند.

سال 1359 ورود تبریز به عرصه جنگ تحمیلی

بنابر آمار رسمی موجود، شمار شهیدان تبریز در جنگ تحمیلی بیش از 4200 نفر بوده‌است.