ورزش و آسیب‌های شانه

کسانی که به صورت تفریحی و غیرحرفه‌ای والیبال بازی می‌کنند هم باید مراقب این آسیب و پارگی لبه غضروفی مفصل و تاندون‌های شانه باشند. مفصل بین کتف و ترقوه هم در ضربات شدید بالای سر بسیار آسیب‌پذیر است.

25 درصد والیبالیست‌ها مشکلات شانه را در طول زندگی حرفه‌ای خود تجربه کرده اند که شایع ترین آسیب در آنها کشیدگی و التهاب تاندون عضلات چرخاننده سر شانه است که به علت زدن سرویس‌ها و اسپک‌های پُرقدرت و مکرر می‌تواند بروز یابد. معاینه بالینی، سونوگرافی و ام‌آرآی از روش‌های تشخیص این آسیب هستند. این آسیب در صورتی که تحت نظر فیزیوتراپیست ورزشی درمان نشود می‌تواند مزمن شود و ماه‌ها موجب آزار ورزشکار شده یا منجر به پارگی تاندون مذکور شود. این اختلال به علت تورم تاندون و گیر افتادن آن میان دو استخوان بازو و کتف ایجاد می‌شود و دردی ناشی از آن در ناحیه سرشانه احساس می‌شود که می‌تواند تیرکشنده به بازو باشد و در موارد حاد، شب مزاحم استراحت ورزشکار شود بخصوص هنگام غلتیدن روی آن. در چنین مواقعی، زمان دور شدن بازو از بدن و بالا آوردن شانه درد احساس می‌شود.

استراحت و دوری از تمرین، استفاده از یخ، داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی می‌توانند راهکارهای مناسبی برای بازگشت ورزشکار به میادین باشد؛ بنابراین فیزیوتراپیست به والیبالیست می‌آموزد چگونه با کشش صحیح و آرام عضلات، تورم و فشار وارده بر تاندون را کاهش دهد و با تقویت عضلات ثبات دهنده کتف‌ها، این تاندون‌ها را در وضعیت عملکردی بهتری قرار دهند.

فیزیوتراپیست ورزشی همزمان با اضافه کردن تمرینات هوازی و حفظ آمادگی جسمانی ورزشکار از بروز صدمات روحی ـ روانی در وی جلوگیری می‌کند و طی درمان مداوم و بر اساس تست‌های پزشکی و فیزیکی زمان بازگشت او را به زمین مسابقه مشخص می‌کند. حضور مداوم فیزیوتراپیست در مراحل مختلف آسیب در کنار ورزشکار اعتماد به نفس و امید به برگشت به ورزش حرفه‌ای را در وی تقویت می‌کند و زمان دوری اش را از میادین ورزشی کوتاه می‌کند.

تنظیم زمان استراحت و ریکاوری به‌دنبال تمرین‌ها و مسابقات سخت، تقویت عضلات مرکزی در ناحیه کمربند شانه ای، اصلاح وضعیت قرارگیری کتف‌ها نسبت به گردن و شانه، انجام تمرینات کششی و تقویتی عضلات این ناحیه و برنامه‌ریزی برای انجام مداوم این تمرینات از وظایف مهم فیزیوتراپیست ورزشی است که می‌تواند از بروز چنین آسیب‌هایی در والیبالیست‌های حرفه‌ای پیشگیری کند.

به‌دنبال بروز این آسیب‌ها براساس وسعت ضایعه بین 72 ساعت تا سه هفته بی‌حرکتی برای بیمار تجویز می‌شود که این بی‌حرکتی از طریق آویزان کردن دست از گردن با کمک اسلینگ‌های شانه اعمال می‌شود. بلافاصله بعد از بی حرکتی، فیزیوتراپی آغاز خواهد شد و ورزش‌ها به مرور از ساده به سخت و قدرتی پیشرفت می‌کنند. ابتدا فیزیوتراپیست به تنهایی و بدون دخالت عضلات بیمار حرکت را برای مفصل شانه اعمال می‌کند و کم کم حرکت به صورت مشترک خود بیمار و درمانگر انجام می‌شود تا قادر به انجام مستقل حرکت شود.

دکتر پرهام پارسانژاد - فیزیوتراپیست / جام جم