سـد معبر مقابل سینما

به عبارت دیگر سینمای ایران به اندازه کافی نحیف و رنجور است و با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند و مواجهه بدون موجه و قهری با آن در زمینه‌های مختلف تولید و پخش، غیرمنصفانه به نظر می‌رسد.

اکران نشدن یک فیلم کمدی سرگرم‌کننده مثل «خالتور» ـ با وجود برخی نقد و نظرات منفی به ساختار و کیفیت آن ـ در پردیس‌ها و سینماهای زیرمجموعه شهرداری تهران از جمله ملت، راگا، تماشا و رازی بتازگی باعث ایجاد حاشیه و جنجال شده و این سوال را به وجود آورده که چرا شهرداری و موسسه تصویرشهر مانع نمایش این فیلم در سینماهای تحت نظارت خود شده‌اند؟ این در حالی است که حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با وجود رویکرد و ملاحظاتی جدی‌تر که مسبوق به سابقه است، مشکلی با «خالتور» نداشته و این فیلم در همه سینماهای زیرمجموعه این سازمان نمایش دارد.

مقایسه عملکرد شهرداری در این زمینه با حوزه هنری، قابل توجه و نیازمند بررسی است. حوزه هنری، به عنوان نهادی با دیدگاه انقلابی و ایدئولوژی مبتنی بر نظام جمهوری اسلامی ایران، بخوبی و با شفافیت طی سال‌ها مواضع روشنی دارد و در عرصه‌های مختلف از جمله سینما منطبق به آن عمل می‌کند. چندی پیش بود که محمد حمزه‌زاده، قائم مقام رئیس و معاون سینمایی حوزه هنری در برنامه تلویزیونی «چشم شب روشن» حاضر شد و از یک روش انتخاب با توجه به دیدگاه‌ها و مواضع حوزه هنری برای نمایش در سینماهای تحت نظارت خود حرف زد. او در بخشی از این برنامه گفت: «اگر فیلمی بخواهد اخلاق، اصول و اعتقادات، باورهای مذهبی مردم و باورهای سیاسی آنها و دستاوردهایی را که انقلاب اسلامی در طول این سال‌ها داشته است هدف بگیرد و بخواهد درباره آنها نکاتی را بازگو کند یا پیشنهادهایی بدهد که آن پیشنهادها مخل مبانی ای که ما یا مردم به آنها اعتقاد داریم، باشند آن فیلم‌ها (برای اکران در سینماهای حوزه هنری) انتخاب نمی‌شوند. از طرفی دیگر اگر ما فیلمی را در اختیار مردم قرار دادیم و مردم به تماشای آن نشستند، این مردم حق دارند که از ما به عنوان سازمان سینمایی شکایت کنند که چرا شما در سینما به ما چنین محتوایی را ارائه کردید.»

در واقع حوزه هنری، متر و معیار مردمی و انقلابی مشخصی برای مواجهه با فیلم‌های سینمایی دارد و به این دلیل ـ که البته این روش هم گاهی مورد اعتراض برخی اهالی سینما قرار می‌گیرد ـ بعضی از فیلم‌ها را در سینماهای تحت‌نظارت خود نمایش نمی‌دهد. اما تصویر شهر و شهرداری هنوز رویکرد و دیدگاه مشخصی را در مواجهه با فیلم‌های سینمایی تبیین نکرده یا دست‌کم بخوبی میان اهالی سینما و مردم جا نینداخته است و شفاف اعلام موضع نکرده که چه فیلم‌هایی را در سینماهای تحت مدیریت و نظارت خود اکران می‌کند و چه آثاری را نمایش نمی‌دهد، ضمن این‌که بویژه درباره همین مورد اخیر و فیلم «خالتور» این سوال پررنگ‌تر هم می‌شود؟ بیشتر این پردیس‌های متعلق به شهرداری و تصویرشهر مثل راگا و تماشا در جنوب شهر تهران قرار دارند، یعنی جایی که می‌تواند مخاطب بالقوه و خوبی برای فیلمی سرگرم کننده باشد. درواقع سالن سینماهایی که در این مناطق برای سرگرمی مردم طراحی و ایجاد و برای آن سرمایه‌گذاری شده، می‌تواند از چنین ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی برای افزایش رونق و جذب مردم و رضایت آنها استفاده کند، کاری که با این تصمیم‌ها نتیجه معکوسی خواهد داشت.

اعتراض شدیداللحن فرح‌بخش

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «خالتور» با انتقاد از عملکرد موسسه تصویرشهر و شهرداری تهران در برخورد با این اثر کمدی و سرگرم‌کننده به جام‌جم گفت: تصویر شهر به صورت سرخود تصمیم به تحریم فیلم ما گرفته است و آن را در پردیس‌های ملت، راگا، رازی و تماشا اکران نمی‌کند، در حالی‌که پردیس‌ها طبق آیین‌نامه شورای صنفی نمایش باید همه فیلم‌ها را نمایش دهند.

محمدحسین فرح‌بخش افزود: طبق آیین‌نامه شورای صنفی نمایش هر سینمایی یک فیلم بیشتر نمی‌تواند اکران کند، اما پردیس‌هایی که مثلا پنج سالن دارند، به شرطی که همه فیلم‌ها را نمایش دهند، می‌توانند آنها را به‌صورت شناور و گردشی و به شکل سه سئانسه اکران کنند. پردیس‌هایی همچون آزادی، کوروش، زندگی، چارسو و مگامال همه فیلم‌ها را به‌صورت شناور اکران می‌کنند، اما شهرداری و تصویر شهر خودش فیلم‌ها را تحریم می‌کند. به نظرم این رفتار علی احمدی به عنوان مدیرعامل این موسسه با فیلم‌ها درست نیست. او در پاسخ به چرایی اکران نشدن فیلم خالتور در سینماهای شهرداری می‌گوید من در محرم و صفر فیلم طنز اکران نمی‌کنم. من هم به او می‌گویم کجای قانون و کجای اسلام این را گفته است! حوزه هنری این فیلم را اکران می‌کند، اما شما این کار را نمی‌کنید؟ ولی باوجود اعلام قبلی به دفتر ما که بعد از ماه صفر این فیلم را اکران می‌کنیم، هنوز این اتفاق نیفتاده است.

این تهیه‌کننده سینما ادامه داد: خود مدیران داخلی این سینما طالب اکران خالتور هستند، چرا باید مردم جنوب شهر نتوانند این فیلم را ببینند؟ چرا پردیس ملت نباید این فیلم را نمایش دهد؟ اگر مدیرعامل تصویرشهر این استدلال را بیاورد که من جایی برای نمایش این فیلم ندارم، باز هم پذیرفتنی نیست، چون فیلم ما وارد چهارمین هفته نمایش خود شده است. این پردیس‌ها سه هفته جایی برای اکران این فیلم نداشتند، در هفته چهارم چطور؟ باز هم جایی برای اکران آن ندارند؟ضمن این‌که فیلم‌های قوی هم روی اکران نیست که بگوییم سالن‌ها را در اختیار آنها قرار داده‌اند. فروش فیلم‌ها افت کرده است. سخنم با شهردار تهران این است که این آقا چه کاره است که چنین تصمیمی برای فیلم‌ها می‌گیرد؟! قبلا هم شهرداری فیلم‌های آس و پاس، پاتو کفش من نکن و من و شارمین را هم تحریم کرد. آنها از عید تا حالا حداقل هفت هشت فیلم را در سینماهایشان نمایش نداده‌اند. من معترضم و بزودی بیانیه‌ای می‌دهم و جلسه‌ای هم با جناب شهردار تهران (محمدعلی نجفی) خواهم گذاشت. جامعه تهیه کنندگان سینمای ایران برنامه‌ای برای اعتراض جمعی به شهردار تهران برای این اقدام خودسرانه دارد.

حق انتخاب

بی‌مناسبت ندیدیم به بهانه این مساله، سراغ یکی از مدیران حوزه هنری هم برویم و تفاوت‌های تصمیم‌های این سازمان را با نهادها و مجموعه‌های دیگر کشور در مواجهه با فیلم‌ها بررسی کنیم. معاون اجرایی سازمان سینمایی حوزه هنری درباره این موضوع به جام‌جم گفت: ابتدا ذکر این نکته ضروری است که اساسا شورای صنفی نمایش نمی‌تواند برای سینمادار تعیین تکلیف کند. درست است که سینماداران هم در شورای صنفی، عضو هستند، اما در همه جای دنیا سینمادار این حق را دارد که فیلم را انتخاب کند.

علی قربانی افزود: درباره چرایی و کیفیت این روش انتخاب، آقای حمزه‌زاده به‌طور کامل و مشخص در برنامه چشم شب روشن صحبت کرد و جهت را نشان داد. دیگر سینمادارها مثل شهرداری یا سینمادارهای خصوصی هم می‌توانند این حق انتخاب را داشته باشند که آیا فیلم‌ها متناسب با سینماهای آنها هست یا نه. تعریفی که حوزه هنری از سینما کرد این است که سینمای ما، سینمای خانواده و اخلاقمدار است، یعنی سینمایی که خانواده‌ها بتوانند راحت برای دیدن فیلم‌ها به آنجا بروند و هیچ برداشت بدی از این محیط نداشته باشند. ما متناسب با همین تعریف، فیلم‌ها را برای اکران انتخاب می‌کنیم. شاید شهرداری هم متناسب با تعریفی که از سینما دارد، اقدام به این تصمیم در مواجهه با برخی فیلم‌ها کرده است.

بیانیه تصویر شهر

برای این‌که یکطرفه به قاضی نرفته باشیم، با سیدعلی احمدی، مدیرعامل موسسه تصویرشهر هم تماس گرفتیم تا درباره ادعای تهیه‌کننده «خالتور» و برخی نظرات و حرف و حدیث‌ها که درباره عملکرد شهرداری مطرح است، توضیح دهد. ایشان بعد از درخواست روزنامه جام‌جم، این متن را توسط روابط عمومی موسسه «تصویر شهر» در اختیار ما و شما گذاشت:

«رویه دو سال اخیر موسسه تصویر شهر نشان می‌دهد حتی در صورت تحریم فیلم‌ها توسط سینماهای دیگر، تمکین از مجوزهای سازمان سینمایی را تنها مسیر درست در حوزه اکران می‌داند، بنابراین نمایش ندادن یک فیلم، ارتباطی با تحریم آثار یا مسائل اینچنینی ندارد.

روابط عمومی موسسه تصویر شهر، به دنبال خبرسازی‌های مداوم یکی از تهیه‌کنندگان محترم درباره علت اکران نکردن فیلم سینمایی «خالتور» اعلام می‌دارد که:

ـ موسسه تصویر شهر در دو سال گذشته تلاش کرده است کاملا براساس قواعد و قوانینی که توسط سازمان سینمایی تنظیم می‌شود، عمل کند. بر همین اساس، در این مدت همه فیلم‌هایی که رسانه‌ها بر اکران نشدن آن در تعدادی سینما انتقاد داشتند، در سینماهای شهرداری تهران به نمایش درآمدند که البته این موضوع گاهی با انتقادات جدی نیز روبه‌رو می‌شد. در عین حال موسسه وظیفه خود می‌داند که در اکران از سازمان سینمایی کشور تبعیت کند.

ـ آغاز اکران فیلم سینمایی موزیکال «خالتور» در آستانه اربعین حسینی(ع) بود که به استناد مصاحبه سخنگوی محترم شورای صنفی نمایش با یکی از خبرگزاری‌ها، برنامه‌ریزی این موضوع، از دست شورا خارج شده بود. ضمن این‌که عدم اکران فیلم‌های کمدی در دو ماه محرم و صفر، دستورالعمل معاون محترم نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی است. پس از ماه صفر نیز، بلافاصله چند فیلم جدید با نظر شورای صنفی نمایش روی پرده رفت که فیلم‌هایی پرمخاطب بودند و تعداد سینمای بسیار کمتری نسبت به «خالتور» در اختیار داشتند.

ـ نکته مهم آن‌که، اکنون همزمان حدود 15 فیلم (بدون احتساب فیلم‌های گروه هنر و تجربه) روی پرده سینماهاست. پردیس ملت تنها چهار سالن سینما با محدودیت قانونی نمایش هفت فیلم، پردیس تماشا و راگا با سه سالن سینما و محدودیت قانونی نمایش پنج فیلم و سینما رازی با یک سالن و محدودیت قانونی نمایش یک فیلم روبرو است. بدیهی است که سینماهای این موسسه ظرفیت اکران همزمان تمام فیلم‌ها را ندارد!

ـ نکته مهم‌تر آن‌که، براساس اطلاعات موجود روی سایت سینماتیکت، فیلم سینمایی «خالتور» در حدود 90 سینما در حال اکران است، در حالی‌که «خفه‌گی» با 25 سینما کمتر نسبت به این فیلم در جایگاه دوم است و فیلم‌های دیگر نیز تعداد سینمای بسیار کمتری در اختیار دارند. آیا باید تمام ظرفیت سینمای کشور در اختیار فیلم سینمایی «خالتور» قرار بگیرد و آیا سینمای «عصر جدید» که متعلق به تهیه‌کننده محترم «خالتور» است، می‌تواند تمامی فیلم‌های روی پرده را به صورت همزمان نمایش دهد که از سینماهای دیگر چنین انتظاری دارد؟ یا این‌که آیا اساسا اکران چهار فیلم در سینما «عصر جدید» و عدم اکران 11 فیلم دیگر، به معنای تحریم این فیلم‌ها از سوی تهیه‌کننده محترم فیلم سینمایی «خالتور» است.»

علی رستگار