بابک بیات؛ مسافری با ساز و نوای جادویی

همین‌طور آن موقعیت جابه‌جایی سلطان و شبان را در سریال «افسانه سلطان و شبان» به کارگردانی داریوش فرهنگ به یاد بیاورید که باعث چه ماجراهایی می‌شود. سلطان بداندیش و جورپیشه برای تعبیر نشدن یک خواب، شبان بینوایی را از خانه و روستایش دور می‌کند تا او را طعمه سرنوشت شوم خود کند. همه آن آشفتگی‌های سلطان و دلتنگی‌های شبان را تصور کنید.

تقدیر بد عروس و داماد تازه وصلت کرده در «عروس» ساخته بهروز افخمی را به یاد بیاورید؛ ماه عسل حمید (ابوالفضل پورعرب) و مهین (نیکی کریمی) در شمال و با یک تصادف، تبدیل به زهرعسل می‌شود و پس از آن حیرانی و تردید آنها برای ادامه این زندگی مشترک اوج می‌گیرد.

به تهران نرسیدن و در راه مردنِ مهتاب (هما روستا) و شوهر و بچه‌هایش در «مسافران» بهرام بیضایی را به یاد بیاورید. آنها می‌خواهند آینه موروثی نوعروس خانواده را به جشن عروسی ماهرخ (مژده شمسایی) برسانند، اما مرگ می‌آید که نگذارد. هر چند مادر (جمیله شیخی) معتقد به مانع مرگ نیست و چشم انتظار دخترش می‌ماند و می‌گوید: «لعنت به جاده‌ها اگه معنیشون جداییه».

همه آن خوشی‌های قبل ناخوشی اسفندیار (محمدرضا فروتن) همراه دوستانش در «مرسدس» مسعود کیمیایی را به یاد بیاورید که چگونه آن حال خوب، جایش را به تنفر و آن آتش کشیدن ماشین می‌دهد.

به یاد بیاورید غریبی علی بن موسی الرضا (ع) در «ولایت عشق» ساخته مهدی فخیم زاده را که چطور باید برای حفظ دین و مسلمانی و تبلیغ اسلام، سنگ اندازی‌ها و دسیسه‌های خلیفه عباسی و مزدورانش را تاب بیاورد.

حالا همه این یادآوری‌ها را با تداعی موسیقی‌های سحرانگیز و گوش‌نواز بابک بیات، آهنگساز این آثار، دوباره از نو بخوانید تا بار دیگر به یکی از مهم‌ترین دلایل این ماندگاری‌ها اذعان کنید. انگار رهایی مصطفی و استحاله احمد، سرنوشت محتوم سلطان و ساده‌دلی شبان، تردید و حیرانی نوعروس و نوداماد، مرگ و زندگی ابدی مسافران، خوشی و ناخوشی اسفندیار و دوستان و غربت ولی عشق در این آثار برجسته، بدون همراهی ساز و نوای افسانه‌ای بیات چیزی کم دارد؛ همین‌طور همه آن فیلم و سریال‌ها و ترانه‌هایی که بیات آهنگسازی و تنظیم آنها را به‌عهده داشت.

بیات که 23 خرداد 1325 به دنیا آمد، در 5 آذر 1385 از دنیا رفت، اما در حد فاصل این آمدن و رفتن، چنان کارنامه غبطه‌برانگیزی از خود در موسیقی و موسیقی فیلم به جا گذاشت که رفتنش ابدا نسبتی با مرگ ندارد. او خود مسافری از «مسافران» است که در راه است و می‌آید. خوب که گوش کنید، صدای ساز و نوایش را می‌شنوید.

علی رستگار