حمله شرکت‌های نفتی به آب‌های عمیق

فناوری‌های نوین و پیشرفته، شرکت‌های نفتی را قادر ساخته تا تولید از مخازن دارای فشار و دمای بالا را آغاز و منافع اقتصادی تولید از بلوک‌های فراساحلی را با بهره‌گیری از تجهیزات کنترل از راه دور تضمین کنند. بهره‌گیری از این تجهیزات به افزایش تولید و کاهش هزینه‌های دکل‌های حفاری انجامیده است.

چندی پیش شرکت بریتیش پترولیوم اعلام کرد از فناوری‌های نوآورانه برای آغاز تولید از مخازن قرارگرفته در آب‌های عمیق که با روش‌های کنونی قابل برداشت نیستند، حمایت می‌کند. بسیاری از این مخازن در سال‌های جوانی خود قرار دارند که در سراسر دنیا بویژه خلیج مکزیک و دریای خزر پراکنده هستند و حجم بالایی رسوب‌ دارند.

چنین شرایطی یعنی برای کار در این مخازن دارای دما و فشار بالا باید برنامه‌ریزی شود. هم‌اینک تجهیزات مورد استفاده در چنین مخازنی قادرند تا حداکثر در دمای 120 درجه سانتی‌گراد به کار گرفته شوند.

بر اساس اعلام مدیران بریتیش پترولیوم، طرح‌های پیشنهادی باید شامل امکان‌سنجی عملیاتی، تعیین هزینه‌های سرمایه‌ای، پیش‌بینی اجرای هر بخش، ارزیابی ریسک و طراحی فنی با ارائه جزئیات لازم باشند.

مدیران بریتیش پترولیوم می‌گویند بهره‌گیری از این فناوری‌ها در سطح جهانی می‌تواند دستیابی به 10 تا 20 میلیارد بشکه ذخایر نفت جدید را هموار کند. آنان معتقدند این فناوری‌های بهبودیافته نقشی حیاتی در تداوم تولید پایدار از میادین تحت پوشش این شرکت در آب‌های خلیج مکزیک نظیر کاسکیدا و تیبر و همچنین میدان‌های واقع در مصر، آذربایجان و چند ناحیه دیگر خواهد داشت.

اکتشاف و تولید در بستر دریا

حوزه دیگری که در آن پیشرفت‌های قابل توجهی در چند سال اخیر به دست آمده است، ساخت تجهیزات کنترل از راه دور نصب‌شده در بستر دریاهاست. این تجهیزات قادرند با بالا بردن نرخ تولید و ضریب بازیافت مخزن بویژه از میادین دارای نفت سنگین یا میادین کوچک و دورافتاده، به یاری شرکت‌های نفتی بیایند.

شرکت توتال نیز از شرکت‌های پیشرو در توسعه تجهیزات استخراج نفت در فراساحل آنگولاست. شرکت توتال با بهره‌گیری از چاه‌های تولیدی حفر شده در بلوک 17 آب‌های آنگولا، به دنبال دستیابی به رکورد تولید 220 هزار بشکه نفت در روز از میدان پازفلور است. این طرح، بزرگ‌ترین پروژه در دست توسعه توتال به شمار می‌رود. سهم توتال در طرح توسعه این میدان 40 درصد است و استات اویل هیدرو، اکسون موبیل و بریتیش پترولیوم دیگر سهامداران آن هستند.

توتال در توسعه میادین پیشین خود شامل گیراسول دالیا و روسا از چاه‌های تولیدی حفرشده در بستر دریا بهره برده است. استفاده از شناور تولید، ذخیره‌سازی و بارگیری در این طرح پیش‌بینی شده است که وظیفه جداسازی نفت، گاز و آب استخراج شده را به عهده دارد. مدیران توتال اعلام کرده‌اند این شناور برای اولین بار در دنیا قابلیت جداسازی دو نوع نفت مختلف را دارد.

در سه بلوک از بلوک‌های چهارگانه میدان پازفلور که دارای نفت سنگین است، جداسازی گاز از نفت در بستر دریا و با استفاده از سه واحد جداکننده نصب شده در بستر دریا که هر کدام 1200 تن وزن دارند، انجام می‌شود. این واحدهای جداکننده در سال 2011 میلادی نصب شده‌اند. پس از جداسازی آب، نفت استخراج شده با استفاده از پمپ‌های پرقدرتی که در بستر دریا نصب شده‌اند، به سطح آب منتقل می‌شود. همچنین گاز استحصالی به دلیل سبک‌تر بودن بدون دخالت خارجی به شناور منتقل می‌شود.

همه این اتفاقات در عمق 800 متری اتفاق می‌افتد که عملا امکان حضور نیروی انسانی در آن منطقه وجود ندارد؛ بنابراین تجهیزات این سامانه باید از راه دور کنترل شوند و لازم است از قابلیت اطمینان، ایمنی و پایداری عملکرد بالایی برخوردار باشند.

توتال اعلام کرده است سامانه فوق برای 20 سال عملیاتی خواهد بود و طراحی، ساخت و نصب آن حاصل پژوهش‌های گسترده و طرح‌های توسعه‌ای برنامه‌ریزی شده با تمرکز بر پایداری تولید در مجموعه واحدهای مختلف شرکت توتال است. با وجود 9 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در اجرای این طرح، شرکت توتال از نتایج آن رضایت کافی دارد، چراکه امکان تولید نفت سنگین‌تر ممکن شده و با حفظ سقف تولید، تداوم استخراج از میدان پس از کاهش فشار مخزن در تجهیزات سرچاهی نیز میسر خواهد شد.

ساخت پمپ‌های قوی‌تر و تجهیزات کاراتر جهت نصب در بستر آب‌های عمیق برای تولید پایدار نفت از دیگر انگیزه‌های شرکت‌های فعال در آب‌های عمیق است. امکان استخراج ذخایر نفت میادین کوچک یا دورافتاده، از دیگر مزایای فناوری تجهیزات نصب شده در بستر دریاهاست.

چالش‌های فعالیت در مناطق قطبی

شاید هم‌اینک مناطق قطبی را باید به دلیل داشتن آب‌وهوای سرد و یخ زده به عنوان کانون توجه شرکت‌های ارائه‌دهنده فناوری‌های پیشرفته و روزآمد در صنعت نفت به شمار آوریم؛ چراکه با افت حجم تولید در بیشتر مخازن قدیمی، صنعت نفت ناگزیر است به سوی تولید از میادین دست‌نخورده قرار گرفته در مناطق یخ زده قطبی گام بردارد. نگاهی به فهرست موانع فراروی شرکت توتال در آغاز استخراج از بخش آمریکایی دریای چوکچی ـ که میان آلاسکا و روسیه قرار دارد ـ ما را با چالش‌های کنونی فعالیت در این مناطق آشنا می‌کند. توتال در این ناحیه تنها تا ابتدای ماه سپتامبر هر سال مجاز به حفاری بود، چراکه به دلیل نگرانی‌های زیست محیطی و عدم صدور مجوز لازم از سوی دولت ایالات متحده، در ماه‌های سرد سال، امکان حفاری در این ناحیه وجود ندارد. اوایل سپتامبر سال 2012 میلادی، توتال در نظر داشت عملیات انتقال دکل حفاری را با هدف اجتناب از یخ زدن آن آغاز کند. در یکی از آزمون‌های مربوط به اطمینان از ایمنی انتقال، یکی از تجهیزات سرچاهی که برای جلوگیری از انفجار مورد استفاده قرار می‌گیرد، آسیب دید. این سرپوش برای جلوگیری از نشت نفت در صورت وقوع حوادث پیش‌بینی نشده، طراحی شده بود. اتفاقی که در صورت وقوع در مراحل اصلی می‌توانست به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل شود.

شرکت شل نیز امیدوار است در بخش حفاری در مناطق قطبی، فعالیت‌های خود را گسترش دهد.