کارنامه مثبت فیدل در دست نسلی نو

تحریم‌های شدید آمریکا به‌منظور تغییر رژیم، شرایط شکننده اقتصادی را برای این کشور به‌وجود آورد به‌طوری‌که در آن مقطع شوروی هشت میلیون تن شکر به‌صورت یارانه‌ای از کوبا خرید و کمک‌های نظامی و مستشاری به این کشور ارسال کرد. اما فیدل با درایت و کاردانی توانست شرایط را تغییر داده و به جای دریافت کمک از بلوک شرق، سرمایه‌گذاری برای جذب توریست، بیوتکنولوژی و پزشکی را توسعه داد. بر همین اساس اکثر پادگان‌های اطراف هاوانا را به دانشگاه‌های بزرگ پزشکی تبدیل کرد به‌طوری‌که از دیگر کشورهای آمریکای جنوبی و آفریقا دانشجو پذیرفته می‌شد. در زمینه نفت در خلیج مکزیک اقدامات بزرگی را به سرانجام رساند. به موازات این اقدامات، روابط مادی و معنوی را در کشورهای آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا و‌ بولیوی رواج داد. از دستاوردهای بسیار مهم و تعیین کننده کاسترو این بود که جامعه کوبایی که قبل از انقلاب از بی‌سوادی گسترده رنج می‌برد را به‌جایی رساند که در شرایط فعلی صد در صد باسواد هستند. دغدغه وی برای کاهش آلام انسان‌ها به حدی بود که با مطالعه مقالات علمی و پزشکی در نشریات معتبر،‌ خود شخصا پیگیری تحقیق و تولید انبوه داروهای ارزان قیمت و واکسن‌ها را انجام می‌داد. همچنین وی سال‌ها به‌عنوان رئیس جنبش غیرمتعهدها،‌ اقداماتی را در جهت یکجانبه‌گرایی و اقدامات ناجوانمردانه ایالات متحده انجام داد. فعالیت کاسترو در زمینه اقتصاد، کاهش بسیار زیاد اختلافات طبقاتی را در این کشور به ارمغان آورد. تحریم‌های اعمالی علیه کوبا به اندازه‌ای بود که اگر کشتی، کالایی را برای هاوانا حمل می‌کرد تا دو سال از ورود به آب‌های سرزمینی آمریکا محروم می‌شد و این موضوعات باعث شد که به‌رغم اقدامات مثبت کاسترو هنوز کوبا با مشکلاتی روبه‌رو باشد.

متاسفانه برخی از مطبوعات و فضاهای نوشتاری تا حدودی در رابطه با ارزیابی کارنامه فیدل کاسترو و شرایط کوبا متاثر از تبلیغات سوء غرب هستند. اصلاحات تاکتیکی بعد از بیماری و کناره‌گیری فیدل کاسترو از قدرت در حدود سال‌های 2006 و به قدرت رسیدن برادرش رائول که از همرزمان قدیمی بود، شروع شد.

در همین زمینه «مجمع مردمی خلق کوبا» به‌عنوان پارلمان این کشور که با آخرین اصلاحات قانون اساسی به 614 عضو رسیده بود، وضعیت جدیدی را ترسیم کرد. با رئیس جمهور شدن رائول کاسترو در سال 2008 و انتخاب معاون وی به‌عنوان رئیس شورای حکومتی، روشی جدید در پیش گرفته شد. با توجه به این‌که در زمان باراک اوباما روابط خصمانه آمریکا با کوبا تا حدودی ترمیم یافت و واشنگتن به هاوانا سفیر اعزام کرد، رائول کاسترو در مقام ریاست جمهوری کوبا در مصاحبه‌ای تاکید کرد که ما دیگر تمایل نداریم روابطمان با آمریکا به مانند اوایل انقلاب و دهه 60میلادی خصمانه و تنش آمیز باشد، بلکه خواستار همکاری در زمینه اقتصادی هستیم. اما بدعهدی آمریکا بخصوص مواضع منفی و سخیفی که با درگذشت فیدل کاسترو اتخاذ کردند، نشانه‌های مثبتی را بازتاب نمی‌دهد. در پایان باید خاطر نشان شود کوبا از ظرفیت‌های خوبی برخوردار است از جمله توریست که به‌رغم تحریم‌های آمریکا این کشور حدود سه میلیون جهانگرد را جلب کرده بود که اگر این تحریم‌ها وضع نمی‌شد از ظرفیت جذب میلیارد‌ها دلار برخوردار بود. همچنین در زمینه فناوری نیشکر، اصلاح‌نژاد در زمینه بذر کشاورزی و دامپروری، در زمینه شیلات همکاری با چین و برخی از کشورهای آفریقایی و در زمینه نفت با ونزوئلا. اما سرنوشت این کشور در نهایت به اوضاع جسمانی رائول کاسترو بستگی دارد و نسل نویی که امور این کشور را در آینده در اختیار می‌گیرند.

داوود صالحی

سفیر پیشین ایران درکوبا