عجیب‌ترین درختان دنیا

قدیمی‌ترین درختان جهان

درخت متوسلا (Methuselah) تک درختی است که 4848 سال عمر دارد. این درخت نوعی کاج در کوهستان سفید کالیفرنیای آمریکاست که تا سال‌ها قدیمی‌ترین موجود زنده شناخته شده در جهان به شمار می‌رفت، اما سال 1391/ 2012 جایش را به نوع دیگری از این کاج داد که 5066 سال سن دارد. در واقع کهن‌ترین درخت جهان 3050 سال پیش از میلاد مسیح جوانه زده است و اکنون درخت پیری است که هنوز روی زمین زندگی می‌کند. متوسلا در بیشه‌زاری که حدود 3000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در پارک جنگلی اینیو (Inyo National Forest) قرار دارد. این پارک جنگلی در محدوده دو ایالت کالیفرنیا و نوادای آمریکا قرار دارد، اما محل اصلی درخت قدیمی‌تر که همان حوالی است، هنوز فاش نشده است.

این درخت‌ها، در واقع تک‌درخت‌هایی هستند که از هزاران سال پیش زنده مانده‌اند. در میان درختانی که به صورت مجموعه‌ای در جنگل‌ها و کوهستان‌ها وجود دارند، درختانی هستند که گرچه به تنهایی عمری به قدمت هزاران سال ندارند، اما در منطقه‌ای زندگی می‌کنند که درختان در هزاران سال گذشته آنجا وجود داشته‌اند. معمولا این مجموعه‌ها در زیرزمین ریشه‌های متصل به یکدیگر دارند و در طول هزاران سال به مجموعه آنها افزوده شده است. درختان پاندو (Pando) از جمعیت صنوبرها در ایالت یوتا آمریکا از این‌گونه هستند که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند. این درختان سنگین‌ترین درختان جهان هستند که هر کدام حدود 6000 تن وزن دارند.

قاره اروپا نیز میزبان مجموعه درختان کهنسال بسیاری است. درختانی که در عصر برنز انگلیس یا زمان یورش وایکینگ‌ها در زمین ریشه کرده‌اند و هنوز زنده هستند. جنگل صنوبری در کوهستان‌های سوئد وجود دارد که9550 سال قدمت دارد. یکی از ویژگی‌های جالب این درختان این است که می‌توانند از طریق منافذ روی شاخه‌ها، نمونه‌هایی شبیه خود را دوباره تولید کنند. به این ترتیب هنگامی که تنه درخت جوان‌تر بوده است، شروع به تولید شاخه‌های تنومند کرده و مجموعه‌ای از صنوبرها در طول قرن‌ها تولید شده است. این درخت‌ها اکنون 600 سال عمر دارند، اما ژنتیک آنها کاملا شبیه به اجداد قدیمی آنهاست. یکی دیگر از ویژگی‌های صنوبر تحمل شرایط سرد و سخت است که این همه سال در طبیعتی با شرایط آب و هوایی بسیار سرد سوئد زنده مانده است. البته این هوای معتدل است که فرصت رشد به درخت را می‌دهد.

سرو ابرکوه

سرو ابرکوه از قدیمی‌ترین درختان باقیمانده از حدود 4000 سال پیش است و یکی از آثار طبیعی ملی ایران به شمار می‌رود. این درخت در شهر ابرکوه یزد قرار دارد و حدود 5/11 متر ارتفاع دارد و البته بلندای آن با ریشه بین 25 تا 28 متر است. این درخت در ادبیات و فرهنگ ایران اهمیت خاصی دارد و در جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است. سن دقیق این سرو اندازه‌گیری نشده، اما بی‌شک در بین شش درخت قدیمی دنیا قرار دارد. سرو ابرکوه همزمان با دوران اختراع چرخ در آسیای مرکزی در زمین ریشه داده و در طول دوران شاهد پیشرفت تمدن بشر بوده است.

درختان همیشه سبز

سکویای همیشه سبز (Sequoia Sempervirens) یا درختان ردوود (Redwood) از بلندترین و قطورترین گونه‌های درخت روی زمین است. این درخت در منطقه غربی نوادا در آمریکا زندگی می‌کند و حدود 91 متر ارتفاع دارد. یکی از دلایل ماندگاری این درخت انعطاف‌پذیری در برابر هجوم حشرات و آتش‌سوزی‌های جنگلی است. سال 1395/2016 محققان خبر از کشف بلندترین درخت جهان تا امروز دادند که 94/1 متر ارتفاع دارد. در واقع می‌توان گفت ارتفاع این درخت به اندازه یک برج 31 طبقه است. به غیر از ردوود گرمسیری 49 درخت دیگر در جهان وجود دارد که ارتفاع آنها بیش از 90 متر است. متاسفانه این گونه که یکی از سرمایه‌های زمین محسوب می‌شود، اکنون آسیب‌پذیر و در خطر انقراض است.

درخت رنگین کمان

تنه درختی که اکالیپتوس رنگین‌کمان نام دارد، چنین می‌نماید که انگار سطلی از رنگ‌های گوناگون روی تنه سرازیر شده است. این درخت بومی مناطقی در جنوب اقیانوس آرام مثل گینه نو و جزایر هاوایی است. طیف‌های گوناگون و متفاوت رنگین تنه این درخت چهره خاصی به آن داده است. این اکالیپتوس در عین زیبایی برای بشر سودمند نیز هست. پوسته تنه درخت که براحتی می‌ریزد، جنس چوب مناسبی برای ساختن خمیر کاغذ دارد و دیگر نیازی به قطع درخت نخواهد بود.

سومین درخت بلند جهان در ایالت کالیفرنیا آمریکا و در پارک ملی سکوییا (Sequoia National Park) ، 73 متر ارتفاع و 28 متر محیط دارد. به ابعاد آدم‌ها در برابر بلندی درخت توجه کنید. عکس: Michael Nichols

تنه‌های متورم بائوباب

درخت بائوباب از عجیب‌ترین درختان روی زمین است. تنه این درخت به شکل عجیبی متورم است و انگار هر لحظه در حال انفجار است. از طرفی تنه بلند درخت بدون هیچ شاخه‌ای بالا رفته و شاخه‌ها، برگ‌ها و میوه‌ها همه در بالاترین نقطه درخت قرار گرفته است. درواقع شکل عجیب تنه این درخت کمک می‌کند تا هزاران گالن آب را ذخیره کند و در شرایط آب و هوایی گرم و خشک به خوبی دوام آورد و در زمان خشکسالی از آبی که در تنه خود ذخیره کرده استفاده می‌کند. فیل‌ها و نوعی گاو کوهی آفریقایی در فصل‌های خشک سال برای به دست آوردن آب به تنه درخت آسیب می‌رسانند و به همین دلیل دشمن این درخت به شمار می‌روند. بائوباب بومی ماداگاسکار و گونه‌هایی از آن بومی آفریقا و استرالیاست و عمر بعضی از درخت‌های بائوباب تا 1275سال نیز می‌رسد.

قدیمی‌ترین درختان جهان

سن درختان را چطور تخمین می‌زنند؟

یکی از راه‌های رایج تخمین سن درختان اندازه‌گیری حلقه‌های تنه درخت است که سن دقیق آن را مشخص می‌کند، اما این روش برای اندازه‌گیری سن درختان جوان کاربرد دارد و مشکل آن این است که بعد از قطع درخت می‌توان حلقه را شمارش کرد و سن درخت را حدس زد. روش جایگزین استفاده از دریل مخصوصی است که به کمک آن حفره‌ای روی درخت ایجاد می‌کنند و با جداکردن سطح مقطع کوچکی از درخت، بدون آسیب رساندن به آن، می‌توان سن درخت را به دست آورد. در این حالت باتوجه به گونه درخت، میزان برش و محل برش طوری انتخاب می‌شود تا کمترین آسیب به درخت وارد شود. اما در مورد درختانی که بیش از هزاران سال عمر دارند، بهترین و مطمئن‌ترین راه تخمین سن استفاده از علم ژنتیک است. در این روش به کمک اطلاعات دی‌اِن‌اِی سن واقعی درخت به دست می‌آید.

تنومندترین درخت جهان

درباره قطورترین درخت بسادگی نمی‌توان اظهار نظر کرد، زیرا معیارهای اندازه‌گیری قطر درخت متفاوت است، اما به طور معمول قطر درخت را از ارتفاع 5/1 متر بالای سطح زمین اندازه می‌گیرند. بائوباب و ردوود گرمسیری از قطورترین درختان جهان است و هنگامی که بائوباب آب در تنه ذخیره می‌کند، قطر آن 5/2 درصد افزایش می‌یابد. با این حال قطورترین درخت جهان، موکرناتوم (Taxodium Mucronatum) گونه‌ای از درختان تاکسودیوم کشور مکزیک و ایالت تگزاس آمریکاست که 11/6 متر قطر دارد. عمر این درخت حدود 1400 سال است و پهن‌ترین درخت جهان نامیده می‌شود. مطالعات ژنتیک این گونه نشان می‌دهد که این تک‌درخت تنها نمونه زنده این‌گونه است و متاسفانه از دهه 90 میلادی شروع به خشک شدن کرده است.

سپیده شعرباف

منبع: National Geographic