حقوق معنوی شهدای منا

حدود 14 ماه پیش زمانی که با سوال یک خبرنگار ایرانی در مورد اعزام حجاج کشورمان به عربستان مواجه شدم، با نگرانی گفتم: در چنین شرایطی اعزام زائر به عربستان به منزله ارسال گوشت قربانی به آن دیار است. چون عربستان زخمی از تحولات منطقه، راهبردی انتحاری را در پیش گرفته است؛ جان، مال و ناموس ایرانیان در خطر خواهد بود.

متاسفانه زائران اعزام شدند و «جنایت منا» برای همیشه قلب ایرانیان را جریحه‌دار کرد. بعد از آن جنایت، دو موضوع در دستور کار مسئولان جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت، اول: پیگیری اعزام مطمئن زائران در سال‌های بعد و دوم: احقاق حقوق قربانیان و شهدای منا. در موضوع اول پس از اذعان جهانیان به کارشکنی سعود‌ی‌ها، تصمیم عاقلانه عدم اعزام حجاج اتخاذ شد و امیدواریم تا هنگام شکل‌گیری شرایط حقوقی تضمین شده، این تصمیم پابرجا بماند.

اما موضوع دوم، اهمیتی حیاتی دارد. نباید حقوق مادی و معنوی شهدا و بازماندگان منا به سرنوشت حقوق معنوی شهدای «ایرباس» در جنایت آمریکا گرفتار شود.

جالب و گریه‌آور این‌که چند سال بعد دادگاهی در آمریکا، دولت ایران را به خاطر افسردگی یک خانم آمریکایی به پرداخت یک میلیارد و 250 میلیون دلار محکوم کرد. در اتهامی مضحک، ایران محکوم شد چون حامی یک گروه لبنانی بوده است که شوهر آن خانم را پنج سال به گروگان گرفته بود و جالب این‌که شوهر آن خانم با «پایمردی» بشردوستانه و «مساعی جمیله» جمهوری اسلامی ایران آزاد شده بود و اکنون با خانم خود زندگی می‌کند. خونی در این بین نیز ریخته نشده بود.

عربستانی‌ها برای مراسم حج، زیر بار هیچ گونه کنوانسیون بین‌المللی نرفته‌اند. حتی سازوکار سازمان کنفرانس اسلامی را نیز غیر حقوقی کرده‌اند. موافقت‌نامه مربوط به اجرای مراسم حج بین تهران و ریاض نیز، فاقد مواد تضمینی جهت احقاق حقوق ایرانیان و پیگیری حقوق ضایع شده است. بنده با نگرانی از این خلأهای قانونی و فقدان تضمین‌های اجرایی، قبل از موسم حج سال گذشته، با اعزام زائران مخالفت کردم. اما کسی نشنید و عمل نکرد. اکنون نیز معتقدم ریاض در تلاش است به گونه‌ای غیررسمی و غیرحقوقی تنها بخشی از حقوق مادی شهدای منا را جبران کند. اما مسئولان جمهوری اسلامی ایران باید در قالب دو نوع دیپلماسی، وظیفه خود را نسبت به شهدا بجا بیاورند.

1.‌ دیپلماسی رسمی جبران غرامت‌ها و ایجاد مطالبه جهانی ـ اسلامی برای متعهد ساختن عربستان سعودی در موضوع حج. 2. دیپلماسی عمومی، مربوط به حفظ فشارهای بین‌المللی بر ریاض در قبال جنایت بزرگ منا. جنایتی که برای چندمین بار، صلاحیت و لیاقت سعودی‌ها در خادمی حرمین شریفین را زیر سوال برده است. و این‌که سعودی‌ها نمی‌توانند در درازمدت با استفاده از لابی‌های نفت، پول، و خلاصه وابستگی به ابرقدرت زمانه، آمریکا از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کنند. دنیا این گونه نمی‌ماند. عربستان به تمام معنا در «کنج ارتجاع» قرار گرفته است. مانع دموکراسی، حامی تروریسم، عامل فساد مالی و جرایم پولشویی جهانی و خاصه قاتل اصلی سرزمین امن الهی در سراشیبی‌های آینده بیشتر عقب‌نشینی خواهد کرد.

دکتر حشمت‌الله فلاحت‌پیشه

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس