اعدام ثقة الاسلام تبریزی توسط متجاوزان روسی

جوان و تاریخ- کشکول

میرزا علی آقا ثقة الاسلام تبریزی از آزادیخواهان به نام عصر مشروطیت در 9 دی ماه 1290 مقارن با روز عاشورای سال 1330ق در شهر تبریز توسط متجاوزان روسی به دار آویخته شده به شهادت رسید. ثقة الاسلام فرزند حاج میرزا موسی ثقة الاسلام در رجب 1277ق در تبریز متولد شد و پس از پایان تحصیلات مقدماتی در علوم دینی و حوزوی در سال 1300ق جهت تکمیل تحصیلات دینی خود راهی عتبات عالیات شد و در محضر درس شیخ محمد حسین فاضل اردکانی و شیخ زین العابدین مازندرانی تلمذ کرده و به مقام اجتهاد نایل شده در سال 1308ق به تبریز بازگشت. ثقة الاسلام که عالمی روشن اندیش بوده مطالعاتی در مسایل سیاسی و اجتماعی داشت سالها در رفع اختلاف شیخیه و متشرعه در تبریز کوشید. با آغاز جنبش مشروطه خواهی در صف مشروطه خواهان قرار گرفت. او همواره از افراط و تفریط در مسایل سیاسی دوری می کرد و از خودسری ها و تند رویهای انجمن ها و گروههای مختلف سیاسی در تبریز و آذربایجان سخت بیزاری می جست. با این احوال مورد احترام بسیاری از گروههای سیاسی مشروطه خواه بود.در جریان بمباران مجلس شورای ملی و آغاز دوران استبداد صغیر که آذربایجان و تبریز در برابر حکومت محمد علیشاه مقاومت می کرد، ثقة الاسلام که رویه ای معتدل داشت واسطه بین حکومت مرکزی و انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز بود. ثقة الاسلام بویژه نگران هجوم و تجاوز روس ها به آذربایجان در شرایط حل نشدن اختلاف فیمابین دولت مرکزی با مشروطه خواهان تبریز و آذربایجان بود. ثقة الاسلام تلاش بسیاری کرد بلکه اختلاف دولت و انجمن ایالتی تبریز به صورت مسالمت آمیزی حل شده مردم آذربایجان از فشاری که به آنان تحمیل می شد رهایی یابند. در همان حال به شاه و حکومت مرکزی هشدار می داد جهت جلوگیری از گسترش بحران بار دیگر مجلس شورای ملی را افتتاح و نظام مشروطه را تجدید کنند. اما چنانکه دلخواه دو کشور روس و انگلیس بود بحران آذربایجان فروکش نکرد و به دنبال آن ارتش روسیه به بهانه خطرهایی که اتباع آن کشور در آذربایجان و تبریز را تهدید می کرد، در 9 ربیع الثانی 1327 وارد آذربایجان شد و تبریز را اشغال کرد و بدین ترتیب مشروطه خواهان ودیگر مردم آن سامان تحت فشارهای عدیده روس ها قرار گرفتند. بدین ترتیب مقاومت مردم در برابر روس ها مدت ها ادامه یافت. ثقة الاسلام در مخالفت با روس ها از پای ننشست و نهایتاً در روز 9 محرم 1330 از سوی قشون روسیه در تبریز دستگیر شد و چون حاضر به همکاری با آنان نشده بود به سرعت محاکمه و به اعدام محکوم شد و در روز عاشورای حسینی سال 1330ق/9دی ماه 1290ش به همراه چند تن دیگر به دار آویخته اعدام شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر بنگرید به: ابراهیم صفایی، رهبران مشروطه، جلد دوم، تهران، جاویدان،1346، صص275-309