امنیت اروپا در خطر «گرگ‌های تنها»

عصر جمعه و در ساعات شلوغی شهر مونیخ در ایالت باواریا، فردی 18 ساله با یک کلت کمری به سمت مردم در مقابل یک مرکز خرید آتش گشود. بر اثر این تیراندازی 9 نفر که چند کودک نیز در بین آنها دیده می‌شود، کشته و 27 نفر دیگر زخمی شدند. عامل این حمله نیز در پایان خودکشی کرد. بررسی‌های ابتدایی پلیس آلمان نشان داد که عامل این حمله به دنبال کشتار بوده و هیچ ارتباطی با گروه‌های افراطی اسلام‌گرا نداشته است. همچنین چند ساعت قبل از این حمله، یک صفحه فیسبوک جعلی از جوانان و نوجوانان آلمانی ساکن در مونیخ خواسته بود عصر جمعه در مقابل این مرکز خرید تجمع کنند، زیرا قرار است اتفاق ویژه‌ای رخ دهد. هنوز انگیزه‌های عامل این حمله مشخص نشده، ولی رسانه‌های آلمانی گزارش داده‌اند که این نوجوان 18 ساله طی هفت سال گذشته چند بار هدف زورگویی و تحقیر قرار گرفته است. به همین دلیل بعید نیست این حمله‌ای انتقامی از شهروندان آلمانی بوده باشد. در عین حال بی بی سی در خبری به نقل از پلیس آلمان اعلام کرد «رابطه ای روشن و واضح» بین این مهاجم و «آندرس برویک» قاتل نروژی وجود دارد. شایان ذکر است روز جمعه پنجمین سالگرد کشتار نروژ توسط برویک بوده است.

بهره‌برداری داعش از گرگ‌های تنها

مقامات آلمانی احتمال می‌دهندکه این حمله از سوی یک گرگ تنها انجام شده باشد. مصاحبه شبکه‌های خبری آلمانی با دوستان و همسایگان این نوجوان نشان داده که وی فردی بسیار آرام و تاحدود زیادی منزوی بوده است. این مشخصه اصلی بسیاری از گرگ‌های تنهایی است که طی سال‌های اخیر حملاتی را در اروپا و آمریکا انجام داده‌اند.

اما آنچه قابل توجه است این است که طرفداران داعش در شبکه‌های مجازی عامل این حمله را وابسته به این گروه تروریستی اعلام کرده‌اند. در واقع این مساله‌ای است که سازمان پلیسی اتحادیه اروپا (یوروپل) اخیرا در گزارشی نسبت به آن هشدار داده بود. براساس گزارش یوروپل، این افراد بدون این‌که تماسی با ساختار داعش داشته باشند تحت تاثیر ماشین تبلیغاتی این گروه قرار گرفته و دست به چنین حملاتی می‌زنند. عاملان حمله در نیس فرانسه و همچنین اورلاندو آمریکا نمونه‌ای مشخص در این زمینه هستند. مساله دیگر این است که این افراد به هیچ وجه ایدئولوژیک نبوده‌اند. مثال مشخص در این زمینه عامل حمله هفته گذشته در شهر نیس فرانسه بود که بنا‌به گفته نزدیکانش بارها از مشروبات الکلی استفاده کرده بود و تقیدی به اصول مذهبی نداشت.

در همین زمینه، خبرگزاری فرانسه در گزارشی از بغداد به قلم دبلیو.جی. دانلوپ (W.G. Dunlop) نوشت: کارشناسان معتقدند گروه (تکفیری صهیونیستی) داعش از سوریه یا عراق حملات اخیر در غرب را برنامه ریزی نکرده است، ولی مسئولیت این حملات را به‌عهده می‌گیرد تا وجهه خود را تقویت کند و شکست میدانی خود را تحت‌الشعاع قرار دهد.

ویژگی یک گرگ‌ تنها

یکی از دلایل مهم استفاده از این گرگ‌های تنها این است که خطرناک‌تر و البته در انجام حملات موثرتر هستند. از سوی دیگر، این افراد در مقایسه با گروه‌های شناخته شده تروریستی کمتر تحت تعقیب آژانس‌های اطلاعاتی قرار دارند و همین مساله شانس موفقیت آنها را چند برابر می‌کند. گرگ‌های تنها معمولا از سلاح‌های تک نفره استفاده می‌کنند که باعث می‌شود اهداف آنها بهتر قابل دسترس باشد. در بیشتر این موارد، فرد مهاجم با کلت کمری، جلیقه انتحاری یا سلاح برنده مسلح بوده است. استفاده از گرگ‌های تنها به قدری برای داعش اهمیت داشته که سال گذشته دفترچه‌ای برای این افراد منتشر و حتی خودروهای سنگین همچون کامیون را یکی از سلاح‌ها معرفی کردند.

ناامنی در اروپا نتیجه عملکرد خودشان است

مرتضی مکی / کارشناس اروپا

علل و انگیزه‌های این گونه حوادث را باید در تغییر مفهوم امنیت و تهدید ریشه‌یابی کرد. تحولاتی که در عرصه کشورهای اروپایی در حال رخ دادن است، به نوعی نتیجه رفتارهای خود دولت‌های اروپایی در گذشته و حال است. آنها تصور می‌کردند با کشیدن حصار امنیتی در دور کشورهای خود می‌توانند از مشکلات و مسائلی که در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه اتفاق می‌افتد مصون باشند. اما تحولات چند ماه گذشته در آلمان، فرانسه و بلژیک نشان داد که سیاست‌های امنیتی و خارجی که کشورهای اروپایی در منطقه خاورمیانه دنبال می‌کنند، بازخوردی در کشورهای خودشان به وجود می‌آورد. شاید بتوان این‌گونه تعبیر کرد که چگونه داعش می‌تواند از درون لایه‌های امنیتی پیچیده اروپایی گذر کند. در واقع مثل گذشته نیست که با سلاح‌های منفجره و مخرب بتوان امنیت در این کشورها را به مخاطره انداخت. این روزها هر وسیله و هر فرصتی می تواند تهدیدی برای اروپایی‌ها باشد. آنچه که در واقع امروزه کشورهای اروپایی را به مخاطره انداخته، تفکر افراطی‌گری و خشونت است که در این کشورها در حال اوج گرفتن است.

حسین خلیلی

گروه بین‌الملل