رونق صنعت نفت شتاب می‌گیرد

آنچه هم‌اکنون برای صنعت نفت ایران دارای اهمیت است، بازگشت سریع و کم هزینه به شرایط عادی و کسب جایگاه پیشین در بازار جهانی نفت است، اما این مساله نمی‌تواند تنها هدف باشد. بدیهی است منطق توسعه‌ای و برنامه‌ریزی ایجاب می‌کند صنعت نفت از فرصت موجود برای پوست‌اندازی و قرار گرفتن در ریل درست استفاده کرده و روندهای نادرست گذشته را در حوزه‌های اقتصادی، فنی و مدیریتی اصلاح کند.

فارغ از این نگاه کلی، دو اولویت برای صنعت نفت در دوران پساتحریم قابل ترسیم است. اولویت نخست، افزایش تولید نفت و پس گرفتن سهم ایران از بازارهای جهانی است. اولویت دوم که بی‌ارتباط با اولویت اول نیست، توسعه سریع میدان‌های نفتی از طریق جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید داخلی و خارجی است.

اولویت نخست با تدبیر برنامه‌ریزی دولت و وزارت نفت عملا و زودتر از پیش‌بینی‌ها محقق شده است. در واقع وزارت نفت همزمان با آغاز مذاکرات هسته‌ای و بروز نشانه‌هایی از توافق هسته‌ای در سال 92، برنامه‌ریزی برای افزایش تولید را در دستور کار قرار داد وبا وجود همه مشکلات مالی و فنی دوران تحریم و همچنین کارشکنی‌های داخلی و خارجی، توانست در کمتر از چهار ماه پس از رفع تحریم‌ها، تولید نفت را به سطح پیش از تحریم‌ها برساند، اما نکته قابل توجه در این زمینه، پایداری در تولید و افزایش بیشتر آن در آینده است. در حال حاضر بسیاری از میادین و چاه‌های نفتی ایران پیر شده‌اند و در انتهای دوره فعالیت خود قرار دارند.

از سوی دیگر، ایران دارای میدان‌های مشترک نفتی پرحجمی با کشورهای همسایه در خشکی و دریاست که به دلیل شرایط تحریم و نبود سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر، بسرعت از سوی کشورهای مجاور در حال تهی شدن است. بنابراین اولویت مهم‌تر صنعت نفت ایران، سرعت در سرمایه‌گذاری در میدان‌های جدید و همچنین میدان‌های مشترک است. البته در این میان نباید از میدان‌های کنونی نیز چشم پوشید.

به‌طور طبیعی با بهینه‌سازی فناوری‌های استخراج از طریق سرمایه‌گذاری جدید، می‌توان عمر، پایداری و بهره‌وری چاه‌ها و میدان‌های نفتی در حال فعالیت را نیز افزایش داد. در واقع هم‌اکنون صنعت نفت با معضلی به نام چالش مالی و سرمایه‌‌گذاری مواجه است. رفع تحریم‌ها، موانع و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری را رفع کرده است، اما مساله مهم در این میان تلاش برای جذب سرمایه‌های خارجی در صنعت نفت است که با توجه به جو روانی ناشی از شرایط تحریم و نگرانی و ترس شرکت‌های نفتی، کار سخت و توانفرسایی است. جدای از بسیج منابع داخلی برای افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت، جلب و جذب سرمایه‌گذاری خارجی در شکل قراردادهای خاص اهمیت بسیاری دارد که امید می‌رود با نهایی شدن مدل جدید قراردادهای نفتی، این روند شتاب گیرد و کار توسعه میدان‌های نفتی ایران آغاز شود.

بدیهی است تغییرات صورت گرفته اخیر در مدیریت شرکت ملی نفت ایران می‌تواند با نیازها و شرایط حاکم بر صنعت نفت کشور همخوانی داشته باشد. در واقع می‌توان انتظار داشت با حاکم شدن رویکرد اقتصادی و مالی در شرکت ملی نفت، روند سرمایه‌گذاری و جذب منابع مالی برای توسعه میدان‌های نفتی تقویت شود و سرعت گیرد و این مساله به رونق و افزایش بهره‌وری در صنعت نفت کمک کند.

دکتر علیرضا سلطانی

کارشناس حوزه نفتی