نازی‌ها وحشی‌تر بودند یا داعش؟!

به گزارش جام جم آنلاین، با نمایش مستند «موزه لوور» ساخته «الکساندر سوکوروف»، کارگردان مشهور روسیه همزمان با اکران فیلم‌های بخش بین‌الملل در موزه ملی ایران؛ رضا کیانیان، رئیس کاخ جشنواره گفت:‌ «هیچ‌وقت در زندگی فکر نمی‌کردم روزی برسد که بخواهم بگویم فاشیست‌ها یک چیز خوب هم دارند؛ آنها موزه‌ها را خراب نکردند، اما داعشی‌ها این کار را کردند!»

نازی‌ها در فرانسه چه کردند؟

با نزدیک شدن آتش جنگ جهانی دوم به مرزهای فرانسه در ۲۵ اوت 1939 (مرداد 1318 )، موزه‌ی لوور برای سه روز تعطیل و ژاک ژوژار، مدیر وقت موزه علت تعطیلی را تعمیرات داخلی عنوان کرد تا به همراه مجموعه‌ای از پرسنلِ مورد اعتماد و تعدادی از دانشجویان مدرسه‌ی هنری لوور، فکری به حال آثار هنری بکند. آنها در طول سه روز حدود چهار هزار اثر هنری اعم از مجسمه، اشیاء تاریخی و تابلوهای نقاشی را لیست‌برداری کرده و پس از بسته‌بندی، اشیاء را مخفیانه به مناطقی امن و نامعلوم به خارج از پاریس منتقل کردند.

سپتامبر 1939 (شهریور 1318)، با آغاز رسمیِ جنگ در خاک فرانسه، آخرین بسته نیز لوور را به مقصدی امن ترک کرد. پس از شکستِ ارتش فرانسه و سقوطِ پاریس، به دستور هیتلر، کلیه‌ی آثار هنریِ فرانسه باید از موزه‌های عمومی و خصوصی جمع‌آوری می‌شدند تا در زمانی مناسب به اتریش و آلمان نازی منتقل شوند. ۲۹ سپتامبر ۱۹۴۰ (شهریور 1319)، گروهی از ماموران و سربازانِ نازی وارد لوور شدند. اما با سالن‌ها، ویترین‌ها و انبوهی از قاب‌های خالی مواجه شدند. بسیاری از آثار هنریِ فرانسه در طول سال‌های اشغال از این کشور خارج شد یا به دلیل بمباران‌ها از بین رفت. پس از آزادسازیِ فرانسه و در نهایت پایان جنگ جهانی دوم، آثار خارج شده‌ای که لیست‌برداری شده بودند، دوباره به فرانسه برگردانده شدند.

داعش در خاورمیانه و اروپا چه می‌کند؟

از حدود دو سال قبل تاریخ بار دیگر در حال تکرار شدن است، این بار گروه‌های تندروی تکفیری که نه تنها به هیچ انسانی رحم نمی‌کنند، بلکه هر چه از تاریخ و فرهنگ کشورهای در راه خود می‌ بینند را با خاک یکسان می‌کنند، حالا در اقدامی جدید و به دنبال فتوای این گروه تروریستی مبنی بر مشروعیت تجارت آثار باستانی، تروریست‌های این گروه عملیات جستجو برای یافتن عتیقه را در شرق «دیرالزور» آغاز کرده‌اند و حتی کارگاه‌های آموزشی به این منظور برپا می‌کنند.

«هترا» در عراق؛ یا الحضر، شهری قدیمی در مسیر جاده‌ی ابریشم بود. معماری شرقی‌اش آن‌قدر چشمگیر و ویژه بود که سبک معماری رومی را عوض کرد. رومی‌ها هم از معماری هترا تاثیر گرفتند. داعش در2014 پس از تصرف هترا از آن به عنوان انبار مهمات و کمپ تمرین‌های نظامی استفاده کرد و بعدا در 2015 تصاویری از تمرینات نظامی در این کمپ منتشر کرد که در آن، پیکارجویان با چکش و شلیک سلاح‌های اتوماتیک مجسمه‌ها و در و دیوار هترا را خورد می‌کنند. ایرینا بوکووا، رییس یونسکو همان زمان اعلام کرد که تخریب هترا نقطه‌ عطفی هولناک در جریان استراتژی پاکسازی فرهنگی در عراق است.

«پالمیرا» در سوریه؛ مکانی باستانی که توسط اشکانیان و موقع گسترش قلمروی‌شان ساخته شد، نیز در مسیر جاده‌ی ابریشم‌ و بر سر راه بازرگانانی که قصد مصر و اروپا را داشتند قرار گرفته بود. دوران اوجش را در اواخر قرن سوم میلادی سپری کرد. آن‌ها نخست «تدمر»، شهری در سوریه که نزدیک پالمیرا است را پائیز سال گذشته تصرف کردند و قول دادند به ستون‌ها و بناهای پالمیرا کاری نداشته باشند، اما این قول یک وعده‌ی توخالی بود. آن‌ها در اوت (مرداد) همان سال باستان‌شناسی سوری و 83 ساله به نام خالد الاسعد را گردن زدند.

داعش در مرداد سال گذشته دو معبد باستانی «بعل شمین» و «بل» در این شهر باستانی را نیز ویران کرد، آن‌ها یک ماه قبل از این اقدام نیز مجسمه مشهور شیر آتن که در ورودی باستانی پالمیرا (تدمر) قرار داشت، تخریب کردند.

داعشی‌ها در ادامه تخریب‌ها در پالمیرا «طاق‌نصرت»، شش تندیس باستانی را نابود و چند معبد مهم «مثل بل» را با خاک یکسان کردند. آن‌ها اعلام کردند ویرانی‌ها چیزی جز بت و بت‌خانه نبوده است! پالمیرا مهم‌ترین مرکز گردشگری سوریه و ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو بود.

«نمرود» در عراق، نخستین پایتخت آشوریان عمری 3400 ساله دارد و در سال 1840 باستان شناسان انگلیسی بسیاری از آثار موجود در نمرود را مطابق رسم انگلیسی‌ها به سایر نقاط جهان بردند و فروختند. هرچند امروز کتیبه‌ها و مجسمه‌های زیادی از نمرود در موزه‌ی هنر متروپولیتن نیویورک و همچنین موزه‌ی سلطنتی لندن وجود دارد، اما بسیاری از آثار اصلی و مهم هنوز در عراق‌ هستند. داعش سعی کرد با بولدوزر نمرود را تخریب کند و تا حدود زیادی هم با موفقیت این کار را انجام داد.

«نینوا» در عراق نیز که توسط آشوری‌ها ساخته شد، یکی از پرقدرت‌ترین امپراطوری‌هایی بود که در جنوب غربی ایران قرار داشت. بین سال‌های نهصد تا ششصد پیش از میلاد مسیح، آشوری‌ها قدرت نظامی و تجاری و ثروت بسیار بالایی داشتند،‌آن‌ها با ثروت کلان‌شان شهرها و اماکن زیادی در شمال عراق کنونی ساختند که نینوا یکی از آن‌هاست، شهری که روزگاری بزرگ‌ترین شهر دنیا به حساب می‌آمد. نزدیکی نینوا به موصل به عنوان «اصلی‌ترین پایگاه داعش» به سرعت مورد تخریب قرار گرفت، حتی با توجه به تصاویر دریافتی از داعش نابودی کامل محوطه ر ا نشان داد. داعش در این تخریب‌ها در اماکن نینوا و موصل که بخشی از آن تا ویرانه‌های نینوا هم کشیده می‌شد آن‌قدر کوشا بود که گزارشگران محلی چند روز بعد اعلام کردند تقریبا چیزی در موصل و نینوا باقی نمانده که داعش بتواند خرابش کند!

صومعه‌ی «مار الیان» در سوریه؛ که از هزاران جنگ و غارت و آتش‌سوزی و بلایای طبیعی در طول سالیان سال جان سالم به در برد، در مقابل داعش دیگر نائی در بدن نداشت. صومعه تبدیل به پناهگاه آوارگان -اغلب مسلمان - جنگ‌های داخلی سوریه شده بود فقط دو هفته در مقابل محاصره‌ی داعش دوام آورد و سپس با بولدوزر تخریب شد. داعش دلیل تخریب را تبدیل شدن این صومعه به پرستشگاهی برای سنت الیان و نه خداوند، اعلام کرد.

«آفامیا» در سوریه که در زمان امپراطوری روم شهری شلوغ، زیبا و ثروتمند بود؛ از زمان جنگ‌های داخلی سوریه غارت شد و داعش فقط این روند را تسریع بخشید. آن‌ها مانند غارتگران قبلی، این بار دست به تخریب نزدند و برای تامین بودجه موزاییک‌ها سر ستون‌ها، مجسمه‌ها و هر آنچه می‌شد را به قاچاقچیان میراث فرهنگی فروختند.

«دورا اروپوس» در سوریه نیز که توسط اشکانیان ساخته شد، به دست ساسانیان گسترش پیدا کرد و یونانیان در آن ساکن شدند و در ادامه رومیان بر آن حکومت کردند، تا این‌که حدود هزار و سیصد سال بعد داعش آن را غارت و سپس ویران کرد.

محوطه «ماری» در سوریه نیز بین سال‌های سه هزار تا هزارو ششصد قبل از میلاد مسیح و در عهد برنز متبلور شد. باستان‌شناس‌ها در خاک‌های «ماری» بقایای بسیاری از معابد، قصرها، کتیبه‌ها و همچنین آثار تاریخی زیادی به دست آوردند که نمایانگر وجود تمدنی مهم در آن ناحیه بود. بر اساس گزارش‌های محلی و تصاویر ماهواره‌ای داعش به صورت سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده دست به غارت و چپاول آثار باستانی این منطقه زد (و احتمالا آن‌ها را در بازار سیاه فروخت.)

موزه‌ها و کتابخانه‌های موصل در عراق نیز از این وحشی‌گری‌ها در امان نماندند. تابستان دوسال پیش که داعش موصل را تصرف کرد و اولین اقدامش به تاراج بردن تمام کتیبه‌های تاریخی موجود در موزه‌ها بود در دسامبر 2014 (آبان ماه 1393) کتابخانه‌های دانشگاه‌ها سوزانده شد و کتابخانه‌ی مرکزی موصل نیز کاملا منفجر شدند. همچنین آثار موزه‌ی موصل که دومین موزه‌ی بزرگ و حائز اهمیت عراق به حساب می‌آمد و شامل آثار تاریخی نینوا و هترا می‌شد، از آسیب در امان نماند.

داعش در 26 فوریه، یک فیلم ویدئویی در وب سایت‌هایش منتشر کرد که نشان می‌داد عناصر این گروه آثار باستانی در موزه موصل را با پتک تخریب می‌کردند. آنها همچنین «دروازه نیرگال»، یکی از چند دروازه ورود به نینوا، پایتخت سابق امپراتوری آشوری را نابود کردند.

در ماه ژانویه نیز عناصر داعش به کتابخانه مرکزی موصل حمله کردند، قفل ها را شکستند و حدود دو هزار جلد کتاب را ربودند. داعشی‌ها روز بعد به کتابخانه دانشگاه موصل یورش بردند. آنها صدها جلد کتاب در زمینه علوم و فرهنگ را سوزاندند و آنها را مقابل دیدگان دانشجویان از بین بردند.

«خورساباد»، صومعه‌ی «مار بهنام» که از حمله مغول‌ها جان سالم به در برد، مسجد «یونس پیامبر» و آرامگاه «امام دور» در عراق در طول دو سال گذشته توسط داعش تخریب شدند. داعشی‌ها در این تخریب‌ها تعداد زیادی از با ارزش‌ترین گنجینه‌های فرهنگی در جهان، را علاوه بر مراکز باستانی مربوط به پیش از اسلام مانند کلیساها، مساجد و موزه‌ها هدف قرار داده و می‌دهند.

منبع: ایسنا