بهره‌برداری از منوریل قم، سال آینده

به گزارش جام‌جم، زمانی‌که محمود احمدی‌نژاد بر مسند شهرداری تهران تکیه زد. یکی از طرح‌های مورد تأکید وی منوریل به شمار می‌آمد که حتی اسمش برای بسیاری از ایرانی‌ها ناآشنا بود. همان زمان بسیاری از کارشناسان می‌پرسیدند زمانی‌که طرح‌های مترو و شبکه اتوبوسرانی در شهر‌های کشور تکمیل نشده، چه نیازی به منوریل است؟

در سال 83 شهرداری توانست با چشم‌پوشی اعضای شورای شهر از ابهامات فنی و کارشناسی، احداث منوریل صادقیه را آغاز کند. پس از مدتی احمدی‌نژاد راهی پاستور شد و طرح منوریلش که به مذاق مسئولان جدید شهرداری تهران خوش نمی‌آمد، نیمه‌کاره ماند. سرانجام فروردین 89 از سطح شهر جمع شد. با این حال، رئیس دولت‌های نهم و دهم که درصدد تحقق رویای منوریل بود، اجرای این طرح را در شهرهای دیگر پیگیری کرد و قرعه به نام کرمانشاه و قم خورد.

طرح منوریل کرمانشاه و قم

گرچه احمدی‌نژاد سال ۸۵ در جریان سفر به کرمانشاه خط ریلی کرمانشاه به طول ۵/۱۳ کیلومتر در شصت و هفتمین جلسه شورای عالی ترافیک به صورت مترو به تصویب رساند، اما در ۲۶ شهریور سال ۸۸ کمیته فنی شورای عالی ترافیک کشور با حمایت احمدی‌نژاد، به دلایلی که آنها را «تفکر مهندسی و اصلاح الگوی مصرف» اعلام کرد پروژه متروی کرمانشاه را به پروژه مونوریل کرمانشاه تبدیل کرد و مدعی شد که هزینه و بودجه اجرای قطار شهری کرمانشاه به نصف کاهش یافته است.

مطالعات جامع ترافیک شهر قم نیز در سال ۱۳۸۶ آغاز شد و در آبان ۱۳۸۷ دو کریدور ریلی درون‌شهری به طول 5/31 کیلومتر به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور رسید. سازمان قطار شهری در فروردین 88 به صورت رسمی در قم آغاز به کار کرد و کلنگ پروژه منوریل در دی‌ماه 1388 با حضور مسئولان کشوری و استان به زمین زده شد و عملیات اجرایی پروژه چهار ماه بعد شروع شد.

قطار سبک به جای منوریل

برنامه اجرایی احداث خط یک متروی کرمانشاه از اواخر سال طی قراردادی به مبلغ اولیه ۲۱۵ میلیون یورو و مدت زمان اجرایی ۴۲ ماه آغاز شد. براساس پیش‌بینی‌ها قرار بود تا سال ۱۳۹۳ اولین فاز آن به بهره‌برداری برسد.

سرانجام در سفر رهبر معظم انقلاب به کرمانشاه در ۲۰ مهر ۱۳۹۰، با اعتراض کارشناسان ترافیک و نیز نمایندگان شهر، مصوب شد برای کاهش بار ترافیکی در خیابان‌های کرمانشاه بار دیگر پروژه مترو جایگزین مونوریل شود. با این حال از آنجا که عملیات ساخت و نصب ستون‌ها آغاز شده و تا حدی پیش رفته بود، نمایندگان از حفظ این بخش دفاع کردند و به این ترتیب شبکه حمل و نقل ریلی کرمانشاه دوپاره شد.

اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، قطار شهری کرمانشاه شرایط جدیدی به خود گرفت. معاون عمرانی استانداری کرمانشاه در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: در خرداد 93 جایگزینی قطار سبک شهری (L.R.T) به جای منوریل در شورای عالی ترافیک کشور به تصویب رسید.

به گفته مجتبی نیک‌کردار، از آنجا که 8/4 کیلومتر از ستون‌ها زده شده بود، چاره‌ای جز این انتخاب نداشتیم: قطار سبک شهری قابلیت اجرا در روی زمین و زیر زمین را داشته و از ظرفیت بیشتری برای جابه‌جایی مسافر برخوردار است. او با بیان این‌که ادامه مسیر که از بافت تاریخی و مرکزی شهر گذر می‌کند، در زیر زمین اجرا می‌شود، عنوان می‌کند: حدود شش کیلومتر تا جنوب شهر نیز به صورت تونل خواهد بود که پیمانکار تونل برای فاز نخست آن که شامل یک و نیم کیلومتر است نیز مشخص شده و عملیات آن ظرف چند روز آینده اجرا خواهد شد.

او از انتخاب مشاور برای طراحی ایستگاه‌های روزمینی و زیرزمینی و نورپردازی ستون‌های روی زمین خبر می‌دهد و می‌گوید: در حال انتخاب سیستم واگن مناسب هستیم تا قراردادهای آن را ببندیم. معاون عمرانی استانداری کرمانشاه در پاسخ به این‌که قطار شهری سبک چه تفاوتی با مترو دارد، بیان می‌کند: این قطار می‌تواند در هر ساعت 25 هزار مسافر را جابه‌جا کند، درحالی‌ که ظرفیت مترو برای جابه‌جایی مسافر 40 هزار نفر در ساعت است.به گفته نیک‌کردار، برای قطار شهری کرمانشاه 700 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده بود، ولی تاکنون حدود 150 میلیارد تومان جذب اعتبار صورت گرفته است.

بهره‌برداری از منوریل در قم

اما ماجرای منوریل در قم پیچیده‌تر از این حرف‌ها بود. قرار بود بخشی از منوریل از حریم آستان مقدس حرم حضرت معصومه گذر کند. چنین امری مخالفت تولیت آستان، علما و مردم قم را در پی داشت. آنچه مخالفان احداث منوریل بر آن تأکید داشتند، فقدان ادله کار‌شناسی، اولویت داشتن احداث مترو، کار‌شناسی نبودن مسیر پیشنهادی و آسیب رساندن به حریم حرم حضرت معصومه و... بود که پروژه را متوقف کرد.

محسن بهشتی، معاون عمرانی استانداری قم در این باره به جام‌جم می‌گوید: براساس آخرین تصمیم در ماه‌های گذشته قرار شد از انتهای رودخانه که منوریل اجرا شده تا انتهای میدان مطهری به طول 7/4 کیلومتر منوریل اجرا شود و دو واگن نیز برای تست سرد (بدون مسافر) بر روی ریل نصب شده و نزدیک به حرم منوریل به اتمام می‌رسد. او به احیای خطوط مترو در شهر قم اشاره می‌کند و می‌گوید: خط ب قم در نزدیکی خط منوریل است و زمانی که منوریل اجرا شد، از احداث خط ب چشم‌پوشی شد. در حال حاضر، احیای این طرح را در دستور کار داریم. از سوی دیگر، سیدمرتضی سقاییان‌نژاد، شهردار قم بیان می‌کند: واگن‌های منوریل باید تست‌های لازم را پشت سر بگذارند تا مشکلات و نواقص بررسی شده و در اواسط سال ۹۵ زمینه بهره‌برداری از این واگن‌ها فراهم خواهد شد. ضمن این‌که معاون سقائیان‌نژاد به ایسنا گفته است: با توجه به برنامه‌ریزی صورت گرفته نیمه دوم سال آینده پروژه منوریل تکمیل خواهد شد و نوروز ۹۶ مردم قم می‌توانند از مونوریل استفاده کنند.

منوریل در جهان

بررسی منوریل‌های احداث شده در شهرهای مختلف جهان نشان می‌دهد حدود ۸۰ درصد آنها در شهربازی‌ها، باغ‌وحش‌ها، نمایشگاه‌ها، محوطه‌های توریستی ایجاد شده‌اند و کاربری اصلی آنها بیشتر جذب توریست است تا حمل و نقل مسافر و تنها شهرهایی منوریل را به عنوان یکی از سیستم‌های حمل و نقلی برگزیده اند که به لحاظ جغرافیایی، خصوصیات زمین و موارد مشابه امکان ساخت مترو را در اعماق زمین نداشته‌اند.

کمیل انتظاری