شبیخون طاعون به حیات وحش + عکس

فقط 5 تا 10درصد جمعیت حیات وحش در مناطق حفاظت شده باقی مانده است، شرایط تاسف‌باری که هر روز در سایه غفلت برخی مسئولان، وخیم‌تر می‌شود.

شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه و شیوع بیماری امان حیات وحش کشور را بریده، اما هنوز اقدام موثری برای کاهش این خطرات انجام نشده دراین میان برخی کارشناسان معتقدند هرچند رسیدگی به مشکلاتی نظیر تخریب زیستگاه‌ها زمانبر است، اما کنترل بیماری‌های شایع حیات‌وحش مانند طاعون نشخوارکنندگان کوچک، مساله‌ای است که با مدیریت مناسب می‌توان حل و فصلش کرد، اما شیوع این بیماری در بیشتر زیستگاه‌های کشور گواهی است بر نبود اراده‌ای برای کنترل این شرایط به وجود آمده.

طاعون نشخوارکنندگان کوچک بیماری ویروسی و مسری است که زوج سم‌ها (جانورانی که سم‌شان یک تکه است) به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری از طریق دام‌های اهلی به گونه‌هایی نظیر کل و بز و قوچ و میش منتقل می‌شود.

طاعون به تهران رسید

امسال بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در بسیاری از استان‌ها شایع و موجب مرگ جمعیت بسیاری از حیات وحش کشور شد؛ این بیماری در منطقه هفتاد قله اراک، سرطارم زنجان و طالقان به ترتیب بیش از 400، 126 و 200 کل و بز و قوچ و میش را تلف کرد.

این بیماری بتازگی نیز بین حیات وحش پارک ملی خجیر شایع شده و تلف شدن حدود نیمی از کل و بزهای این منطقه را رقم زده است.

محمد کرمی، رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان تهران دراین باره به جام‌جم می‌گوید: براساس نامه‌ای که دامپزشکی استان تهران پس از بررسی نمونه‌های تلف شده به محیط زیست داد، آنها علت از بین رفتن 56 راس کل و بز و چهار راس قوچ و میش پارک ملی خجیر را طاعون نشخوار کنندگان کوچک دانسته‌اند.

باید یادآور شد براساس آخرین بررسی‌ها، جمعیت کل و بز‌های این پارک حدود یکصد راس و جمعیت قوچ و میش‌های آن حدود یکهزار راس برآورد شده به همین دلیل می‌توان گفت بیش از 50درصد کل و بز‌های این پارک تلف شده‌اند.

کارشناسان معتقدند عامل اصلی این عارضه دام‌های اهلی بیمار هستند و ورود آنها به زیستگاه‌های حیات وحش سبب بیمارشدن کل و بز و قوچ و میش‌ها می‌شود.

این درحالی است که براساس قوانین، ورود دام به مناطقی مانند پارک ملی خجیر ممنوع است به همین دلیل برخی کارشناسان هشدار می‌دهند امکان دارد قوانین به طور کامل در این مناطق رعایت نشود، اما رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش حفاظت محیط‌ زیست استان تهران در این باره می‌گوید: خجیر پارک ملی است و براساس قوانین ما اجازه چرای دام در این منطقه را نمی‌دهیم به همین دلیل شیوع این بیماری در خجیر برای ما هم سوال است.

مطمئن نیستیم!

آن‌طور که کرمی توضیح می‌دهد محیط‌بانان اواسط بهمن امسال لاشه کل و بزها را دیده و به شیوع بیماری در خجیر پی برده‌اند، او ادامه می‌دهد: پس از بررسی لاشه‌ها متوجه شدیم علائم ظاهری با بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک متفاوت است به همین دلیل نمونه‌ها را در اختیار دامپزشکی قرار دادیم.

او تاکید می‌کند: براساس گزارش دامپزشکی این بیماری را می‌توان به طاعون نشخوارکنندگان کوچک منتسب کرد، اما آنها یقین ندارند و برای اطمینان پیدا کردن باید این ویروس را در آزمایشگاه کشت کرد.

این درحالی است که حدود ده سال پیش نیز شیوع بیماری در پارک ملی خجیر سبب تلف شدن حدود 55 راس از کل و بزهای منطقه شد، اما دلیل مرگ آنها هیچ وقت به شکل دقیق مشخص نشد.

آشفته بازار قاچاق دام

کارشناسان علت شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک را قاچاق دام می‌دانند؛ زیرا شرایط به گونه‌ای است که دام خیلی راحت از مرز‌های شرقی به کشور قاچاق می‌شود.

دکتر هومن ملوک پور، جراح دامپزشک و عضو کمیته حیات وحش نظام دامپزشکی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند: این بیماری از تماس مستقیم با دام آلوده یا از طریق بزاق دهان و مدفوع گونه آلوده قابل انتقال است.

آن طور که او عنوان می‌کند امکان این که حیات وحش خجیر بدون ورود دام به این منطقه بیمار شده باشند خیلی کم است؛ زیرا ویروس این بیماری بعد از دفع شدن از بدن حیوان آلوده در مدت 45 تا 60 دقیقه از بین می‌رود.

دکتر ملوک‌پور یادآور می‌شود: طاعون نشخوارکنندگان کوچک به دلیل قاچاق دام بخصوص از مرز‌های شرقی کشور است، به همین دلیل دامپزشکی باید سیستم قرنطینه‌اش را قوی کند.

خطر حذف گوشتخواران

دلیل اصلی شیوع این بیماری در زیستگاه‌های کشور و تلف شدن حیات‌وحش را باید قاچاق دام و بی‌توجهی به قرنطینه دام‌ها دانست، اما حذف گونه‌هایی مانند پلنگ و گرگ که در راس هرم جانوری قرار دارند نیز به شیوع این بیماری دامن می‌زند.

هوشنگ ضیایی، کارشناس حیات وحش و استاد دانشگاه در این باره به جام‌جم می‌گوید: در مناطقی که پلنگ و کفتار وجود دارد کمتر چنین بیماری‌هایی شایع می‌شود، زیرا پلنگ گونه‌های ضعیف را از بین می‌برد و به این ترتیب گونه‌های قوی باقی می‌مانند و کفتار‌ها نیز لاشه‌ها را می‌خورند به این ترتیب آلودگی در زیستگاه باقی نمی‌ماند، اما در زیستگاه‌هایی که گونه‌های گوشتخوار از بین رفته‌اند شاهد شیوع چنین بیماری‌هایی هستیم. این در حالی است که توجه به گونه‌هایی نظیر پلنگ، گرگ و کفتار نیز در کشورمان به فراموشی سپرده شده، زیرا بسیاری از آنها به دلیل تصادفات جاده‌ای، تخریب زیستگاه یا شکار شدن از سوی دامداران از بین رفته‌اند.

بنابراین اگر سازمان حفاظت محیط‌زیست برای حفظ اندک باقیمانده حیات‌وحش کشور دست روی دست بگذارد و تلاش خود را محدود به آماده کردن طرح‌هایی کند که هیچ وقت اجرا نمی‌شود، باید شاهد انقراض گونه‌های جانوری زیادی در کشور بود.

طاعون، خطری برای انسان؟

دکتر ملوک‌پور درباره احتمال انتقال بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک به انسان می‌گوید: برخی مواقع تغذیه انسان از دام‌های آلوده سبب ایجاد زخم‌های دهان و اسهال شده، اما خطری جدی برای انسان به حساب نمی‌آید.

مهدی آیینی - جامعه