مستندهایی از جنس نگاتیو

به گزارش جام جم سیما، چراکه ساخت و پخش مستند‌های پشت صحنه اساسا خیلی در سینمای ایران جدی گرفته نمی‌شود و متاسفانه در حد ثبت و ضبط اتفاقات و یکسری صحبت با عوامل توسط یک هندی کم خلاصه می‌شود.

حال آن که از سالیان دور این اتفاق در سینمای جهان به شکل جدی افتاده و ارزش خاص خود را دارد.

نمونه پخش شده و فوق‌العاده این نوع مستند که از دل یک فیلم سینمایی داستانی خلق شده مستند پشت صحنه فیلم محمد رسول‌الله(ص) ساخته جاودانه مصطفی عقاد با دوبله بی‌نظیر ابوالحسن تهامی است که از تمام مراحل پیش‌تولید تا پایان فیلم تصویر گرفته شده و به شکلی کلاسیک یک سند تصویری قابل استفاده و آموزشی است و می‌توان برای بررسی شرایط ساخت فیلم از آن استفاده کرد. فیلم‌های پشت صحنه از چند منظر مهم قابل بررسی است.

نخست این که هر فیلم پشت صحنه در حقیقت یک مجموعه سند برای عوامل تولید و دست‌اندرکاران هر فیلم است که از تمام مراحل ساخت یک فیلم در اختیار دارند.

این‌گونه فیلم‌ها که البته هنوز در سینمای ایران به ساختار منسجمی نرسیده، احتیاج به باز تعریف و نگاه جدی دارد و خصوصا در مورد سریال‌های تلویزیونی عظیم و بزرگ بشدت کارایی دارد.

همچنین پخش مستندهای اینچنینی که تا پیش از این بعد از اکران اتفاق می‌افتاد با خلاقیت تلویزیون و شبکه مستند چند روز بعد از جشنواره و قبل از اکران عمومی اتفاق افتاده که به لحاظ بعد تبلیغاتی و تجاری بسیار مهم و به فروش فیلم‌های سینمایی کمک بسیاری خواهد کرد.

البته در شبکه نمایش خانگی و به همراه نسخه اصلی فیلم پشت صحنه‌ها هم ارائه می‌شود ولی در مورد اکران در سینماها می‌توان به شکل جدیدی از ارائه و نمایش دست یافت.

نکته بعدی ایجاد یک جایزه بخصوص و ویژه برای این‌گونه فیلم‌ها در جشنواره فجر یا فیلم مستند است که باعث می‌شود انگیزه برای خلاقیت در این گونه آثار افزایش پیدا کند و محدود به گرفتن چند مصاحبه و تصویر نشود و نیروی متخصص برای این‌گونه از فیلم مستند تربیت شود.

دوم فضای ارائه این آثار است که البته تلویزیون بهترین و مهم‌ترین جایی است که می‌تواند این گونه فیلم‌ها را پخش کند.

در طول چند سال گذشته مجموعه یک فیلم یک تجربه با همین نگاه از شبکه 4 پخش شد و به آثاری می‌پرداخت که گاه سال‌ها از تولیدشان می‌گذشت.

نکته جالب در این مجموعه استفاده از پشت صحنه‌های گرفته شده در زمان تولید این فیلم‌هاست که نشان می‌دهد در بسیاری از فیلم‌های سینمایی ثبت و ضبط اتفاقات حین تولید اتفاق می‌افتاده، اما شیوه استفاده و حتی هدف از آن نامشخص بوده و این نکته در آثار پخش شده در شبکه مستند هم به چشم می‌خورد و علاوه بر کوتاه بودن،فیلم‌ها از یک سردرگمی مشخص رنج می‌برند

و صرفا در حد یک گزارش تصویری باقی می‌مانند و به اشتباه محوریت کار روی صحبت با کارگردان یا بازیگران اتفاق می‌افتد، حال آن که می‌توان با تمام قسمت‌های تولید گفت‌وگو کرد یا شیوه کار آنها را به نمایش درآورد.

فیلم پشت صحنه در نگاه اول می‌تواند یک اثر آموزشی برای دانشجویان و علاقه‌مندان به سینما باشد که از فضای پشت دوربین آگاه شوند و بتوانند به شکلی جدی با مناسبات آن آشنا شوند.

اما با وجود این کارکرد هنوز از این امکان در دانشکده‌های سینمایی استفاده نمی‌شود، زیرا تولید جدی در این زمینه اتفاق نمی‌افتد و این مهم می‌تواند در یک سه‌ضلعی مشخص بین دانشکده‌های سینمایی، پروژه‌های حرفه‌ای سینما و تلویزیون به عنوان محل پخش شکل بگیرد.

تصور این که روزی به جای تیزرهای کوتاه و گنگ و کلیشه‌ای، مستند‌های پشت صحنه به عنوان تبلیغ یک فیلم سینمایی پخش شود هیجان‌انگیز و قابل تفکر است و کاش این روز برسد.

ضمیمه قاب کوچک