تمدن نوین اسلامی رسالت تاریخی امت اسلامی

بعثت و دعوت پیامبر اکرم(ص) مبدأ تمدن اسلامی است. آن حضرت با هجرت و تشکیل اولین جامعه اسلامی در مدینه، این تمدن رهایی‌بخش را اعلان فرمودند.

به‌رغم فرازها و درخشندگی تمدن اسلامی به ویژه در قرون چهارم، پنجم و ششم هجری، این مسیر با چالش‌های مهم تاریخی مواجه شده است.

سلطه‌گری غرب و حمله اقوام وحشی در شرق، مدت‌ها این تمدن را کم‌جلوه کرد. استبداد داخلی کشورهای اسلامی و استعمار خارجی و نیز غرب‌گرایی روشنفکران موانع عمده شکوه و بالندگی تمدن اسلامی بوده است.

اندیشمندان زیادی (اهل تشیع و اهل تسنن) از جمله سیدجمال‌الدین اسدآبادی و شیخ محمد عبده برای «بازگشت به اسلام» و احیای تفکر دینی تلاش کردند. اما اوج «خویشتن‌یابی اسلامی» با اندیشه حضرت امام خمینی(ره) شکل گرفت که تبلور آن وقوع انقلاب اسلامی در ایران بوده است و جمهوری اسلامی مبدأ حرکت و بیداری اسلامی در جهان شد و نگاه‌ها متوجه ایران شد.

طرح ابتکاری «برپایی تمدن نوین اسلامی» توسط رهبر معظم انقلاب در شرایط کنونی که استعمار شکل جدیدی به خود گرفته، همان احیای عزت و کرامت مسلمانان و برخورداری از دستاوردهای علمی و تکنولوژیک و بدون سلطه‌گری و سلطه‌پذیری است.

از نظر رهبر معظم، تمدن غرب دارای کالبد پوچ و پوک است و جنبه ابزاری دارد و نتوانسته نیازهای حقیقی از جمله آرامش و سعادت زندگی را برای جامعه به همراه بیاورد اما تمدن نوین و اسلامی تمدنی است که ضمن پاسخگویی به نیازهای طبیعی انسان‌ها بعد معنوی و روحی آنان را به سمت کمال و سعادت راهنمایی می‌کند و این ساختار به صورت متوازن هم به نیازهای مادی و هم به نیازهای معنوی توجه دارد و از آفاتی مانند پوچ‌گرایی، نداشتن احساس امنیت، بی‌هویتی و تبعیض و نابرابری به‌دور است.

برای تحقق و برپایی تمدن نوین اسلامی، جهان اسلام زمینه‌ها و عوامل پیشران و موثر زیادی در اختیار دارد؛ جمعیت زیاد، سرزمین گسترده، موقعیت جغرافیایی ویژه، منابع طبیعی ارزشمند، نیروی انسانی برجسته و سابقه تمدنی ریشه‌دار و ... زمینه لازم را برای تحقق این مهم فراهم می‌کند.

اگر این عوامل به‌خوبی و هنرمندانه به کار گرفته شود برپایی تمدن نوین اسلامی و جهانی شدن این تمدن امکان‌پذیر می‌شود.استعمار در شرایط کنونی، چهره جدیدی به خود گرفته، از اسلامگرایی و وحدت کشورهای اسلامی هراسان است و ابزارهای سلطه از جمله رسانه‌ها را در اختیار گرفته تا وحدت و همگرایی امت اسلام را از بین ببرد.

صدها اندیشکده و پژوهشگاه را به خدمت گرفته تا به صورت علمی و کارشناسی از توسعه و جهان‌گستری اسلام بکاهد.

در این شرایط با تلاش مجاهدانه و مجدانه علمای امت اسلامی این طرح نو یعنی تحقق تمدن نوین اسلامی امکان‌پذیر خواهد بود.

بیداری اسلامی بصیرت، خردمندی، تعقل و دشمن‌شناسی وجوه کافی کنشگران دینی، علمی و سیاسی امت اسلامی است.

دوره خوابیدن به پایان رسیده، باید بیدار شد چون دشمن بیدار است. دوره برپایی تمدن نوین اسلامی است.

دکتر جعفر عبدالملکی - پژوهشگر ارشد مطالعات فرهنگی