خطر سکونت در اطراف پمپ‌بنزین

کاووس سامانی، معاون فنی و مدیر مهندسی و طرح‌های شرکت پخش فرآورده‌های نفتی درباره اهمیت و توجیه اجرای طرح کهاب در کشور به خبرنگار جام‌جم گفت: سال 86 بحث‌هایی مطرح شد مبنی بر این که هنگام نقل و انتقال فرآورده از مبدا تا مقصد، حجم زیادی آلاینده وارد محیط‌زیست می‌شود؛ در این ارتباط مصوبه‌ای از سوی هیات دولت ابلاغ شده و باید تدابیری اندیشیده شود که حداقل میزان تبخیر بنزین اتفاق بیفتد.

به هوا رفتن 600میلیون تومان بنزین

سامانی با بیان این که 70 میلیون لیتر بنزین سه بار در روز جابه‌جا می‌شود، گفت: در هر بار جابه‌جایی حجمی از آن وارد اتمسفر می‌شود.

در اولین مرحله که فرآورده از انبارنفت بارگیری می‌شود، 70 هزار متر مکعب فرآورده تبخیر می‌شود. در مرحله دوم که فرآورده وارد مخزن‌های زیرزمینی جایگاه می‌شود، مجددا 70 هزار مترمکعب و در مرحله سوم که خودروهای سواری اقدام به پر کردن باک خودرو می‌کنند، 70 هزار مترمکعب بنزین تبخیر می‌شود.

وی افزود: این رقم یعنی روزانه 210 هزار مترمکعب بخار بنزین در یک روز وارد جو می‌شود. براساس استانداردها، از هر هزار متر مکعب بخار بنزین 5/1 لیتر بنزین استحصال می‌شود.

بر این اساس، 210 هزار مترمکعب بخار بنزین در صورت استحصال می‌شود روزی 300 هزار لیتر بنزین؛ اگر قیمت فوب خلیج فارس را 2000 تومان در نظر بگیریم،به آن معناست که روزانه حدود 600 میلیون تومان از هدر رفتن بخارات بنزین ضرر می‌کنیم.

بخار، 100برابر استاندارد

سامانی با بیان این که علاوه‌بر زیان اقتصادی، موضوع دیگر این است که این 210 هزار متر مکعب بخار بنزین در روز از 3400 جایگاه، 10 هزار نفتکش و حدود 80 انبار نفت به اتمسفر متصاعد می‌شود و این به معنای آلودگی محیط‌زیست و آلوده شدن جو در سراسر نقاط کشور است، گفت: طبق استانداردهای بین‌المللی هیچ جایگاهی حق ندارد بیش از 35 گرم بر متر مکعب بخار بنزین وارد جو کند درحالی که جایگاه‌های کشور 4000 گرم بر مترمکعب بنزین وارد جو می‌کنند که این رقم بیش‌از صدبرابر استانداردهای جهانی است.

وی تاکید کرد: با توجه به موارد گفته شده ضرورت طرح کهاب مشخص می‌شود. از آنجا که برای انتقال فرآورده به جایگاه‌ها راه دیگری جز نفتکش‌ها وجود ندارد، جلوگیری از بخار شدن بنزین اجتناب ناپذیر است و حجمی از این بخار باید از محفظه خارج و تبدیل به بنزین مایع شود و آن محفظه نیز می‌تواند انبار نفت، نفتکش، مخازن واقع در جایگاه‌ها یا باک خودرو‌ها باشد.

کهاب از کجا آمد

مدیرمهندسی وطرح‌های شرکت پخش با اشاره به عضویت ایران در کنوانسیون Q2 افزود: بر این اساس موظفیم در سال از انتشار حجمی از بخارات آلوده‌کننده به جو جلوگیری کنیم و این موضوع جزئی از قوانین بین‌المللی است و برای رعایت این قوانین ملزم هستیم این طرح را در سراسر کشور اجرایی کنیم.

سامانی درباره اقدامات انجام شده در راستای اجرای طرح کهاب گفت: با توجه به این که اقدامات در راستای اجرای طرح کهاب باید در سه نقطه انجام گیرد، تعریف پروژه‌ها برای جلوگیری از انتشار بخار بنزین را در سه مقطع آغاز کردیم.

وی اضافه کرد: با توجه به این که تکنولوژی این طرح بسیار نوین است و نظر به محدودیت‌هایی که بر اثر تحریم‌ها در اجرای این طرح در زمینه وارد کردن تجهیزات برای ما به وجود آمد، راه‌اندازی این سیستم برای ما بسیار سخت و اطلاعات و دانشی هم که داخل کشور وجود داشت، اندک بود. در مرحله نخست، بعد از شناسایی نقاطی که انتشار بنزین از آنجا صورت می‌گیرد، مطالعاتی کردیم و اقداماتی را به صورت پایلوت برای شناسایی بهترین سیستم انجام دادیم.

سامانی با اشاره به آزمایش سه روش غشایی، تبریدی و روش کربن اکتیو گفت: طبق مطالعات، ارزیابی فنی و اقتصادی و انتقال دانش و تکنولوژی این دستگاه‌ها به این نتیجه رسیدیم که بهترین شیوه، کربن اکتیو (جذبی) است. دلیل این انتخاب هم آن است که مصرف انرژی در این روش بسیار پایین است و در مقابل بازدهی بالایی دارد. از سوی دیگر، هزینه تعمیرات و نگهداری استفاده از این روش اندک است و امکان ساخت داخل تجهیزات مربوط به آن هم وجود دارد.

جمع‌آوری بخار بنزین در مخازن زیرزمینی

معاون فنی شرکت پخش با بیان این که مشغول پیاده‌سازی روش جذبی در انبارها هستیم و مرحله اول کار در حال انجام است، افزود: مرحله دوم طرح مربوط به نفتکش‌هاست که عمده مسئولیت آنها نقل و انتقال فرآورده است‌.

براساس این طرح قرار است نفتکش‌ها مجهز شوند تا بعد از تخلیه بنزین، بخارات بنزینی را که در مخازن جایگاه‌ها انباشت شده جمع‌آوری کنند و به انبارها بازگردانند. در حال حاضر 5000 نفتکش مجهز به این سیستم هستند و این انتقال را انجام می‌دهند.

وی تاکید کرد: هیچ مخزن جدیدی برای این کار در جایگاه‌ها تعبیه نمی‌شود و بخارات بنزین در همان مخزن زیرزمینی جایگاه‌ها انباشته می‌شود، ضمن این‌که این روش یک استاندارد بین‌المللی است و در کشورهای پیشرفته اجرا می‌شود .

بخارات بنزین فشاری ندارد و به هیچ‌وجه باعث انفجار نمی‌شود. از سوی دیگر در این 5000 نفتکش، تمام خروجی‌ها و هواکش‌ها مسدود می‌شود و هیچ بخار بنزینی در این جابه‌جایی‌ها از این تعداد نفتکش متصاعد نمی‌شود. به‌تدریج باید به جایی برسیم که همه نفتکش‌های ما این ویژگی را داشته باشند.

جایگاه‌داران باید جریمه شوند

سامانی با بیان این که ناتوانی مالی جایگاه‌داران برای نصب این دستگاه توجیه مناسبی برای آلودگی محیط‌زیست نیست، تصریح کرد: جایگاه‌داران بر اساس قوانین بین‌المللی برای ایجاد این آلودگی باید جریمه سنگینی هم بپردازند، بنابراین بخارات بنزین بر‌اساس این طرح به انبارهای نفت منتقل می‌شود، اما به تدریج هر جایگاهی که تمایل نشان داد، می‌تواند این دستگاه را نصب و بخارات خود را به بنزین تبدیل کند.

معاون فنی شرکت پخش با بیان این که تا به حال برای اجرای این طرح 122 هزار و 211 میلیون ریال هزینه شده، افزود: طبق مصوبه هیات دولت، اولویت اجرای طرح کهاب در کلانشهرهاست و ما در انبارهای نفت کلانشهرهایی مانند مشهد، اراک، تبریز، اصفهان و اهواز در حال نصب دستگاه بازیافت بخارات بنزین هستیم.

در مرحله اول چون تمام انبارهای نفت دولتی هستند کار بسیار راحت‌تر است، اما در ارتباط با اجرای این طرح روی نفتکش‌ها و جایگاه‌ها مشکلاتی داریم. انتقال بخارات در تمام 3400 جایگاه انجام می‌گیرد و جایگاه‌های تازه احداث شده هم موظفند این مرحله را انجام بدهند.

وی گفت: بر‌اساس زمانبندی و طبق مصوبه باید تا پایان سال 95 طرح کهاب به صورت صد‌درصدی در کشور اجرا شود که با توجه به تحریم‌ها و مشکلاتی که در تامین منابع مالی داشتیم، به دنبال تمدید این مهلت هستیم.

کهاب مخفف کلمات کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین است.