خانواده در برابر فضای مجازی فعال یا منفعل؟

اتلاف وقت، غیر قابل کنترل بودن فضایی ناشناخته و سستی ارتباطات گرم خانوادگی همه سبب می‌شود خانواده حضور و تسلط خود را بر اعضا از دست بدهد ؛ چرا که پراکنده و سرگردان می‌ماند و دچار بحران معنا می‌شود. پدری که محملی برای پدری کردن و ارتباط با فرزند خود نداشته باشد و مادری که احساس کند ارتباطش با فرزندش رو به سردی رفته است، در تشخیص موقعیت خود در جهان دچار مشکل می‌شود و هویت اصلی خود را تهدید شده می‌بیند. خانواده‌ها در سیطره شبکه‌های اجتماعی در آستانه تبدیل شدن به هسته‌هایی جدا افتاده هستند که با هم در یک خانه زندگی می‌کنند‌ اما شکل یک خانواده را ندارند و فضای اصلی زیست و تغذیه حسی و فکری هر کدام جای دیگری است.

نیاز به بازسازی عنصر خانواده

این وضع پیچیده در زندگی روزمره اگر از هم پاشیدگی خانوادگی را سبب نشود‌به طور قطع به بحرانی در معنای خانواده و دگرگونی ارتباط خانوادگی منتهی می‌شود. تازه علاوه بر اینها کم تحرکی، اضافه وزن و معضلات کودک و نوجوانی آموزش ندیده را در ارتباط ساکن با این شبکه‌های مجازی باید در نظر گرفت. از این منظر خانواده باید در عصر شبکه‌های اجتماعی خود را بازتعریف و بازسازی کند. نبود ارتباط معنادار و مداوم بین اعضای خانواده از زن و شوهر گرفته تا والدین با فرزندان، شکافی عاطفی و روحی در افراد ایجاد می‌کند، تنهایی مفرط همواره در پوشش خانواده‌ای مستحکم است که می‌تواند افراد را خرد و بی پناه نکند.

بازگشت به خانواده یکی از مضامین همیشگی رهایی بخش در مشورت‌های روان شناختی است، خانواده می‌تواند افراد را در بحران‌های سنی، کاری و روحی کمک و آنها را بازسازی کند تا دوباره با روحیه‌ای پویا و ترمیم کننده به آغوش جامعه بازگردند. پس نبود خانواده‌های منسجم و حمایتگر به تضعیف و از هم پاشیدگی اجتماعی هم منجر می‌شود. ممکن است ماهیت روابط در سیطره ابزار تکنولوژیک و شبکه‌های اجتماعی دگرگون شود، اما عواطف و نیازهای روحی انسانی همواره برجای خود خواهند بود و انسان در ساختارهای خانوادگی و اجتماعی و هم نفسی با آشنایان خود می‌تواند این عواطف و روح خود را در برابر لطمات و فقدان‌ها امن نگه دارد. مسلم است شبکه‌های اجتماعی نمی‌توانند از بین برنده نیازهای متعدد انسان به خانواده باشند، پس تنها ممکن است باعث غفلت از این نیازهای انسانی شوند.

نیاز به آگاهی جامع والدین

یکی از معضلات همیشگی در چنین شرایطی، نا آگاهی و عقب ماندن والدین از فرزندان در استفاده از ابزار تکنولوژیک است. این ناآگاهی همواره به ترس و نگرانی‌های مضاعف و گاه کاذب می‌انجامد. خود این نگرانی‌ها هم جدایی را چندین برابر می‌کند. باید به اندازه فرزندان، والدین نیز خود را در این تمدن جدید و انقلاب تازه صنعتی و تکنیکی به روز نگه دارند. خود این آگاهی از مراودات و ارتباطات مجازی، بخشی از ترس و در نتیجه بخشی از شکاف را ترمیم می‌کند. از دیگر سو آنجا که نیاز به کنترل و البته استدلال و تذکر والدین است، بدون آگاهی و تسلط به این ابزار نمی‌توان اثرگذار بود. حتی برای محدودیت گذاشتن بر استفاده فرزندان از شبکه‌های اجتماعی، آگاهی والدین ضروری است، چرا که تنها در مساله‌ای می‌توان محدودیت ایجاد کرد که تسلط به آن وجود داشته باشد، وگرنه هر محدودیتی شکننده و از بین رفتنی خواهد بود.

دانیال علیرضایی

‌‌ جام‌جم