فرش« دورو ابریشم» خراسان شمالی؛ ظرفیتی پنهان

فرش دورو ابریشم یکی از فرش‌های این خطه است که به لحاظ نوع تکنیک، ظرافت، نقش و نگارها، ترکیب‌بندی و رنگ، اثری هنری محسوب می‌شود.

این فرش که متعلق به شهرستان راز و جرگلان استان خراسان شمالی است، این روزها در فراز و نشیب به سر می برد چرا که به دلیل بی‌برنامگی و نبود حمایت‌های لازم از وجود بازار داخلی محروم است و تنها در برخی کشورهای آسیایی و اروپایی به فروش می‌رسد.

آشورمراد آفرین، یکی از دست‌اندرکاران تولید این نوع فرش، خریداران فرش دورو را بیشتر تاجران و ایرانیان مقیم خارج از کشور می‌داند و می‌گوید: ویژگی‌های این فرش سبب سفر تجار خارجی به این منطقه شده است و به دلیل مرغوبیت و کیفیت بالای آن، سفارش بافت این محصول را به بافندگان می‌دهند؛ در حالی که این هنر شاخص در ایران به علت ناشناخته بودن در بازارهای داخلی طرفدار زیادی ندارد.

وی با بیان این که 300 نفر در روستای دویدوخ در این حرفه فعالیت می‌کنند، می‌افزاید: این فرش در ابعاد 2 در 1.40 متر بافته می‌شود که اگر توسط 2 بافنده انجام شود حدود یک سال و توسط 4 بافنده بیش از چهار ماه طول خواهد کشید.

به گفته این تولیدکننده، نخ ابریشم خام مورد نیاز برای بافت این فرش از مشهد تهیه و با استفاده از رنگ‌های طبیعی و نقشه‌های زاده ذهن خود بافنده یا سفارش‌دهنده‌ها بافته می‌شود.

آفرین به تاثیر تحریم بر بازار این فرش اشاره می‌کند و می‌گوید: قیمت فروش هرکدام از این فرش‌ها با توجه به کیفیت آن 70 تا 140 میلیون ریال است که به علت بازار کساد این هنر طی سال‌های اخیر و حمایت ناکافی دولت، فروش این فرش به صورت نقدی انجام نمی‌شود، بلکه به شکل مدت‌دار طی شش ماه تا یک سال هزینه آن پرداخت می‌شود.

ثبت در یونسکو

یک کارشناس حوزه فرش دستباف خراسان شمالی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم با اشاره به این که فرش دورو ابریشم اثری هنری محسوب می‌شود ولی در سبد خانوار ایرانی‌ها جایی ندارد، می‌گوید: کشورهای جنوب شرق آسیا ازجمله ژاپن، مالزی و سنگاپور به علت نقش ظریف و وجود نقطه‌های ریز فراوان بازار هدف این هنر هستند و کشورهای اروپایی نیز به عنوان کشورهای بارانداز و توزیع‌کننده فرش ایرانی از خریداران محسوب می‌شوند.

مجتبی مهرآبادی با بیان این که ثبت فرش دورو در یونسکو برای حفظ ارزش فرهنگی و ملی و بین‌المللی آن بسیار ضروری است در عین حال می‌گوید: ثبت این هنر ظریف دردی از رونق یافتن تجارت آن دوا نمی‌کند، بلکه ما باید برنامه‌های دقیق‌تری برای بهبود وضعیت تجارت و فروش این فرش داشته باشیم تا تولیدکنندگان بدون اطلاعات دقیق و شفاف، تولید کورکورانه و خودسرانه نداشته باشند.

وی به پایبند بودن بافندگان به اصالت این فرش و جلوگیری از تغییر طرح‌ها، اندازه و رنگ آن اشاره می‌کند و می‌افزاید: فرش دوروی خراسان شمالی برای ثبت در کتابخانه اسناد ملی به عنوان نشان شاخص منطقه‌ای فرش ایران آماده می‌شود.

حمایت‌ها کافی نیست

مهرآبادی با اشاره به این که حمایت‌های دولت در قالب تسهیلات بانکی و بیمه تامین اجتماعی از بافندگان فرش صورت می‌گیرد، می‌افزاید: این حمایت‌ها برای یک هنرمند ناکافی است، بلکه حمایت‌ها باید در حدی باشد که هنرمندان دغدغه‌ای جز پیشرفت کیفی و کمی هنر خود نداشته باشند.

عباسپور، مسئول حوزه فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی نیز با اشاره به این که فرش ترکمن و فرش کردی استان در مرحله ثبت در یونسکو است، اظهار می‌کند: ثبت جهانی فرش دوروی تمام ابریشم به نام ایران و روستای دویدوخ باعث ماندگار شدن این هنر به نام این منطقه و جلوگیری از دست‌اندازی دیگر کشورها به تملک آن خواهد شد.

مشتریان فرش ابریشم دورو

خراسان شمالی با 23 هزار تولیدکننده فرش‌های ترکمنی، کردی و دورو ابریشم ترکمنی رتبه نهم تولید فرش دستباف را در کشور دارد، اکنون کشورهای آلمان، اتریش، ایتالیا، اسپانیا، لبنان، سوریه، روسیه و ژاپن از کشورهای هدف بازار فرش استان هستند. این فرش به صورت سالانه پیش فروش می‌شود.

طبق آمارها سالانه حدود 2000 مترمربع فرش دورو در این روستا بافته می‌شود که هیچ‌گاه روی دست بافندگان هم نمی‌ماند. هم‌اکنون 80 درصد فرش‌های دوروی استان به خارج کشور و اغلب به کشورهای اروپایی، ژاپن و کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.

عباس فتوره‌چی‌ - ‌جام‌جم