ایران در مسیر اینترنت اشیا

با توجه به اهمیت این موضوع، برنامه‌ریزی برای تولید و عرضه این فناوری و بهره‌وری صحیح و هوشمندانه از این فناوری آغاز شده است. همه دستگاه‌های شبکه شده برای حفظ و ادامه حیات خود به فضا نیاز دارند. شبکه 5G هوشمند‌ترین شبکه معرفی شده است که در همه این دستگاه‌های پیچیده نقش کاتالیزور را دارد. در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تدوین نقشه راه این فناوری مورد توجه قرار گرفته و مشارکت بین‌المللی در این حوزه نیز در دستور کار است. این در حالی است که موسس و رئیس انجمن اینترنت اشیا در اروپا در سمینار بین‌المللی اینترنت اشیا که سال گذشته در شهر اصفهان برگزار شد، اعلام کرد بر این باور است که برای پیاده‌سازی اینترنت اشیا به اینترنت پهن باند یا اینترنت با سرعت بالا نیازی نیست و می‌توان با همین امکانات و زیرساخت‌ها طرح‌هایی را در این زمینه تعریف کرد. راب ون کراننبرگ معتقد است فناوری‌هایی مانند بلوتوث و شناسایی فرکانس رادیویی یا RFID به‌عنوان زیرساخت‌های مقدماتی برای پیاده سازی اینترنت اشیا در ایران کافی است.

در مسیر توسعه

هر چند فعالیت در زمینه اینترنت اشیا از اوایل دهه 90 میلادی آغاز شد، اما اصطلاح اینترنت اشیا نخستین بار سال 1999 مطرح گردید. ایده طراحی دستگاه‌ها و ابزارهای مختلف با امکان برقراری ارتباطات بی سیم با هدف رهگیری و کنترل این ابزارها از طریق اینترنت با یک برنامه ساده مخصوص گوشی‌های هوشمند در نهایت به مفهوم جدیدی تحت عنوان اینترنت اشیا یا Internet of Objects منجر شد که امروزه استفاده از آن در بسیاری از امور روزمره و همچنین صنایع مختلف از پزشکی تا حمل و نقل مورد توجه قرار گرفته است.

با همه گیر شدن اینترنت اشیا، در آینده‌ای نه چندان دور هر وسیله‌ای از قابلیت اتصال به اینترنت برخوردار خواهد بود.

یکی از پیامدهای مهم و قابل توجه پیاده‌سازی اینترنت اشیا در کشور قابلیت فعالیت خودکار وسایل الکترونیکی و دیجیتالی است. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا سال 2020 میلادی بیش از 25 میلیارد وسیله مختلف در دنیا از طریق خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا به اینترنت یا دیگر شبکه‌های اطلاع رسانی متصل خواهند شد و به این ترتیب ماشین‌ها و سیستم‌های الکترونیکی از طریق اینترنت و بدون نیاز به انسان‌ها و حتی در محدوده‌ای فراتر از محدوده‌های کنونی با یکدیگر در ارتباط خواهند بود. گرچه رسیدن به چنین هدفی می‌تواند با نگرانی‌هایی همراه باشد، اما باید توجه داشت موسسات تحقیقاتی پیش‌بینی کرده‌اند دولت‌ها، کارخانه‌های صنعتی و موسسات خدماتی بیش از کاربرانی که به‌دنبال رفع نیازهای خود از اینترنت اشیا بهره می‌گیرند از مزیت‌های این فناوری بهره‌مند خواهند شد.

داد وستد در بستر اینترنت اشیا

اینترنت اشیا می‌تواند توانایی انسان‌ها را در مدیریت و پردازش اطلاعات افزایش دهد. این فناوری برای ایجاد تحول در صنایع، سبک زندگی و کسب وکار انسان‌ها از ظرفیت‌های بسیار زیادی برخوردار است. در دنیایی که بر اینترنت اشیا مبتنی باشد دسترسی نداشتن به داده‌ها بی‌معنی است و چنین بستری در نهایت به افزایش کارایی نیروهای کار منجر خواهد شد. از سوی دیگر امکان برقراری ارتباط با مصرف‌کنندگان کالا و خدمات به‌منظور ارائه راهکارهای بهتر بر مبنای نیازهای آنها به بهینه‌سازی هزینه‌های زنجیره تولید و عرضه کالا و خدمات منجر می‌شود. هر چند باید نگرانی‌های مطرح در زمینه امنیت و حریم شخصی را نیز در نظر داشت. با افزایش تعداد ابزارها و وسایل متصل به اینترنت امکان حمله به آنها افزایش خواهد یافت و در چنین شرایطی ایجاد تعادل میان تامین امنیت و استفاده از ابزارها و امکانات اینترنت اشیا به یک ضرورت تبدیل خواهد شد.

در دنیای کسب و کار مدرن دسترسی به اطلاعات بیشتر و بهتر به منزله کنترل بهتر آینده است. در اختیار داشتن اطلاعات به تولید محصولات و خدماتی منجر می‌شود که زندگی بشر را تسهیل می‌کند. اما تسهیل زندگی بشر امروز با پیچیدگی‌های خاص دنیای مدرن و امروزی همراه است. اینترنت اشیا نیز براساس همین هدف یعنی دریافت، ثبت و ارسال اطلاعات برای استفاده، تحلیل و بهبود محصولات و خدمات و در نهایت استفاده کاربران، مطرح‌شده و توسعه یافته است. اگر بخواهید بر اساس برنامه‌ای که برای حرکات ورزشی و فعالیت جسمانی در نظر گرفته‌اید تغییرات ایجاد شده در بدن خود را تحلیل کنید یا این که قصد داشته باشید درباره موجودات زنده مختلف تحقیق کنید، می‌توانید از فناوری اینترنت اشیا کمک بگیرید تا اطلاعات به صورت لحظه‌ای به پایگاه داده‌ای که به آن متصل شده است، ارسال شود. اطلاع از میزان موادغذایی موجود در یخچال یا میزان بنزین موجود در باک خودروی شما از دیگر کاربردهای اینترنت اشیاست. در فناوری اینترنت اشیا، بدون نیاز به تعامل انسان با انسان یا انسان با رایانه، داده‌ها ارسال می‌شود. در حقیقت ظهور پدیده اینترنت اشیا یکی دیگر از نتایج گسترش اینترنت و توسعه فناوری‌های بی‌سیم است.

2 روی سکه فناوری

اینترنت اشیا مفهوم جدیدی در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات است که به‌واسطه آن انسان‌ها، حیوانات و اشیا می‌توانند از طریق شبکه‌های ارتباطی داده‌های اطلاعاتی ارسال کنند. یکی از نگرانی‌های مطرح شده در مورد اینترنت اشیا حفظ امنیت و حریم خصوصی است. اینترنت اشیا پیش از این با مشکلات و محدودیت‌هایی همراه بوده است اما شیوه درست و اصولی در این زمینه می‌تواند در از میان برداشتن مشکلات و محدودیت‌ها نقش بسیار مهمی‌داشته باشد.

وینت سرف که به او لقب «پدر اینترنت» را داده‌اند از جمله افرادی است که از توسعه اینترنت اشیا ابراز نگرانی کرده و بر این باور است که اینترنت اشیا ترکیبی از تجهیزات و نرم افزار است و این ویژگی می‌تواند موجب نگرانی و هراس شود. به گفته وینت سرف، با افزایش تعداد تجهیزات مبتنی بر نرم‌افزار تکیه مردم به توانایی برنامه‌نویسان در نوشتن کدهای رایانه‌ای خوب افزایش می‌یابد. این در حالی است که باید از قرار گرفتن این اطلاعات در دسترس افرادی که قصد دارند برای اهداف نادرست از آنها بهره گیرند، پیشگیری کرد. هکرها می‌توانند با استفاده از اینترنت اشیا به اطلاعاتی درباره حضور افراد در خانه دسترسی داشته باشند.

رگولاتورها به‌طور جدی تامین امنیت این فناوری را تحت تعقیب قرار داده‌اند. اگرچه تلاش‌های خوبی در این زمینه به‌کار گرفته شده اما لازم است فعالیت‌های گسترده‌تری انجام شود تا تامین امنیت و حفظ حریم خصوصی به‌عنوان دو موضوع مهم در زمینه اینترنت اشیا محقق شود. تقویت سلامت، آسودگی و رفاه در زندگی و ساماندهی اطلاعات به شیوه‌ای مفیدتر برای انسان‌ها و سازمان‌ها از جنبه‌های مثبت توسعه اینترنت اشیاست. در مقابل، توسعه این فناوری با چالش‌هایی در زمینه حریم خصوصی افراد همراه خواهد بود.

مسیری که به خانه‌های هوشمند می‌رسد

یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اینترنت اشیا خانه‌های هوشمند است. براساس بررسی‌های انجام شده حدود 40 درصد از 6/2 میلیارد شیء شبکه شده در شهرهای هوشمند در خانه‌های هوشمند قرار می‌گیرند. در خانه‌های هوشمند همه کارها از قفل کردن و بازکردن در ورودی، سفارش موادغذایی مورد نیاز در خانه و بسیاری از کارهای روزمره دیگر به‌طور خودکار انجام می‌شود.

اینترنت در دنیای آینده

در دنیای آینده خانه‌ها فضای مناسبی برای رشد و توسعه اینترنت اشیا خواهد بود و بر این اساس بسیاری از ابزارها و لوازم خانگی به اینترنت متصل شده و امکان دسترسی به اطلاعاتی درباره آخرین وضع آنها در زمان و مکان مهیا خواهد شد. فناوری‌های پوشیدنی و فناوری‌های کاشتنی در این مسیر توسعه پیدا خواهد کرد. افراد نیز می‌توانند بستر دیگری برای استقرار اینترنت اشیا باشند. اینها فقط بخشی از تحولاتی است که در بستر اینترنت اشیا فراهم می‌شود و در نتیجه این تحولات روابط افراد نیز دچار تغییرات چشمگیر خواهد شد.

فرانک فراهانی‌جم

دانش