چتر نیروهای مسلح بر سر جنگل‌ها

در راستای حل چنین مشکلاتی سازمان جنگل‌ها، محیط‌زیست، نیروهای مسلح و مدیریت بحران تفاهم‌نامه‌ای امضا کرده‌اند که براساس آن سازمان جنگل‌ها خیلی راحت‌تر می‌تواند از بالگرد، هواپیما و پهپاد برای آتش‌سوزی‌های جنگل استفاده کند.

تفاهم‌‌نامه‌ای را که بین سازمان جنگل‌ها و نیروهای مسلح به امضا رسیده می‌توان به فال نیک گرفت و امیدوار بود که مشکلات منابع طبیعی کشور در مدت زمان کمتری حل و فصل شود، نکته اینجاست که در کشورمان تمامی دستگاه‌ها رسیدگی به محیط‌ زیست را وظیفه سازمان جنگل‌ها یا از محیط‌ زیست می‌دانند به همین دلیل برای نگهداری از منابع طبیعی که به تمام ایرانیان تعلق دارد،کمتر تلاش می‌کنند اما برای رفع چنین مشکلاتی باید از همه مسئولان خواست همکاری بیشتری با این دو سازمان که وظیفه رسیدگی به محیط‌زیست کشور را عهده‌دار شده‌اند، داشته باشند.

رسیدگی به محیط‌ زیست مساله‌ای بین بخشی است، زیرا عملکرد غیرمسئولانه تمامی دستگاه‌ها می‌تواند به محیط‌ زیست آسیب بزند، بنابراین همان‌طور که تمامی دستگاه‌ها خود را برای استفاده از محیط‌زیست برحق می‌دانند باید به همین اندازه نیز برای حفظ آن تلاش کنند.

به عنوان مثال دیروز مسئولان از تفاهم‌نامه‌ای خبر دادند که براساس آن نیروهای مسلح قرار است همکاری بیشتری باسازمان جنگل‌ها و حفاظت محیط‌زیست داشته باشد.

یک دست صدا ندارد

بیش از 80 درصد از سرزمین ایران را منابع طبیعی پوشش داده به همین دلیل رسیدگی و نگهداری از این وسعت نیاز به همکاری تمامی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های کشور دارد و نباید انتظار داشت سازمان حفاظت محیط‌زیست و جنگل‌ها بتوانند تمامی مشکلات این عرصه را برطرف کنند.

این در حالی است که به نظر می‌رسد برخی دستگاه‌ها مانند نیروهای مسلح کشور به این باور رسیده‌اند و برای حفظ منابع طبیعی کشور پیشقدم شده‌اند.

قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور درباره تفاهم‌نامه اخیر این سازمان با نیروهای مسلح به جام‌جم می‌گوید: با افزایش دما و وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های برخی استان‌ها مانند گلستان، مازندران، ایلام و کرمانشاه برنامه هدفمندی با پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی‌ها آماده شده است.

برنامه‌ای که فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها از آن یاد می‌کند، تفاهم‌نامه‌ای است که بتازگی بین سازمان مدیریت بحران، ستاد کل نیروهای مسلح، سازمان جنگل‌ها و محیط‌زیست امضا شده با این هدف که بتوان از تجهیزات و توانایی نیروهای مسلح برای مقابله با آتش‌سوزی‌های جنگل استفاده کرد.

افزون بر این باید یادآور شد که امضای این تفاهم‌نامه قسمتی از مشکلات سازمان جنگل‌ها را برای مهار آتش‌سوزی برطرف می‌کند، زیرا هرچند در گذشته نیز سازمان جنگل‌ها می‌توانست از این امکانات استفاده کند، اما برخی مواقع تجهیزات با تاخیر در اختیار سازمان جنگل‌ها قرار می‌گرفت یا این‌که درخواست‌ها باید از سوی مقام‌های دیگری مانند استانداران ارائه می‌شد، به همین دلیل تا فراهم شدن شرایط بخش زیادی از جنگل‌های کشور طعمه حریق می‌شد.

سبزعلی اظهار می‌کند: از این پس دیگر نیازی به درخواست تجهیزات از سوی دیگر مسئولان نیست و خود سازمان جنگل‌ها می‌تواند درخواست بالگرد را مطرح کند.

مشکل دیگری که با امضای این تفاهم‌نامه از بین رفته این است که تا پیش از این ستاد کل نیروهای مسلح برای دریافت هزینه اجاره تجهیزات با مشکل روبه‌رو می‌شد، اما در این تفاهم‌نامه سازوکار دریافت و پرداخت هزینه این تجهیزات مشخص شده است.

علی تیموری، مدیرکل دفتر مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌ زیست نیز در این باره می‌گوید: یکی از برنامه‌های مهم سازمان در سال‌های 93 و 94، مدیریت بحران در حوزه محیط‌زیست خصوصا در زمینه اطفای حریق مراتع است.

وی اظهار می‌کند: تاکنون در دو استان گلستان و لرستان، مانور اطفای حریق انجام شده و در هفته آینده نیز در استان مازندران مانور دیگری برگزار می‌شود.

تیموری یادآوری می‌کند: در حوزه مهار آتش‌سوزی جنگل‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست با وزارت کشور صورتجلسه‌ای را تدوین کرد که براساس این صورتجلسه، ستادکل نیروهای مسلح با استفاده از امکاناتی که در حوزه صنایع هوایی دارد، از 17 خرداد 94، اقدام به اطفای حریق جنگل‌ها کند.

وی خاطرنشان می‌کند: دو میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار برای 19 استان کشور با هدف اطفای حریق به سازمان حفاظت محیط‌زیست اختصاص یافت که تاکنون موفق به تجهیز محیط‌بانان و مناطق جنگلی تحت‌پوشش سازمان حفاظت محیط‌زیست به امکانات اطفای حریق شدیم.

فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور درباره آتش‌سوزی‌های اخیر کشور عنوان می‌کند: در چند روز گذشته به صورت پراکنده در اقصی نقاط کشور مانند استان فارس، چهارمحال و بختیاری، جیرفت، کرمان، گلستان و گیلان حریق جنگل اتفاق افتاد، اما وسیع‌ترین آن در ایلام و در محدوده حفاظت شده رقم خورد، در اثر این آتش‌سوزی حدود هزار هکتار از جنگل‌های این منطقه از بین رفت.

وی به تلاش سازمان جنگل‌ها برای تامین تجهیزات اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: با اعتباری که از سوی سازمان مدیریت بحران در اختیار ما قرار گرفته 200 خودروی ویژه آتش‌نشانی خریداری شده و قرار است در اختیار استان‌ها قرارگیرد.

استفاده از نیروی جوامع محلی

برای مقابله با خطراتی که منابع طبیعی کشور را تهدید می‌کند، می‌توان از کمک جوامع محلی استفاده کرد، زیرا آنها بیش از مسئولان به این منابع دسترسی دارند و می‌توانند با اقدام به‌موقع بسیاری از حوادث مانند آتش‌سوزی را مهار کنند.

اما نکته اینجاست که سازمان جنگل‌ها و سازمان حفاظت محیط‌زیست کمتر به آموزش این افراد توجه کرده و بیشتر به جنبه کمی آنها توجه می‌کنند.

این در حالی است که اگر در هر استان چند سازمان مردم‌نهاد آموزش‌دیده وجود داشته باشد می‌تواند نقش ویژه‌ای در حل مشکلات زیست‌محیطی کشور ایفا کنند. برای رسیدن به این مهم مسئولان باید نگاه امنیتی به فعالیت این سازمان‌ها را کاهش داده و برای آموزش آنها برنامه‌های کاربردی‌تری اجرا کنند.

مهدی آیینی - گروه جامعه