تشدید آلودگی هوا با ایده‌های‌ خام

در تاز‌ه‌ترین اظهار نظر نیز دیروز معاون محیط‌ زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت با هماهنگی‌های صورت گرفته با وزارت صنایع و معادن قرار است از مهر سال آینده دیگر موتورسیکلت‌ های کاربراتوری در کشور تولید نشود، اما نکته اینجاست که زیرساخت‌ها برای اجرای چنین طرحی در کشور فراهم نیست و می‌توان پیش‌بینی کرد این طرح نیز نتیجه‌ای جز افزایش تردید مردم نسبت به تصمیم‌های مسئولان نخواهد داشت.

در کشورمان برای حذف آلودگی‌ها و ارتقای استاندارد موتورسیکلت‌ها، استاندارد یورو3 و استفاده از کاتالیزور برای موتورسیکلت در نظر گرفته شد، اما نکته اینجاست که این روزها هر موتورسیکلتی که در ایران تولید می شود، از نوع موتورسیکلت کاربراتوری است و هنوز در ایران، موتورسیکلت انژکتوری تولید نشده، درواقع فقط موتورسیکلت‌ های وارداتی انژکتوری هستند.

علاوه بر این باید یادآور شد موتور موتورسیکلت‌هایی که در کشور تردد می‌کنند بیشتر از چین به کشور وارد می‌شود آن هم با استانداردهایی که با محیط‌زیست غریبه‌اند.

روز گذشته سعید متصدی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تاکید بر این که موتورسیکلت‌ها نقش اساسی در آلودگی هوا دارند، تاکید کرد: از مهر سال آینده برای کاهش آلودگی هوا و ارتقای فناوری سیستم تولید موتورسیکلت در کشور، تولید تمام موتورسیکلت‌های کاربراتوری متوقف و موتورسیکلت انژکتوری تولید می‌شود.

ایده‌های خام، آفتی برای کشور

بنابراین آنچه آمد از مهر 95 تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری ممنوع خواهد شد، اما نکته اینجاست که هرچند چنین محدودیتی سبب بهبود وضع زیست‌ محیطی کشور می‌شود، ولی با توجه به شرایط و زیر ساخت‌های کشور، دم زدن از چنین طرح و محدودیت‌هایی فقط سبب لوث شدن چنین ایده‌هایی شده و می‌تواند شهروندان را نسبت به تصمیم‌های دولت دچار شک و تردید کند.

برای نمونه می‌توان به طرح از رده خارج کردن خودروهای فرسوده اشاره کرد، زیرا اکنون بسیاری از شهروندان برای از رده خارج کردن خودروی خود با مشکل روبه‌رو شده‌اند؛ یعنی شرایط گرفتن خودروی مناسب برای آنها وجود ندارد و این افراد از خودروی از رده خارج شده خود نیز نمی‌توانند استفاده کنند.

علاوه بر این، معاون محیط‌ زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست توضیح داده با هماهنگی‌هایی که با وزارت صنایع شده، سعی داریم در مناطق آلوده همچون کلانشهرها از موتورسیکلت برقی استفاده کنیم و در روستاها که کمتر بحث آلودگی مطرح است، از موتورسیکلت بنزینی انژکتوری استفاده شود.

طرح موتورهای برقی نزدیک به شکست

از موتورسیکلت‌های برقی می‌توان به عنوان طرح دیگری یاد کرد که مسئولان ایده خام آن را مطرح کردند و سبب شدند اکنون این طرح در چند قدمی شکست قرار بگیرد.

اقبال شاکری، عضو شورای شهر تهران در این باره به جام‌جم گفت: پیش‌بینی شده بود 40 هزار نفر برای خرید موتورسیکلت برقی اقدام کنند؛ اما کمتر از یکهزار نفر برای گرفتن این موتورسیکلت‌ها دست به کار شدند.

نکته اینجاست که قبل از ارائه این طرح و امضای قرارداد با شرکت‌های تولید موتورهای برقی، مسئولان باید بیشتر به نیازهای کلانشهر تهران توجه می‌کردند، زیرا بیشتر افرادی که در تهران از موتورسیکلت استفاده می‌کنند به نوعی با این وسیله امرار معاش می‌کنند؛ از مسافرکشی بگیرید تا پیک‌های موتوری که در ترافیک سرسام‌آور تهران حکم فرشته نجات را برای شهروندان دارند. در کنار این افراد، دیگر شهروندان نیز که توان خرید خودرو را ندارند از موتورسیکلت برای رفت و آمد استفاده می‌کنند.

این در حالی است که موتورسیکلت‌های ارائه شده در تهران قیمت بالایی دارند (بین 9 تا 17 میلیون تومان) بنابراین طبیعی است که بیشتر موتورسیکلت‌ سواران تمایلی به آن نداشته باشند. هرچند تسهیلاتی نیز برای تشویق افراد به تهیه موتور برقی در نظر گرفته شده، اما باید تاکید کرد این تسهیلات به میزان کافی نتوانسته نظر شهروندان را جلب کند.افزون بر این، موتورسیکلت‌های برقی از قدرت و کشش لازم برخوردار نیستند به همین دلیل عبور و مرور آنها در معابر کلانشهرهای تهران که به طور میانگین 5درصد شیب دارد، شهروندان را با مشکل روبه‌رو می‌کند.

مشوق‌ها بیشتر شود

محمدهادی حیدرزاده، مدیرکل سازمان حفاظت محیط‌زیست استان تهران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم گفت: اکنون برآورد می‌شود حدود چهار میلیون موتورسیکلت در شهر وجود داشته باشد، اما شخصی که با حداقل قیمت می‌تواند موتورسیکلت بنزینی بخرد، هیچ وقت برای خرید موتورسیکلت‌های برقی چند میلیون تومانی دست به جیب نمی‌شود. برای حل این مشکل باید مشوق‌های بیشتری برای خریداران موتورسیکلت‌های برقی در نظر گرفت؛ برای نمونه فقط این نوع موتورسیکلت باید بتواند وارد طرح ترافیک شده و از پرداخت بسیاری از عوارض نیز معاف شود.

افزون بر این باید تاکید کرد برای جلب نظر شهروندان باید اقدامات فرهنگی مناسبی نیز صورت بگیرد.

محمد حقانی، رئیس کمیته محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر نیز در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: باید قبل از عملی کردن این طرح شرایط اقتصادی افرادی که موتورسیکلت در زندگی آنها نقش دارد در نظر گرفته می‌شد، چون آنها از اقشار ضعیف جامعه هستند.

وی یادآور شد: رواج استفاده از موتورسیکلت‌های برقی در شهر می‌تواند تا حد زیادی از مشکل آلودگی صوتی و هوای تهران کم کند؛ زیرا موتورسیکلت‌ها تا هفت برابر خودروها آلودگی تولید می‌کنند.

در حال حاضر عنوان می‌شود که موتورسیکلت‌های برقی در تهران به دلیل شیب دار بودن سطح خیابان‌ها مناسب نیست، در حالی که شیب خیابان‌های تهران مساله روز نیست و بافت این شهر همیشه به همین شکل بوده است یا در بحثی دیگر ممنوعیت تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری با ضرب‌الاجل یک سال و نیمه مطرح می‌شود در حالی که هنوز زیرساخت‌ها و ابزارهای لازم برای این امر اصلا فراهم نشده است.با این تفاسیر باید بر ضرورت کار کارشناسی از ایده‌پردازی تا اجرا در حوزه‌های مختلف تاکید کرد.

باید یادآور شد آلودگی هوای تهران مساله غیرقابل حلی نیست؛ زیرا بسیاری از کلانشهرهای دنیا با چنین مشکلی روبه‌رو بوده و آن را سرانجام برطرف کرده‌اند. نکته اینجاست که در کشورمان مسئولان قصد الگوبرداری از راهکارهایی را که در دیگر کشورها نتیجه‌بخش بوده، دارند که امر نسنجیده‌ای نیست؛ اما به نظر می‌رسد آنها فراموش کرده‌اند استفاده از تجریبات کشورهای موفق نتیجه بخش است به این شرط که آن را قبل از اجرایی کردن، با نیازها و شرایط بومی کشور تطبیق دهند.

ایده خوب، اجرای بد، نتایج فاجعه‌بار

در بحث عام محیط‌زیست معمولا ایده‌های خوب، بدون مطالعه لازم و کافی، بد اجرا می‌شوند و لاجرم نتایج فاجعه‌باری دارند، به‌گونه‌ای که هیچ‌کس، نه صاحب ایده، نه مجری و نه محیط‌زیست مسئولیت آن را برعهده نمی‌گیرد.منظور از مطالعه لازم و کافی یک ایده ، آن است که هنگام اجرا، طرح اجرایی باید پیوست مالی، بوروکراتیک، فنی و صنعتی و توان عینی نهادهای ذی‌ربط را داشته باشد، مضافا این‌که پیوست فرهنگی هم داشته باشد.

منظور از پیوست فرهنگی هم آن نیست که به قول معروف فرهنگ‌سازی کنیم، بلکه منظور صبوری و تداوم است. یعنی ابتدا مسئولان و مجریان باید طرح‌های مبتنی بر ایده‌های خوب را طوری تدوین کنند که طرح‌ها به مثابه یک پروسه و جریان دیده شوند، نه این‌که به صورت پروژه و کارنامه‌ای با عجله و خام اجرا شوند. مساله محیط‌زیست یک مساله میان‌بخشی و میان نسلی است. صبوری و تداوم اجرای آنها یک ضرورت فرهنگی اجتناب‌ناپذیر است.

گروه جامعه - روزنامه جام جم