اگر قرار برعقب نشینی بود 1.5 سال پیش به نتیجه می رسیدیم

بهروز کمالوندی در نشستی که به منظور تدوین بیانیه سوئیس در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، غنی سازی را از دستاوردهای مهم مذاکرات هسته ای عنوان کرد.

وی اظهارداشت: ایران هم اکنون یکی از 10 کشور دارای صنعت غنی سازی است. در حال حاضر کره جنوبی که برای امارات نیروگاه می سازد هم اجازه غنی سازی ندارد. در زمان شاه هم ایران با عضویت در سازمان «یورودیف» چنین حقی نداشت حتی کشورهایی همچون ایتالیا و اسپانیا هم غنی سازی نمی کنند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: در چنین شرایطی این هدف به لحاظ فنی محقق شده که باید از نظر حقوقی هم در جهان تثبیت شود.

وی گفت: اشتباهی که در گذشته وجود داشت این بود که می گفتند حق ما را به رسمیت بشناسید در حالی که حق مسلم همانند حق حیات است و نیاز ندارد به رسمیت شناخته شود بلکه باید موانع برای عدم استفاده از این حق برداشته شود.

به گفته کمالوندی، ما در واقع برای طرف مقابل حقی قایل شدیم که اساسا حقی نداشت و بعضا حتی جزو شروط مذاکره شده بود و این اشتباه استراتژیک بود البته در آن موقع فضا باز نبود که درباره آن صحبت کنند گروهی محدود صحبت می کردند و خبری هم نمی شد اما الان خبری می شود

مذاکره با 1+5 چگونه شکل گرفت

وی در این نشست ضمن تشریح فضای سیاسی بین الملل، مجموع شرایطی را که منجر به شکل گیری مذاکرات بین ایران و گروه 1+5 شد، تحلیل کرد.

کمالوندی گفت: با توجه به تغییراتی که در عرصه سیاسی به وجود آمده ما می توانیم یک رویکرد تقابلی را با قدرت های بزرگ تقویت کنیم که البته براساس آن می توانیم در حوزه هایی یارگیری هم بکنیم اما این یارگیری بین دولت ها نیست بلکه بین مردم است.

وی یادآور شد: درست است که توجه ما به ملت ها است اما باید روش کار را به خصوص با دولت های قدرتمند بدانیم و حالت خصمانه را به حالت رقابت توام با نگرانی تبدیل کنیم و دیپلماسی ما زمانی موفق است که سطح خصومت را به حداقل ممکن کاهش دهد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی موضوع هسته ای را از جمله موضوعاتی عنوان کرد که طی 10 سال اخیر ایران و کشورهای قدرتمند برسر آن اختلاف داشته اند و یادآور شد: در مساله هسته ای رویکرد تقابلی این است که هر دو طرف هر کاری خواستند بکنند که این وضعیت تشدید تحریم ها، فشارهای اقتصادی و تهدید نظامی را به همراه دارد البته این رویکرد حسن هایی همچون ایجاد انگیزه و تلاش برای اتکا به خود را دارد.

کمالوندی اضافه کرد: قدرت های بزرگ در تقابل با ایران در پرونده هسته ای به اهداف خود نرسیدند به طوری که نه تنها صنعت هسته ای ایران متوقف نشد بلکه توسعه هم یافت اما مشکلاتی را برای ما در حوزه های اقتصاد، تکنولوژی و سرمایه گذاری ایجاد کردند.

سخنگوی سازمان ا نرژی اتمی رویکرد دیگر در قبال پرونده هسته ای را مذاکره عنوان کرد که براساس آن دستاوردها را حفظ می کنیم و نگرانی های طرف مقابل را به حداقل می رسانیم. این مبنای مذاکرات بوده است و به نظر می رسد روش عاقلانه ای است که به نفع طرف مقابل نیز است چرا که آمریکا نیاز به مدیریت جهان برای تامین منافع خود دارد و احساس می کند جمهوری اسلامی ایران در جاهایی ضرباتی به این منافع وارد می کند.

احساس مبهم آمریکا نسبت به ایران

وی افزود: تلقی آمریکایی ها این است که وضعیت موجود به نفعشان نیست چرا که قدرت فائقه قابل اتکایی در خاورمیانه وجود ندارد و در چنین شرایطی بدترین وضعیت فرایندهای غیرقابل پیش بینی است در واقع آنها وارد تونلی می شوند که بتوانند انتهای آن را ببینند.

به گفته کمالوندی، آمریکایی ها احساس می کند که بازی ایران از نظر اقتصادی، ارزشی و نظامی مبهم است و نمی توانند حتی بر روی خصومت دایم ایران حساب کنند در چنین شرایطی مذاکره به نفع هر دو طرف است به طوری که در عین حال که خصومت ایدئولوژیک دارند وارد گفت و گوهای ارزشی و انتحاری می شوند.

وی با بیان این که ایران در چنین شرایطی از وضعیت بهتری نسبت به طرف مقابل برخوردار است اظهارداشت: مذاکرات با چنین دیدی در طول یک سال و نیم اخیر پیگیری شده و استراتژی این دور از مذاکرات متفاوت با گذشته است.

برداشت غلط از دنیا

کمالوندی یادآور شد: در گذشته تلقی دوستان ما این بود که موضوع در ابعاد فنی و حقوقی پیگیری شود به طوری که اگر از آژانس گواهی صلح آمیز بودن صنعت هسته ای را بگیریم دیگر کار تمام است. در حالی که این برداشت غلطی از وضعیت دنیا است. آژانس تشکیلات حرفه ای است و همانند سایر سازمان های بین الملل تحت نفوذ قدرت های جهانی است حتی سازمان هایی همچون «ILO» و فائو تشکیلاتی هستند که سیاسی رفتار می کنند. در این که دبیرکل سازمان ملل متحد و مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی پست های سیاسی هستند تردیدی نیست. در چنین شرایطی مذاکرات صرفا حقوقی به معنای تلف کردن وقت است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: البته در آن موقع هم گفته می شد که همزمان هم کار سیاسی و هم کار با آژانس پیگیری شود و همین شرایط باعث شد که مذاکرات شروع شود.

ایده صالحی

معاون رییس سازمان انرژی اتمی با بیان این که ایده فوق مربوط به دکتر صالحی بود اضافه کرد: از طرف دیگر حرف اصلی و طرف اصلی دعوای ما آمریکا بود.با وجود تقابلی که از نظر مبانی ایدئولوژیک داشتیم ایشان از رهبری اذن گرفتند تا با آمریکایی ها مذاکره کنند. قرار شد فقط در مورد پرونده هسته ای مذاکره شود و زمانی که ایشان وزیر بودند مذاکرات شروع شد.

معاون سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: در اولین جلسات مشخص شد که ما درست تشخیص داده ایم و باید دعوای خود را با آمریکا حل کنیم و این استراتژی ما شد که البته مورد اعتراض چین و روسیه هم قرار گرفت.

شتاب مذاکرات در دولت جدید

کمالوندی با بیان این که در دولت جدید مذاکرات هسته ای در سطح بالاتر و با شتاب بیشتری انجام شد اضافه کرد: استراتژی ما این بود که در خلال مذاکرات دستاوردهای خود را حفظ کنیم و نگرانی های طرف مقابل را به حداقل برسانیم. هر چند طرف مقابل به این جمع بندی رسیده که صنعت هسته ای ایران مانند لیبی وارداتی نیست.

به گفته کمالوندی ، دلیل عمده آنها برای مذاکره هم همین بود و اگر می توانستند با حمله مشکل را حل کنند این کار را می کردند. در واقع آنها از طریق مذاکره به دنبال دستیابی به اهداف خود هستند و استراتژی ما هم رساندن نگرانی آنها به حداقل بود.

وی یادآور شد: در طول یک سال و نیم گذشته اهداف ما به طور جدی پیگیری شد و آثار آن را هم می بینیم اگر قرار بود عقب نشینی کنیم یک سال و نیم پیش به نتیجه می رسیدیم و اصرار ما بر مواضع باعث طولانی شدن مذاکرات شد و آنچه می خواستیم تقریبا به دست آورده ایم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با تاکید بر این که از نظر فنی نگاه سازمان انرژی اتمی این بود که صنعت هسته ای ما شادابی خود را حفظ کند و بتوانیم با محدود کردن دوباره آن را احیا کنیم، اظهارداشت: ما به اهداف خود دست یافته ایم به طوری که صدمه جدی به صنعت هسته ای کشور وارد نشود.

غنی سازی ؛ دستاورد مهم مذاکرات

کمالوندی، غنی سازی را از دستاوردهای مهم مذاکرات هسته ای عنوان کرد و اظهارداشت: ایران یکی از 10 کشور دارای صنعت غنی سازی است در حال حاضر کره جنوبی که برای امارات نیروگاه می سازد اجازه غنی سازی ندارد و در زمان شاه هم ایران با عضویت در یورودیف چنین حقی نداشت حتی کشورهایی همچون ایتالیا و اسپانیا هم غنی سازی نمی کنند. در چنین شرایطی این هدف به لحاظ فنی حاصل شده که باید از نظر حقوقی هم در جهان تثبیت شود.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: اشتباهی که در گذشته وجود داشت این بود که می گفتند حق ما را به رسمیت بشناسید در حالی که حق مسلم همانند حق حیات است و نیاز ندارد به رسمیت شناخته شود بلکه باید موانع برای عدم استفاده از این حق برداشته شود.

به گفته کمالوندی، ما در واقع برای طرف مقابل حقی قایل شدیم که اساسا حقی نداشت و بعضا حتی جزو شروط مذاکره شده بود و این اشتباه استراتژیک بود البته در آن موقع فضا باز نبود که درباره آن صحبت کنند گروهی محدود صحبت می کردند و خبری هم نمی شد اما الان خبری می شود و چیزهایی خواسته می شود که حتی در آمریکا هم وارد جزییات نمی شود.

کار حقوقی و پرستیژی دولت ها

کمالوندی افزود: قرار ما این بود که حقوق خود را حفظ و تثبیت کنیم و آن را ادامه دهیم. ابتدا محدودیت هایی اعمال می شود اما زمانی که خیالشان راحت شد و محدودیت ها رفع شد می توانیم آن را توسعه دهیم.

وی یادآور شد: در حال حاضر 6 قطعنامه لازم الاجرای ذیل فصل هفت منشور سازمان ملل متحد و در قالب ماده 41 قابل اجراست که این موارد جزو حقوق آمره محسوب می شود. اگرچه دولت ها و ملت ها و هیچ کشوری را نمی توان ملزم به امضای قرارداد کرد اما عدم امضا به مخاطره انداختن برستیژ دولت هاست.

معان سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: این که صدام بیانیه الجزایر را پاره کرد، کار غیرحقوقی نکرد و دولت ها به لحاظ حقوقی می توانند هر کاری بکنند اما به علت حفظ وضعیت و جایگاهشان آن را نمی کنند. در واقع توافقات همانند امضاهای اول ازدواج است و اگر قرار باشد دو نفر نخواهند با هم زندگی کنند ، این امضاها هم کار چندانی پیش نخواهند برد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: مهم ترین دستاورد ما غنی سازی بود که بیستم فروردین ماه 1385 دانشمندان ما UF6 را تولید کردند و این بزرگترین کار بود و از دید آنها کسی که این کار را کرد برای غلیظ کردن آن کار سختی پیش رو ندارد و فقط لازم است تصمیم بگیرد.

نگرانی ها از سال 85 شروع شد

معاون رییس سازمان انرژی اتمی با بیان این که در واقع نگرانی آنها از سال 85 شروع شد، گفت: شما به عنوان یک قدرت منطقه ای زمانی می توانید بازیگر موثری باشید که نگرانی ها را تا حدودی برطرف کنید. نگرانی ها در حد غنی سازی 20 درصد بود که ما گفتیم داوطلبانه تولید نمی کنیم. از طرف دیگر ما به عدد 6 هزار سانتریفیوژ رسیدیم که هزارتای آنها در فردو هستند و همه تاسیسات آن هم حفظ می شود ، در واقع قرار نبود فردو جایگاه اصلی غنی سازی ما شود.

کمالوندی خاطرنشان کرد: به جای سانتریفیوژ عبارت سو که به معنای میزان قدرت جداسازی ایزوتوپ ها توسط یک ماشین در طول یک سال است، مدنظر قرار گرفت و این که گفته می شود 6 هزار شد هزار تا و در چنین شرایطی سر ما کلاه رفته، درست نیست.

وی افزود: الان 9 هزار و 400 سو داریم که یک بیستم 190 هزار سو است البته این رقم سوخت مورد نیاز برای 16 روز است و اگر ما برای 10 روز هم سوخت داشته باشیم اتفاقی نیفتاده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: ما حتی 20 هزار دستگاه سانتریفیوژ داریم که از زمان آقای جلیلی به اینها گاز تزریق نشده است حتی اگر ما برای 7 یا 8 سال انباشت کردیم با اتمام قرارداد طی یک سال اینها را می سوزاندیم.

کمالوندی افزود: طرف مقابل حتی نمی گذاشتند موانع دوره های آموزشی برطرف شود. از طرف دیگر نمی توان مواد هسته ای را از بازار سیاه خریداری کرد. دستگاه هایی ما خریداری کردیم که معیوب بود و از اول هم فرض ما این بود که همه اینها معیوب است و انواع بررسی ها را روی آنها انجام می دادیم و بعد از اطمینان استفاده می کردیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهارداشت: این اقدامات انرژی زیادی را از ما می برد که البته تجربه خوبی برای ما بود. آنها دستگاه ها را معیوب می کردند به طوری که دستگاهی که قیمت آن برای مثال 5 تومان بود درون آن مدار انفجاری با قیمت بسیار بالا درون آن تعبیه می کردند. هنوز هم هست و ما اینها را آزمایش و اسکن می کردیم یا برای مثال سیستم برق را عوض می کردند. با این حال اینها برای ما تجربه شد. ما می توانیم با همین وضعیت هم اگر دستور مقامات بالا باشد، ادامه دهیم اما اگر مصالح بزرگتری است می توانیم محدودیتی که توفقی ایجاد نکند و شادابی صنعت را کم نکند، بپذیریم.

وی افزود: مهم ترین عامل برای حفظ شادابی صنعت هسته ای، تحقیق و توسعه است که اتفاقا یکی از علل طولانی شدن مذاکرات همین امر بود. آنها فکر می کردند که ما خسته می شویم اما این اتفاق نیفتاد و ما در تحقیق و توسعه محدودیتی را نپذیرفتیم که باعث عقب افتادگی شود و می توانیم در تحقیق و توسعه بر روی ماشین های IR4 ،IR5 ،IR6 ،IR8 و حتی IRهای بعدی کار کنیم و این کار انجام خواهد شد.این در حالی است که آنها می خواستند سانتریفیوژها نباشد.در این شرایط IR1 خوب است و ما بعد از آن جهش داشتیم و انواع آزمایشات را انجام دادیم.

کمالوندی با بیان این که ماندن بر روی IR1 اشتباه بود، حرکت به سمت سانتریفیوژهای دیگر را از دیگر برنامه های سازمان عنوان کرد و افزود: با رفع محدودیت ها، ظرفیت 190 هزار سو بعد از اتمام محدودیت 10 ساله ایجاد خواهد شد و ما برنامه ریزی کرده ایم چطور کار کنیم و اینها را به تولید برسانیم.

معاون سازمان انرژی اتمی با بیان این که افق ما رسیدن به حداقل 190 هزار سو و بلکه یک میلیون سو است، اظهار داشت: در حال حاضر توافقات برای احداث دو نیروگاه انجام شده است و این نیروگاه ها 10 سال زمان می برد تا به بهره برداری برسد. ما طی این مدت زیرساخت های لازم را برای این نیروگاه ها ایجاد می کنیم و بنای ما رسیدن به 5 هزار مگاوات در یک افق 25 ساله است که قدم بزرگی برای کشور است.

کمالوندی تصریح کرد: در حوزه های دیگر مثل پزشکی، علمی و دانشگاهی محدودیتی نداریم و در بخش نیروگاهی هم به دنبال نیروگاه هایی هستیم که هم زودتر بومی سازی شود و هم در زمان کمتری به بهره برداری برسد.

وی خاطرنشان کرد: ما فردو را برای ضمانت نطنز می خواستیم و اهمیت استراتژیک دارد. غنی سازی در فردو 3 هزار و 400 سانتریفیوژ است که این رقم یک و نیم درصد 190 هزار سو است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: ما بخش مهمی از سانتریفیوژها و تاسیسات را حفظ کردیم و ماشین ها قرار است بدون تزریق بچرخد. ما در فردو آنچه می خواستیم به دست آورده ایم و تاسیسات را حفظ کرده ایم. اگر آنها خلف وعده کردند، اولین جایی که فعال می کنیم اینجا باشد.

کمالوندی با بیان این که نطنز هم فعالیت خود را انجام می دهد، افزود: فعالیت این سایت 9 هزار و 400 سو بود که 5 هزار تا انجام می دهد و در کل تاثیری ندارد.

وی همچنین درخصوص شفاف سازی و پروتکل الحاقی و با بیان این که اینها مربوط به وزارت امور خارجه و مجلس است، اظهار داشت: در همه جای دنیا تاسیسات اتمی مانند اتاق ICU و CCU است و دسترسی به آنها قواعدی دارد.

کمالوندی درخصوص دسترسی مدیریت شده گفت: ما در این زمینه و درخصوص مکانیزم های آن بحث می کنیم و مباحث تمام نشده است و مذاکرات تمام نشده و فشارهایی بر روی ما بوده و مذاکره کنندگان ما مقاومتی خوبی دارند.

پروتکل الحاقی به شرط تصویب مجلس

وی درخصوص راستی آزمایی اظهار داشت: ما به دنبال مکانیزم های این امر هستیم. پروتکل الحاقی هم جزو مذاکرات و موضع بحث است به شرطی که مجلس تصویب کند و در اختیار دولت نیست البته دولت می تواند آن را داوطلبانه اجرا کند. در این زمینه هنوز موضوعات تمام نشده است.

معاون سازمان انرژی اتمی با بیان این که طرف غربی در قابل «PMD» نامردی کردند، اظهار داشت: سوالات این بخش مربوط به گذشته بود و حتی اگر کسی مطالب آن را نخواند مفهوم ضمنی آن احتمال کارهای نظامی است که این مساله مورد اعتراض ما بوده است البته اینها زرنگی تبلیغاتی است و خدعه هایی است که بعضا نخ نما شده و در تبلیغات هم جواب نمی دهد.

خاکریز رفع تحریم ها

به گفته کمالوندی، در زمینه رفع تحریم ها فعلا خاکریزی که گرفتیم این است که کل تحریم های اقتصادی، بانکی و بیمه لغو شود بدین صورت که اول 6 قطعنامه لغو شود و بعد تعدادی از تحریم ها را بر اساس توافق ممکن است نگه دارند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درخصوص استراتژی اطلاع رسانی درباره مذاکرات هسته ای، گفت: حتی اگر ما در خلال مذاکرات 90 درصد بگیریم و آنها 10 درصد ، طرف مقابل طوری وانمود می کند که همه چیز را گرفته است. تا اینجا ایرادی ندارد اما نگرانی ما این است که دوستان ما باورشان بشود که ما اینها را از دست داده ایم. گلایه ما از دوستان این است که منابعی که تا دیروز پیش آنها اعتبار نداشت به آنها استناد می کنند و آنها فکت شیت آمریکایی را ملاک قرار می دهند در حالی که آمریکا مواضع خود را و چیزی را که می خواهد به دست آورد در آن بیان کرده است. (ایرنا)