شاه قاجار، میزبان مشاهیر علمی و فرهنگی

کسانی که به تاریخ علاقه‌مندند شاید بدانند محمدشاه قاجار در این اقامتگاه تابستانی که امروزه باغ نگارستان می‌خوانند، بر تخت طاووس تاجگذاری کرد و وزیر توانمندش قائم مقام فراهانی در زیر زمین عمارت دلگشا که یکی از دو عمارت این اقامتگاه بود، کشته شد. ظاهرا پس از ساخت کاخ‌های صاحبقرانیه و سلطنت‌آباد، این باغ در اختیار نهادهای حکومتی قرار گرفت.

مظفرالدین شاه پس از سفر به فرنگ و بازدید از مدرسه فلاحت امپراتوری در مسکو، نخستین مدرسه فلاحت ایران را با استخدام یک بلژیکی در این باغ دایر می‌کند. کمی بعد در بناهای جنوبی باغ، مدرسه مستظرفه به ریاست کمال‌الملک تأسیس می‌شود. با گذشت زمان از آنجا که این باغ دیگر جزو بناهای سلطنتی نبود، رو به ویرانی رفت تا این که سال ۱۳۰۷، وزارت معارف در این محل سه بنای بزرگ ساخت و آن را به دارالمعلمین عالی اختصاص داد. با تأسیس دانشسرای عالی در سال ۱۳۱۱ تمام بناها به این دانشسرا اختصاص یافت. بزرگانی چون ملک الشعرای بهار، علی اکبر دهخدا و... در این دانشسرا تدریس می‌کردند.

سال ۱۳۱۵ کتابخانه باغ ساخته شد که می‌گویند معاونت آن را پروین اعتصامی به عهده داشته است.سال ۱۳۳۵، موسسه لغتنامه دهخدا، کلاس‌های زبان‌های خارجی، جغرافیا و کلاس‌های عمومی دانشکده ادبیات در این مجموعه دایر شد. همچنین در همان سال موسسه تحقیقات اجتماعی در این مکان آغاز به کار کرد. از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۷۰، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در این محل دایر بود و پس از انتقال آن به پل نصر (گیشا)، صحبت از واگذاری و تخریب شد. دکتر محمود روح‌الامینی در مقاله‌ای به این امر اعتراض کرد. این محل نزدیک به دو سال متروکه بود تا این که آبان ۷۴ دکتر حسن حبیبی، معاون اول رئیس‌جمهور وقت، از این مکان دیدن کرد و دستور مرمت و احیای آن را داد. در نهایت با احیای این مجموعه، بخشی از آن به قسمت اداری دانشگاه تهران و بخش دیگری به موزه اختصاص یافت.

حالا مصطفی ده‌پهلوان، مدیر این باغ موزه از تهیه ده هزار سند درباره مفاخر گذشته دانشگاه تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: «شخصیت‌های علمی و فرهنگی دانشگاه تهران در موزه مفاخر باغ نگارستان معرفی می‌شوند. » به گفته او، اتاقی از این باغ که در زمان دانشسرای عالی کلاس بوده به همان شکل بازسازی می‌شود. در این اتاق شخصیت‌هایی که در این دانشسرا تحصیل کرده‌اند، معرفی خواهند شد. آن‌گونه که او می‌گوید تاکنون ده هزار سند درباره مفاخر گذشته تهران جمع‌آوری و به صورت دیجیتال نیز آرشیو شده است. ده‌پهلوان می‌گوید این آرشیو در سایتی که درحال راه اندازی است در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.

موزه کمال‌الملک و حالا موزه مفاخر در باغی زیبا فرصتی مناسب است تا شما را دعوت کنیم یک روز خود را به قدم زدن در این باغ تاریخی و زیبا با مضامینی آرام اختصاص دهید.

کمیل انتظاری ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر