آسمان تیره در روز هوای پاک

برای نمونه تا پایان دهه 90 تعداد خودرو‌هایی که در کشورمان وجود دارند از 17 میلیون به 30 میلیون دستگاه خواهد رسید، اما خبری از بهبود مدیریت ترافیک در کلانشهرها، به‌روز کردن استانداردها، از رده خارج کردن خودرو‌های فرسوده، تمرکززدایی، شهر الکترونیک، توسعه حمل و نقل عمومی و بسیاری از عوامل دیگر که در کاهش آلودگی شهرهای بزرگ نقش دارند، نیست.

سال‌هاست که آبی آسمان در کلانشهرها جای خود را به خاکستری داده و تغییر وضع فقط از عهده باد و باران برمی‌آید؛ منابع آلاینده در کلانشهرها آن‌قدر رشد کرده‌اند که کاهش آنها به نظر دور از دسترس است.

برای نمونه روز گذشته اسکندر مومنی، رییس‌ پلیس راهور کشور در همایش «دوباره آسمان آبی» که به مناسبت امروز، روز ملی هوای پاک برگزار شد، اظهار داشت: از ابتدای ورود خودرو به کشور تا سال 80 تمام خودروهای شماره‌گذاری شده چهار میلیون دستگاه بود که در اواسط دهه 80 به هفت میلیون دستگاه رسید.

این درحالی است که اکنون 17.5 میلیون خودرو در کشور تردد می‌کنند و براساس پیش‌بینی کارشناسان تا پایان دهه 90 تعداد خودرو‌ها به 30 میلیون دستگاه خواهد رسید.

خودرو تنها متهم نیست

اما باید یادآور شد که تعداد خودرو‌ها تنها دلیل آلودگی کلانشهرها نیست، زیرا در خیلی از کلانشهرهای دنیا که امروز هوای پاک نیز دارند چند برابر کشورمان خودرو و موتورسیکلت وجود دارد. برای نمونه ترافیک نیز به افزایش آلودگی هوا دامن می‌زند، زیرا وقتی بزرگراه‌‌های یک شهر ساعت‌ها قفل باشد، آلودگی به اوج خود خواهد رسید.

افزون بر این باید گفت در کشورمان مسئولان فقط در فصل‌های سرد سال که وارونگی دما اتفاق افتاده و آلودگی اوج می‌گیرد به آن می‌پردازند، این در حالی است که رسیدگی به این موضوع باید با جدیت در تمامی ماه‌های سال صورت بگیرد.

علیرضا اسماعیلی، فرمانده سابق پلیس راه کشور در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این‌که عوامل زیادی در آلودگی هوا نقش داشته و سوخت بی‌کیفیت و خودروی غیراستاندارد دو‌نمونه از آنها است می‌افزاید: کارخانه‌های خودروسازی داخلی با دلایل خود خودروهایی تولید می‌کنند که با استانداردهای روز دنیا فاصله دارند، زیرا اگر به چنین استانداردهایی دست پیدا کرده بودند تاکنون صادرات خودرو نیز داشتیم.

باید یادآور شد خودروسازهای خارجی در سال حتی طراحی و شکل ظاهری محصول خود را نیز تغییر می‌دهند، اما خودروهایی که در کشور تولید می‌شوند بیش از یک دهه است که از لحاظ شکل ظاهری و کیفیت تغییر نکرده‌اند، به گفته اسماعیلی، حتی برخی مواقع کیفیت قطعات آنها نیز افت کرده است.

وی ادامه می‌دهد: چنین خودروهایی وقتی وارد چرخه ترافیک می‌شود به آلودگی هوا دامن می‌زند. این درحالی است که حرکت ترافیک در کلانشهرهای ما خیلی کند است و وقتی خودرو در حالت سکون باشد میزان تولید آلودگی آن بیشتر می‌شود.

تمرکززدایی جدی گرفته نمی‌شود

در کنار تاثیر خودرو‌ها بر آلودگی هوا باید به نحوه مهندسی کلانشهرهای کشور نیز اشاره کرد که سبب بیشتر شدن آلودگی هوا می‌شود، برای نمونه در دیگر کشورها گردشگران برای دیدن مناطق دیدنی یک کشور مجبور نیستند ابتدا به پایتخت آن کشور سفر کنند، اما در کشور ما آنها مجبورند ابتدا به تهران بیایند و سپس راهی شهرهای دیگر شوند، افزون بر این در کشورمان تمامی امکانات در کلانشهرها متمرکز شده، برای نمونه بهترین دانشگاه‌ها، کارخانه‌ها و بیمارستان‌ها در کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان و مشهد قرار دارد، به همین دلیل تراکم جمعیت در این مناطق بالاتر از حد استاندارد است.

مساله دیگر ضعیف بودن حمل و نقل عمومی است که سبب شده بیشتر مردم از خودروی شخصی استفاده کرده و سبب آلوده شدن هوا شوند. این درحالی است که حمل و نقل عمومی باید ویژگی‌هایی مانند سرعت، استفاده ارزان، راحت و قابل دسترس داشته باشد، اما در کلانشهرهای کشور حمل و نقل عمومی همیشه چالش‌های جدی داشته است.

دولت الکترونیک در دسترس نیست

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در کاهش آلودگی هوا نقش داشته باشد استفاده شهروندان از خدمات الکترونیک است، اما با توجه به این‌که در کشورمان زیرساخت‌های لازم برای رسیدن به این هدف فراهم نشده و بیشتر مردم نسبت به آن بدبین شده‌اند سفرهای درون‌شهری زیادی در کلانشهرها صورت می‌گیرد و به آلوده‌تر شدن کلانشهرها می‌انجامد.

از رده خارج کردن خودروهای فرسوده نیز عامل دیگری است که می‌تواند در بهبود وضع هوای کلانشهرها نقش داشته باشد، اما تاکنون در کشورمان این روند مناسب نبوده است.

این درحالی است که براساس قانون برنامه پنجم، تا پایان این برنامه باید تمام خودروهای فرسوده از رده خارج شوند، اما اکنون بیش از یک میلیون خودروی فرسوده در چرخه حمل و نقل قرار دارد که آلودگی آنها چند برابر خودروهای استاندارد است.

اما نکته اینجاست که روند خارج کردن خودروهای فرسوده در کشور کند است، برای نمونه به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست سال گذشته فقط 90 هزار خودروی فرسوده از رده خارج شد.

به گزارش ایسنا، معصومه ابتکار نیز در همایش روز هوای پاک عنوان کرد: محیط زیست به صورت جدی و با بازرسی‌های شبانه برای کاهش آلودگی هوا ورود کرده است و مماشات نمی‌کند که در این باره حتی صنایع بزرگ نیز همکاری‌ خوبی داشته‌اند که این خود در کاهش آلودگی هوا موثر است.

فرمانده سابق پلیس راه کشور در این باره تصریح می‌کند: زمانی مردم خودروی فرسوده خود را از رده خارج می‌کنند که بتوانند خودروی مناسبی تهیه کنند، باید گفت در کشورمان مردم مقصر نیستند، بلکه دستگاه‌های خدمات‌رسان ضعیف عمل می‌کنند.

به گزارش ایرنا، رییس‌ پلیس راهور کشور در همایش «دوباره آسمان آبی» ادامه داد: تولید خودروهای بدون آلودگی، مراجعه مصرف‌کنندگان در زمان‌های تعیین شده به تعمیرگاه‌ها و انجام معاینه فنی سه مولفه‌ای است که باید برای کاهش آلودگی هوا با جدیت مد نظر قرار گیرد.

وی تصریح کرد: نمی‌شود اجازه داد خودرو با آلایندگی بالا تولید شود و در اختیار مردم قرار گیرد و بعد مردم را ملزم به انجام معاینه فنی کنیم، قطعا تنها راه‌حل پلیسی و انتظامی جواب نمی‌دهد و هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده باید عملکرد درستی داشته باشند.

جلسه شورای عالی محیط زیست، امروز

رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز یادآور شد: گرد و غبار یکی از مولفه‌های غیرقابل انکار در بحث آلودگی هواست. در حقیقت گاهی گرد و غبار و گرد و خاک از غرب کشور وارد می‌شود و گاهی نیز به دلیل منابع داخلی وارد کشور می‌شود که خوشبختانه ما در این باره برنامه‌های ملی و ستاد مقابله با گرد و غبار را داریم و همچنین در استان‌ها نیز به صورت استانی برنامه‌های خاص در نظر گرفتیم.

وی توضیح داد: امیدواریم در جلسه امروز شورای عالی محیط زیست برنامه‌ها حتی درباره گرد و غبار ارائه شود تا ما شاهد بهبود اوضاع لازم باشیم. ارتقای استاندارد، توسعه حمل و نقل و مشارکت مردم در بحث کاهش آلودگی هوا بسیار مهم است و ما نیز باید به دنبال کاهش تقاضای سفر باشیم و ترافیک را نیز کاهش دهیم.

باید امیدوار بود که مسئولان در جلسه شورای عالی محیط زیست تصمیم‌هایی بگیرند که نقش موثری در کاهش آلودگی هوای کلانشهرها داشته باشد و مبارزه با آلودگی هوا را به فصل‌های سرد سال محدود نکنند.

گروه جامعه - روزنامه جام جم