کارگردان ارباب حلقه‌ها به قرون وسطی بازمی‌گردد؟

این فیلمساز نیوزیلندی‌تبار در ده سال گذشته تمام‌وقت خود را صرف ساخت فیلم‌هایی کرده که براساس داستان کتاب‌های معروف و پرخواننده جی‌آر‌آر تالکین، نویسنده کلاسیک تهیه شده‌اند. اکنون با اکران عمومی قسمت سوم و پایانی مجموعه فیلم «هابیت»، این پرسش مطرح است که در آینده نزدیک یا دور، جکسون باز هم سراغ کتاب‌های این نویسنده قدیمی خواهد رفت یا نه. این در حالی است که اقتباس‌های سینمایی جکسون از داستان‌های تالکین با استقبال بالای تماشاگران سینما در سراسر جهان روبه‌رو شده و فروش خوبی در جدول گیشه نمایش سینماها در سطح جهانی داشته است. هر دو گروه منتقدان سینمایی و ادبی می‌گویند همکاری مشترک جکسون و تالکین به خلق تعدادی از فیلم‌های پرسروصدای دنیای سینما کمک کرده و در عین حال‌ باعث اشتهار بیشتر تالکین در کشورهای مختلف دنیا شده است. به باور منتقدان ادبی، فیلم‌هایی مثل هابیت و ارباب حلقه‌ها باعث آشتی مردم عادی با دنیای کتاب شده و آنها را مشتاق مطالعه آثار ادبی می‌کند.

در چنین شرایطی، طبیعی است که تماشاگران سینما انتظار دارند پیتر جکسون برای فیلم‌های بعدی خود نیز سراغ نوشته‌ها و کتاب‌های جی‌آرآر تالکین برود. به باور آنها، جکسون پس از کارگردانی شش فیلم از داستان‌های تالکین، کاملا با دنیای شخصی و پررمز و راز فانتزی نوشته‌های وی آشنا شده است. صحبت‌های چند هفته قبل یان مک‌کلین، بازیگر کلاسیک سینما درباره کارهای آینده جکسون، توجه رسانه‌های گروهی را به خود جلب کرد. او که در تمام قسمت‌های هر دو فیلم ارباب حلقه‌ها و هابیت حضور داشته، شایعات مربوط به بازگشت جکسون به دنیای عجیب و غریب تالکین را رد کرد و گفت وی به دوران قرون وسطی باز نخواهد گشت. با این حال، مک‌کلین به این نکته هم اشاره کرد که قسمت پایانی هابیت ضرورتا پایانی بر سفر ده ساله سازندگان این قصه قرون وسطایی به حساب می‌آید و آنها به مقصد نهایی خود رسیده‌اند. آنچه این بازیگر کهنه‌کار سینما گفت، آب سردی بر عطش دوستداران این مجموعه فیلم‌ها ریخت و باعث ناراحتی‌شان شد. آنها اظهارات یان مک‌کلین را به عنوان دیدگاه و نظر پیتر جکسون ارزیابی کردند که این بار از زبان او بیان می‌شود.

اما مدت کوتاهی پس از این اظهارات، خود جکسون درباره فعالیت‌های آینده‌اش سخن گفت و چیزهایی به زبان آورد که باعث دلگرمی تماشاگران سینما شد. او امکان ساخته شدن فیلم تازه‌ای براساس قصه کتاب‌های تالکین را به صورت کامل منتفی ندانست و گفت امیدوار است در آینده بتواند باز هم فیلمی براساس یکی از آنها را کارگردانی کند. او گفته است: «اصل مساله یک بحث و جدل قانونی است. نکته مهم این است که از نظر قانونی باید اجازه برگردان سینمایی قصه کتاب‌های تالکین را داشته باشیم. در حال حاضر، وراث این نویسنده، مالک اصلی و قانونی تمام نوشته‌ها و کتاب‌های او هستند. اگر قرار باشد یکی از آنها به فیلمی سینمایی تبدیل شود، آنها باید اجازه این کار را بدهند. کتاب‌های هابیت و ارباب حلقه‌ها یک استثنا هستند. خود پروفسور تالکین در اواخر دهه 60 میلادی امتیاز برگردان سینمایی آنها را فروخت. به این ترتیب، تهیه‌کنندگان این دو مجموعه فیلم اجازه ساخت فیلم‌هایی سینمایی براساس آنها را داشتند. واقعیت تلخ این است که صنعت سینما فقط توانست امتیاز تولید نسخه‌های سینمایی این دو کتاب را خریداری کند و بس. بدون اجازه و همکاری وارثان تالکین، فیلم دیگر و بیشتری وجود نخواهد داشت و هیچ کار تازه‌ای در دستور تولید قرار نخواهد گرفت.

این حرف‌ها اولین اظهارات رسمی فیلمسازی است که به گفته منتقدان ادبی و سینمایی، توانسته خیلی خوب و دقیق دیدگاه‌های ادبی تالکین را به صورت آثار قابل قبول تصویری در آورد و تصویر کامل و درستی از دنیای ادبی این نویسنده ارائه دهد. جکسون به این نکته اشاره می‌‌کند که طرفداران مجموعه فیلم‌های هابیت و ارباب‌ حلقه‌ها باز هم فیلم‌های بیشتری در این رابطه و حال و هوا می‌خواهند. وی ضمن ابراز امیدواری برای همراهی و همکاری بازماندگان تالکین برای این موضوع، طرفداران داستان‌‌های نویسنده را به نسخه‌های دی‌وی‌‌دی هابیت‌ها ارجاع می‌دهد. این نسخه‌ها که تدوین شده توسط خود جکسون هستند، نسخه‌هایی کامل و طولانی‌تر از فیلم‌هایی هستند که روی پرده سینماها رفته‌اند. در حقیقت، سکانس‌هایی از این فیلم‌ها (که به دلیل طولانی شدن بیش از حد، در زمان نمایش عمومی کوتاه شدند) که تماشاگران تا به حال آنها را ندیده‌اند به این نسخه‌های دی‌وی‌دی اضافه شده‌اند. جکسون می‌گوید نسخه‌های دی‌وی‌دی فیلم‌ها همان چیزی هستند که مطلوب اوست و وی مایل بود این فیلم‌ها، به این شکل روی پرده سینماها بروند. در حقیقت، نسخه‌های تدوین شده فیلمساز که به صورت دی‌وی‌دی پخش عمومی می‌شوند، شرایط لازم را برای فیلمسازان فراهم می‌کنند تا نسخه‌های مورد نظر خود را در معرض دید و قضاوت تماشاگران قرار دهند. جکسون برای آماده کردن نسخه دی‌وی‌دی سومین و آخرین قسمت مجموعه فیلم هابیت، دوباره راهی نیوزیلند می‌شود و معتقد است در این محل بهتر می‌تواند کارش را انجام داده و به سامان برساند. او می‌گوید: «حدود چهار یا پنج‌ماه کار خواهم کرد. مطمئن هستم کار در نیوزیلند خیلی خوب پیش خواهد رفت و اوقات خوشی را پیش‌رو خواهیم داشت. امیدوارم تماشاگران سینما بتوانند بزودی مجموعه کامل سه‌گانه هابیت و ارباب‌حلقه‌ها را پشت سر هم و بدون وقفه تماشا کنند. این یک تفریح لذتبخش 24 ساعته خواهد بود.» در همین حال، تمام بازیگرانی که در نقش‌های مختلف تریلوژی هابیت و ارباب‌حلقه‌ها بازی کرده‌اند، از علاقه خود برای همکاری دوباره با پیتر جکسون صحبت می‌کنند. برای مثال اندی سرکیس، بازیگر و صداپیشه مشهور هر دو مجموعه فیلم می‌گوید: «وقتی پیتر برای حضور در هابیت‌ها تماس گرفت شوکه و بسیار خوشحال شدم. این دعوت یک شوک عظیم بود. او همکاری بسیار خوب و نزدیکی با تمام عوامل تولید و بازیگرانش دارد و این مساله او را تبدیل به یک راهبر طبیعی و فیلمسازی درخشان می‌کند. فقط یک آدم مهربان، دوست داشتنی و بخشنده مثل او می‌تواند از پس کارگردانی فیلم‌‌‌هایی مثل هابیت‌ها و ارباب حلقه‌ها برآید. شما نمی‌توانید کسی بهتر از او را پیدا کنید.»

قصه سه‌گانه هابیت با آن که قبل از شروع قصه سه‌گانه ارباب حلقه‌ها رخ می‌دهد، ولی بعد از این تریلوژی وارد مرحله تولید شده است. در حقیقت، موفقیت بالای مالی مجموعه فیلم ارباب حلقه‌ها و اسکارهایی که سومین قسمت آن دریافت کرد، تهیه‌کنندگانش در شرکت مستقل فیلمسازی نیولاین را به فکر تولید نسخه سینمایی سه‌گانه هابیت انداخت. مسئولان نیولاین گفتند این مجموعه فیلم تازه را تنها در صورتی تولید می‌کنند که جکسون کارگردان آنها باشد، اما پیتر جکسون که زمان ساخت ارباب حلقه‌ها اختلافاتی با تهیه‌کنندگان پیدا کرد، گفت برای ساخت فیلم‌های جدید با آنها همکاری نخواهد کرد. این اختلاف در رسانه‌های گروهی هم بازتاب پیدا کرد و بالاخره پس از بحث‌ها و صحبت‌های زیاد، جکسون همکاری با هابیت‌ها را قبول کرد. ابتدا قرار بود کتاب دو جلدی هابیت تبدیل به فیلمی دو قسمتی شود. قسمت اول فیلم در آخرین روزهای سال 2012 روی پرده سینماها رفت. هزینه تولید آن 200 میلیون دلار اعلام شد و این در حالی بود که تمام صحنه‌‌آرایی‌ها و گریم‌های آن‌ از سه‌گانه ارباب حلقه‌ها عاریه گرفته شده بود. کل صحنه‌های فیلم هم در همان لوکیشن‌های ارباب حلقه‌ها در نیوزیلند فیلمبرداری شد. این فیلم در جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکای شمالی 303 میلیون دلار فروش کرد. با اضافه کردن فروش بین‌المللی 714 میلیون دلاری به این رقم، فروشی بالای یک میلیارد دلار نصیب آن شد.

تولید قسمت دوم فیلم با اتفاق جالبی همراه شد. پیتر جکسون پس از پایان فیلمبرداری فیلم و در اتاق تدوین متوجه شد به اندازه دو فیلم سینمایی فیلم گرفته است! وی پس از صحبت با تهیه‌کنندگان فیلم تصمیم گرفت صحنه‌های قسمت دوم را کوتاه نکند و به جای آن، قسمت سومی را به مجموعه فیلم اضافه کند. به این ترتیب کتاب دو جلدی تالکین که ابتدا قرار بود تبدیل به فیلمی دو قسمتی شود، به صورت یک سه‌گانه درآمد. به این ترتیب، جکسون مجبور نبود بخش مهمی از صحنه‌هایی را که فیلمبرداری کرده بود،‌ دور بریزد. در عین حال، شرکت نیولاین هم صاحب یک فیلم تازه شد که این به معنی خلق یک موقعیت تازه برای فروش بیشتر و کسب درآمد مالی افزون‌تر است. دومین قسمت فیلم در روزهای پایانی سال گذشته میلادی به نمایش عمومی درآمد و 258 میلیون دلار در سینماهای آمریکای شمالی فروش کرد. فروش بین‌المللی این درام اکشن فانتزی هم حدود 700 میلیون دلار بود.

از تن‌تن تا کینگ‌کونگ

تماشاگران سینما، پیتر جکسون را با درام‌های حماسی ـ فانتزی و قرون وسطایی «ارباب حلقه‌ها» و «هابیت» می‌شناسند. واقعیت هم این است که وی بخش مهمی از زندگی حرفه‌ای‌اش را به ساخت شش قسمت این دو مجموعه فیلم اختصاص داد. جکسون اواسط دهه 70 میلادی فعالیت حرفه‌ای فیلمسازی خود را شروع کرد و تا قبل از قسمت اول ارباب حلقه‌ها در سال 2001، چند فیلم سینمایی کارگردانی کرد که چندان مورد توجه منتقدان و تماشاگران سینما قرار نگرفت. در حقیقت، ارباب حلقه‌ها اولین فیلم مهم این فیلمساز نیوزیلندی‌تبار بود. از سال 2001 به این سو، بجز سه‌گانه‌های معروف او هابیت و ارباب حلقه‌ها، جکسون فقط یک فیلم دیگر کارگردانی کرد. این فیلم نسخه تازه‌ای از «کینگ‌کونگ» بود که باز هم حال و هوایی فانتری و اکشن داشت. منتقدان سینمایی از این فیلم به عنوان زنگ تفریح فیلمساز در فاصله تولید دو تریلوژی مشهورش یاد می‌کنند. این فیلمساز که به عنوان تهیه‌کننده و مدیر تولید هم فعال است، در سال 2011 یکی از تهیه‌کنندگان «ماجراجویی‌های تن‌تن» شد. این فیلم که براساس یک قصه مصور مشهور کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود، یک سه‌گانه سینمایی به حساب می‌آید.

قسمت اول فیلم را استیون اسپیلبرگ کارگردانی کرد و در همان زمان‌ اعلام شد وظیفه کارگردانی قسمت دوم را خود پیتر جکسون به عهده خواهد گرفت، اما درگیری این فیلمساز با پروژه هابیت‌ها، فرصت کار روی ماجراجویی‌های تن‌تن را فراهم نکرد. در حال حاضر گفته‌ می‌شود دومین قسمت این اکشن ماجراجویانه و فانتزی انیمیشنی برای نمایش عمومی در تابستان سال 2016 آماده خواهد شد. به این ترتیب، تولید فیلم در فصل بهار سال جدید میلادی آغاز می‌شود.

امپایر آنلاین / مترجم: کیکاووس زیاری