منزلت ازدست رفته

داستان تعرفه خدمات بهداشتی درمانی ، داستانی تکراری و کهنه شده است.هر ساله هیات وزیران مبالغی را برای تعرفه خدمات درمانی اعلام می کنند.
پزشکان به آن اعتراض دارند و میزان آن را بسیار ناچیز می دانند.
در بخش دولتی ظاهرا این تعرفه ها رعایت می شود (در واقع با متداول شدن زیر میزی و... این تعرفه ها رعایت نمی شود) در بخش خصوصی نیز متولی پیگیری وجود ندارد و هر کس بنا بر شرایط و انصاف خود می تواند آن را رعایت کند یا نکند و هیچ نظارتی هم بر آن صورت نمی گیرد.
شاید به مذاق بسیاری از پزشکان این کلام خوش نیاید، ولی واقعیت این است که افزایش تعرفه ها به تنهایی هیچ دردی از جامعه پزشکی را درمان نخواهد کرد. سازمان نظام پزشکی سعی کرد تعرفه های بخش خصوصی را به تعرفه های واقعی نزدیک و کاری کند که پزشکان بخش خصوصی بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.
این حرکت اگر ازیک جنبه مثبت باشد، اما از جنبه های مختلف برای بهداشت و درمان کشور ایجاد ضرر و زیان خواهد کرد. تفاوت فاحشی که میان تعرفه های بخش دولتی و خصوصی با اعلام تعرفه های خصوصی به وجود خواهد آمد، تاثیر مستقیمی بر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در 2بخش خصوصی و دولتی خواهد گذاشت.
واقعیت این است که بسیاری از پزشکان متخصص ما در هر دو بخش شاغل هستند. وقتی یک استاد دانشگاه در بیمارستان خصوصی عمل سزارین را به مبلغ 600هزار تومان انجام می دهد آیا می توان از او انتظار داشت در بخش دولتی همین عمل را با مبلغ 40هزار تومان انجام دهد؛!
این تنها یک سوی ماجراست. در میان پزشکان کشور، توزیع منطقی درآمد وجود ندارد. در حالی که گفته می شود برخی پزشکان ماهانه درآمدی در حدود 500میلیون تومان دارند ، درآمد برخی پزشکان جوان به 25000تومان هم نمی رسد.
این توزیع نابرابر موجب می شود بر خلاف ادعای برخی افراد، افزایش تعرفه ها موجب بهبود وضعیت پزشکان جوان نشود.در واقع هر وقت صحبت از افزایش تعرفه می شود از پزشک عمومی مثال زده می شود، اما وقتی رقم افزایش داده می شود، حق عمل جراح قلب و چشم است که زیاد می شود.


توزیع ناعادلانه

اعتماد بیمار به پزشک شرط اساسی در موفقیت درمان است ، اما متاسفانه امروز شاهد آن هستیم که دیگر مردم اعتماد لازم را به پزشکان ندارند، بلکه عقیده دارند پزشکان فقط به فکر سر کیسه کردن آنها هستند.
مقصر واقعی در این میان کیست؛ پزشکان؛ مسوولان وزارت بهداشت؛ جامعه؛ یا...شاید همه به نحوی در به وجود آمدن این شرایط دخیل باشند.
جامعه همواره پزشکان را قشری مرفه ، آسوده طلب و بی دغدغه می داند در حالی که این موضوع برای قسمت اعظمی از پزشکان صدق نمی کند.فاصله درآمدی میان پزشکان بسیار زیاد است در حالی که معدودی از آنان درآمدی بالغ بر 500میلیون تومان در ماه دارند.
عده ای نیز با کمتر از 25000تومان درآمد ماهانه زیر خط فقر به سر می برند. رئیس هیات مدیره جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران می گوید: 25درصد پزشکان کشور که اکثریت آنان را پزشکان جوان تشکیل می دهند به دلیل درآمدهای محدود روی مرز خط فقر قراردارند.
وی می افزاید: فقط 25درصد پزشکان ساکن در تهران صاحب خانه هستند و 50درصد در مکانهای استیجاری زندگی می کنند؛ همچنین 50درصد پزشکان ساکن در شهرستان ها نیز فاقد منازل مسکونی شخصی هستند.
هر دو سوی این طیف موجب بی اعتمادی جامعه می شوند چه پزشکانی که فقط پول را می بینند و چه افرادی که از سر ناچاری به انجام کارهای اضافی و بی مورد برای بیمار خود اقدام می کنند؛ البته این نکته را هم ذکر کنیم که مقصود ما تعداد محدودی از پزشکان است و گرنه بخش غالب این جامعه عموما تحت هر شرایطی قداست حرفه خود را حفظ می کنند، ولی افسوس که رفتار همان گروه محدود باعث بدنامی کل جماعت می شود.


تجارت یا طبابت

بحث شرکت پزشکان در فعالیت های تجاری صحبت تازه ای نیست.بسیاری از پزشکان به کارهای جنبی زیادی می پردازند. نقل خاطره یکی از این پزشکان خالی از لطف نیست.
شاید پس از خواندن آن ، شما هم همانند من دیگر نگاهی منفی به فعالیت تجاری پزشکان نداشته باشید. این پزشک چنین نقل می کند: "در تمام سالیان طبابت ، چشم بر دست بیماران داشتم. داروی بیشتر برای جلب رضایت بیمار،تستهای تشخیصی غیر ضروری و در نهایت جراحی برای درآمد بیشتر.
اینها مبانی تفکری بود که نظام درمان کشور ، به رغم تجربه های علمی و درسهای اخلاقی بر همه ما تحمیل کرده است ؛ اما وقتی فرزند خودم بیمار شد تازه فهمیدم طبابت واقعی چیست و نظام درمان باید به کدام سمت برود. تنها به فکر سلامت فرزندم بودم.
با علم به عوارض هر چیز، از مصرف حتی یک قرص اضافه هم پرهیز کردم چه رسد به آنژیوگرافی و جراحی.تازه آنجا بود که فهمیدم طبابت ما بیمار محور است نه سلامت محور.اگر بیمار باشد درآمد هم هست. اگر نباشد هیچ چیزی نیست.
نذر کردم اگر فرزندم بهبود یابد همه بیماران را به چشم فرزند خود ببینم.خوشبختانه این اتفاق افتاد.از آن پس دیگر نه داروی اضافه نوشتم نه آزمایش بی مورد و نه جراحی.
نگاهی کاملا اصولی به درمان پیدا کرده بودم. نتیجه این کار هم معلوم بود. فرهنگ مردم دارو و آزمایش کمتر را نپذیرفت و درآمد من بشدت کاهش یافت.
برای گذران زندگی آبرومند ناگزیر به انتخاب بین شکستن عهد یا روی آوردن به شغل جانبی سالم کنار کار تخصصی خود بودم.من دومی را انتخاب کردم تا هم دین خود را حفظ کرده باشم و هم دنیای خود را". خب!آیا باز هم مخالف شغل جانبی برای پزشک هستید؛!


در آرزوی عزت از دست رفته

تا چند روز دیگر دانشجویان جدید در رشته های پزشکی وارد دانشگاه خواهند شد. با توجه به آمار بالای بیکاری گروه پزشکی ، برخی از این فارغ التحصیلان باید با نازل ترین شرایط مالی و اقتصادی به کار بپردازند و برخی نیز جذب مشاغل غیرمرتبط شوند.
طرحهایی مانند تعاونی های پزشکی ،پزشک قطار و... نیز پاسخ مطلوبی نداده است.از طرفی اعزام پزشکان به خارج از کشور نیز جوابگوی نیاز نیست.
اکنون دیگر ارج و قرب رشته های پزشکی کم شده و ادامه تحصیل در این رشته ها، دیگر آرزوی همه جوانان در شرف ورود به دانشگاه ها نیست ؛ اما معضل پزشکان بیکار، مشکل کوچکی نیست که بتوان از کنار آن براحتی گذشت.
روز پزشک ، فرصت خوبی است که وضعیت جایگاه ،منزلت و اعتبار شغل پزشکی در کشورمان را دوباره مرور و بازنگری کنیم. به طور حتم در این راه ، تغییر در خیلی از مسائل از جمله میزان جذب دانشجو، قوانین و مقررات حقوقی کار در حرفه پزشکی ، شرایط مالی و رفاهی شاغلان حرفه پزشکی ، تعرفه های درمانی و... اجتناب ناپذیر خواهد بود.
به قول یکی از پزشکان "به مسوولان بگویید ما روز نمی خواهیم. عزت از دست رفته را به ما برگردانید."

علی اخوان بهبهانی