مدرسه‌ای که می‌رفتیم

تولید و ساخت مجموعه‌هایی که مدرسه و دانشگاه را به‌عنوان لوکیشن اصلی خود دارند، یکی از علایق تهیه‌کنندگان و کارگردانانی است که برای رسانه تلویزیون ارزش آموزشی هم قائل هستند و بر این باورند که برنامه‌های تلویزیونی در کنار سرگرم کردن تماشاگران، وظایف بالاتر و معنوی‌تری هم به عهده دارند. از این‌رو، بسیاری از برنامه‌سازان تلویزیونی در سطح جهان توجه خاصی به تولید و خلق برنامه‌ها و مجموعه‌هایی با محتوای آموزش و پرورش دارد. با توجه به این‌که این نوع مجموعه‌ها در محیط مدرسه و درس اتفاق می‌افتد، به ناگزیر بسیاری از کارهای آموزشی رسانه تلویزیون به قشر سنی کودک و نوجوان اختصاص پیدا می‌کند. همین مساله، سبک کاری انیمیشن را به یک ضرورت در تولید این‌گونه مجموعه‌ها و فیلم‌ها تبدیل می‌کند. تلویزیون در دهه‌های گذشته در کنار تولید آثاری مستند در ارتباط با مدرسه و دانش‌آموزان، همزمان به تولید مجموعه‌هایی پرداخته که یا برای کودکان و نوجوانان بوده و یا درباره آنها بوده و برخلاف آثار سرگرم‌کننده، مخاطب اصلی‌شان، بزرگ‌ترها بوده است و نه بچه‌ها.

در بین مجموعه‌های مختلفی که با مضمون درس و مدرسه تولید شده، «بچه‌های آلپ» معروف‌ترین آنهاست که بسیاری از تماشاگران تلویزیونی، خاطرات زیادی از قصه و شخصیت‌های آن دارند. این مجموعه کارتونی که محصول ژاپن است، با نام اصلی «داستان آلپ: آنت من» روی آنتن رفت و خاطره‌ساز دوران کودکی و نوجوانی بسیاری از تماشاگران تلویزیونی در سراسر جهان شد. این مجموعه براساس قصه کتاب پرخواننده‌ای به نام «گنج‌های برف» اثر پاتریشیا سن‌جان ساخته شد و کوهستان‌های پربرف کشور سوئیس و دهکده‌ای در آن، لوکیشن‌ اصلی ماجراهاست. کوزو کوزوکو کارگردانی مجموعه را به عهده داشت و 48 اپیزود آن در فاصله سال‌های 1983 و 1984 پخش شد. کودکان و نوجوانان ایرانی هم اوایل دهه 60، تماشاچی این مجموعه پرطرفدار بودند و ماجراجویی‌های کاراکترهای اصلی آن، موفقیت خیلی زیادی در بین بچه‌های ایرانی به دست آورد. شخصیت اصلی قصه مجموعه، دختر نوجوان و خوش‌قلبی به نام آنت بود که همراه پدر و مادربزرگ پیر و برادر کوچک‌تر خود در دهکده کوچکی به نام روسنی‌بر در دامنه رشته کوه آلپ سوئیس زندگی می‌کند. او هم درس می‌خواند و هم در فقدان مادرش ـ که مرده است ـ‌ کارهای خانه را انجام می‌دهد. مدیر مدرسه آنت قبول کرده که او درسش را در خانه و نزد مادربزرگش بخواند. مدتی بعد آنت به مدرسه برمی‌گردد و جزو شاگردان اول می‌شود. او و همکلاسی‌اش لوسین در مدرسه و محل زندگی درس‌های تازه‌ای از زندگی را فرا می‌گیرند.

«معلم» یکی دیگر از مجموعه‌های موفق تلویزیونی در ارتباط با آموزش و پرورش است که با نام اصلی L’ Instit سال 1993 تولید شد. استقبال تماشاگران فرانسوی از این مجموعه به قدری زیاد بود که 9 فصل آن تولید شد. تا سال 2005 که پخش این درام آموزشی به پایان رسید، 46 اپیزود آن روی آنتن رفت. ژرارد مکین بازیگر اصلی معلم است. این مجموعه در بسیاری از کشورهای جهان با نام «معلم مدرسه» به نمایش درآمد. مکین در نقش یک معلم مدرسه، سوار بر موتورسیکلت است و در خانه و مدرسه به کمک دانش‌آموزان و دیگر اهالی محل خود می‌آید. او توانایی حل مشکلات آدم‌های دور و بر خویش را دارد و در عین حال به آنها یاد می‌دهد که چگونه حل‌کننده مشکلاتشان باشند. قصه این مجموعه، نمایی کلی از زندگی معلم‌های مدرسه در کشور فرانسه و وضعیت آموزشی در این کشور اروپایی را ارائه می‌دهد. پی‌یر گریمیلا، خالق اصلی مجموعه در مصاحبه‌ای اعلام کرد هدفش از تولید آن، ارائه تصویری زنده و واقعی از آموزش و پرورش در فرانسه بوده و قصد نداشته نگاهی انتقادی به این وضع داشته باشد.

«بچه‌های مدرسه والت» که به نام «مدرسه عشق» هم معروف شد، شاید یکی از ماندگارترین و معروف‌ترین مجموعه‌هایی باشد که یکسری از بچه مدرسه‌ای‌ها را در قالب شخصیت‌های اصلی خود دارد. این مجموعه هم انیمیشنی بوده و مثل بسیاری از آثار آموزشی رسانه تلویزیون، محصول دست هنرمندان و انیماتورهای ژاپنی است. فیلمنامه بچه‌های مدرسه والت هم براساس قصه یک کتاب معروف نوشته شده است. این کتاب را نویسنده مشهور ایتالیایی ادموندو د آمیسیس نوشته است. سال تولید مجموعه به 1981 برمی‌گردد که کمپانی معروف نیپون تصمیم به تولید آن گرفت. 26 اپیزود مجموعه در این سال به نمایش درآمد، از آنجا که د آمیسیس خودش در یک محیط آموزشی کار می‌کرد و در رشته روزنامه‌نگاری در مدارس مشغول بود، بخوبی توانست حال و هوای مدرسه و دانش‌آموزان را در نوشته‌اش به تصویر بکشد. قصه مجموعه در ایتالیای قرن نوزدهم اتفاق می‌افتد. دانش‌آموزان مدرسه، بچه‌هایی هستند که در حال سپری کردن آخرین روزهای دوران کودکی‌شان هستند. آنها فعال، پرسشگر و ماجراجو هستند و ملاقاتشان با معلمی تازه‌وارد، آنها را وارد یک دنیای تازه می‌کند. معلم برای آنها داستان‌هایی سرگرم‌‌کننده و تاثیرگذار تعریف می‌کند و بچه‌ها بشدت جذب این داستان‌ها می‌شوند. اتفاقات مختلفی که برای بچه‌ها در طول داستان مجموعه رخ می‌دهد به آنها یاد می‌دهد که بزرگ‌ترین سرمایه عشق و محبت نسبت به آدم‌های محیط اطراف است. ایچی آگابا، کارگردان مجموعه در زمان ساخت آن گفت همراه شخصیت‌های اصلی قصه به دوران کودکی و مدرسه خودش برگشته است.

هنرمندان تلویزیونی کشورهای مختلف جهان هنوز هم تولید مجموعه‌هایی درباره مدرسه و خاطرات شیرین دانش‌آموزی را ادامه می‌دهند، اما منتقدان هنری می‌گویند مجموعه‌های قدیمی این ژانر حال و هوا و رنگ و بوی دیگری دارد و کارهای معاصر باید غبار گذشت زمان را روی خود تجربه کرده تا بتوانند موفقیت کلان این مجموعه‌های کلاسیک را کسب کنند.