الهام چرخنده، بازیگری که پوست انداخت

«گاهی اوقات دوستانم به ما می گویند شما عین جولز و جولی به شدت به یکدیگر شبیه هستید.» چرخنده از خودش و شوهر سابقش حرف می زند. از فرشید نوابی که روزگاری چرخنده درباره او می گفت: «فرشید گوش است و من دهان هستم و شاید به همین خاطر است که ما تا این حد با هم تفاهم داریم و در کنار هم احساس خوشبختی می کنیم چون مانند تکه های پازل همدیگر را کامل می کنیم.»

پازل اما اواخر سال گذشته به هم ریخت. نوایی و چرخنده که سال گذشته در سریال «پروانه» هم همبازی شده بودند، قبل از تعطیلات نوروزی خیلی بی سروصدا از هم جدا شدند. از قرار معلوم فرزند کوچکتر آنها هم پیش پدرش مانده.

نوابی و چرخنده که در روزهای جوانی و زمانی که چرخنده فقط 18 سالش بوده با هم ازدواج کرده بودند، هیچ وقت درباره علت جدایی حرفی نزدند اما زمان طلاق آنها حوالی روزهایی است که انگار چرخنده خودش را برای یک اتفاق بزرگتر آماده می کرده؛ برای تحولی پرسرعت و پر سروصدا در طول کمتر از 5 ماه!

چرخنده اولین بازیگر زنی است که پس از پیروزی انقلاب و ممنوعیت خواندن زنان در اماکن عمومی، صدایش در سالن های سینمای کشور پیچید. آن هم با خواندن آهنگ معروفی از پدر موسیقی پاپ ایران در وصف بی وفایی و رفتن و تنها گذاشتن یار در سکانس معروفی از فیلم شب یلدا که اشک های زن بی وفایی را با نشستن پشت پیانو و خواندن ترانه ای به تصویر کشید که از رفتن ها با یار و بازگشتن های تنها گفت.

همین تصویرها نقطه شروعی بود برای حضور این بازیگر بلندقامت در سینما و تلویزون. اما حضور او در ایران چندان طول نکشید و پس از بازی در سریال «من یک مستاجرم» ناگهان غیبش زد، غیبتی که چرخنده درباره آن به روزنامه تماشا گفته بود: «من در همه این سال ها فقط در عرصه بازیگری خیلی فعال نبودم. فیلمنامه نوشتم و مشاور فیلمنامه چندین کار بودم. الان هم این افتخار را دارم که چند کارگردان خیلی خوب به باور و قلم من اعتماد کردند و به عنوان مشاور فیلمنامه در خدمت شان هستم. در حوزه ترانه فعال بودم و برای بعضی خواننده ها ترانه سرایی کردم و از همه مهمتر اینکه من چندین سال در خارج از ایران ساکن بودم و اینجا نبودم که بتوانم در کاری حضور داشته باشم. البته آنجا هم بیکار نبودم و فعالیت می کردم.»

او 8 سال همراه همسر سابقش در خارج از کشور زندگی می کرد و در این مدت 20 هزار دقیقه هم برنامه «ستاره مهاجر» را اجرا کرد. قرار بود او و نوایی پروژه «آکادمی موسیقی ایرانی» را هم در شبکه نمایش خانگی کلید بزنند که هیچ وقت این اتفاق نیفتاد.

چرخنده به کدامین سو؟!

انتشار ویدئوی تبریک عید نوروز او به رهبر انقلاب خبر از چرخشی ناگهانی در روحیاتش می داد. تغییری که چرخنده به سینما سوژه می گوید یکدفعه ای نبوده: «من کسی نیستم که بخواهم کار خاصی را انجام دهم اما این کشور برای هیچ حزب و دسته و رنگ خاصی نیست. وطنم بوی ایمان، عشق، صبر و آرامش می دهد و چند سال در عرصه ملی در رشته والیبال توپ زدم و با افتخار قاری قرآن در مهدیه تهران بودم و سال ها در بسیج مساجد نقاشی را تدریس می کردم. سال 79 با اثر کیومرث پوراحمد وارد سینما شدم اما شاید دیگر تصویر من را نبینید چون به من پیغام دادند که خانم چرخنده، سینمای ما جای چنین زنانی نیست و این علامت سوال برای من بود که فضای فرهنگی در سینمای ما جای چگونه زن هایی است؟»

سوت و کف هایی که برای این حرف های او در اجتماعات مختلف کشیدند، حتی خبرگزاری فارس را هم نگران کرد، طوری که بلافاصله یادداشتی با عنوان «چرخنده به کدامین سو؟» را خطاب به نیروهای حزب الله منتشر کرد و از آنها خواست در دفاع از الهام چرخنده دچار «جوزدگی بیش از حد و اغراق در دفاع و تحسین» نشوند.

در این یادداشت چرخنده به طور تلویحی با جوان 22 ساله دروغگویی که سال 1376 خود را جراحی متخصص معرفی و توانسته بود مسئولان را فریب دهد، مقایسه شده بود. نویسنده این یادداشت نوشته بود: «جوزدگی بیش از حد با نیت خالصانه و بزرگنمایی یک رویداد گاهی اوقات وضعیت را به کلی متفاوت از آنچه که در نظر داشته ایم شکل می دهد.»

اما خود فارس هم طاقت این حرف ها را نداشت و یکی دو ساعت بعد این یادداشت را از خروجی خبرگزاری حذف کرد اما هیچ کدام از این هشدارها و انتقادها و واکنش ها به چرخنده در شبکه های اجتماعی تاثیری روی او نداشت و کارهای خودش را با چیزهای دیگری گره زد و به نوشته سینما سوژه گفت پای حرف های خودش خواهد ایستاد: «متاسفانه در شرایط موجود «لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی» جایی ندارد. من تنها به جرم بیان اعتقاداتم دچار چنین موقعیتی شدم اما هر چه مخالفان صدایشان را بالاتر برند من هم بیشتر ایستادگی خواهم کرد چون این روزها بیشتر به مظلومیت ولایت پی می برم. من نمی گذارم خون شهدا پایمال شود و همه توانم را در راه اعتقاداتم هزینه خواهم کرد.»

آبجی های گلم آزادی های یواشکی ممنوع!

چرخنده همچنان با سرعت بیشتری به کارهای جنجالی اش ادامه داد. حتی کار به ماجرای کمپین «آزادی های یواشکی» هم رسید و او نامه ای خطاب به مسیح علی نژاد (خبرنگار خارج نشینی که دعوت به این کمپین کرده است) نوشت و با به کار بردن لحنی «ارزشی» سعی کرد علی نژاد را که با نام «معصومه» در طول نامه خطاب کرده بود را به راه راست هدایت کند: «تأسفم برای توست؛ چرا که نمی دانی برای زنان و مردم و همکارانت موجودی غیرقابل اعتماد و احترامی! چرا که ابتدا خیانت کردی بر دین خود بر کشور و خواهران خودت، تصویری از زنان و ناموس شیعه را تو به دیده نامحرمان دادی، کاش می شد خواهرانه سیلی به صورتت می زدم تا از خوابی که به ناچار در آن رفته ای بیرون آیی. زمانی که در کشور مالزی بودم عکس نیمه عریان بازیگر زن خودفروخته (گلشیفته فراهانی) منتشر شد، زنان چینی و مالایی و هندی با ننگ و خجالت و سوال این فیلم را دست به دست می کردند.»

او در پایان نامه اش «آبجی های گل»اش را هم به نجابت دعوت کرد و از آنها خواست «به نوشته ام که در تنهایی و پر از بغض نوشته شده فکر کنید.»

چرخنده اما چندان هم تنها نبود و رسانه و وب سایت های مختلفی از این تغییرات او دفاع کردند و حتی منتقدان حرف های او را با انتشار مقاله هایی مثل «فرهنگ ایران و مک کارتیسم حلقه فاشیست های شبه روشنفکر!» به باد انتقاد گرفتند.

چادر، تا آخرین لحظه عمر

حضور چرخنده در محافل مذهبی و ارزشی و صحبت های جنجالی او هم همچنان ادامه پیدا کرد و حتی در گردهمایی هنرمندان در حمایت از مردم غزه هم با چادر در صندلی کنار ایوبی، معاونت سینمایی وزارت ارشاد نشست. او این پوشش خود را در برنامه های دیگر مثل راهپیمایی روز قدس و ویژه برنامه عید فطر هم داشت تا اینکه بالاخره در همین روزها با حضور در شبکه استانی قم اعلام کرد از الان تا لحظه ای که تن او را به خاک می سپارند، با همین پوشش جلوی دوربین حاضر خواهد شد.

هنوز معلوم نیست خانم بازیگر با گرفتن این تصمیم قید بازی در سریال های تلویزیونی و فیلم های سینمایی با پوشش های دیگر را هم زده یا نه اما در تازه ترین اتفاق درباره او، چرخنده قرار است به پشت دوربین برود و یک مجموعه مستند 50 قسمتی درباره شهدای اقلیت های مذهبی را کارگردانی کند؛ اتفاقی که درباره دلایل و جزییات آن گفته: «بعد از سریال «آوای باران» همکاران عزیز کارهای بسیاری را به من پیشنهاد کردند که خیلی دوست داشتم در آنها حضور داشته باشم اما مدتی است در حال تدارک ساخت یک فیلم مستند هستم که به زودی اتفاق خواهد افتاد.

کارگردانی مستندی درباره شهدای اقلیت های مذهبی ایران را برعهده گرفته ام. به نظرم روی چنین موضوعی در حوزه سینمای مستند هنوز کار نشده است. این مستند در 50 قسمت ساخته می شود. این موضوع را با عشق و علاقه انتخاب کردم، تاکنون درباره شهدای گرانقدر اقلیت کمتر اثری ساخته شده. این مستند می تواند ادای احترام به روح بزرگ این عزیزان باشد که قهرمانان سرزمین ما هستند.»

پروژه ای که البته چرخنده به حامی مالی یا تهیه کننده آن اشاره ای نکرده و تماس های ما هم برای سردرآوردن از جزییات این پروژه بی نتیجه ماند چون گوشی او خاموش بود؛ برخلاف چراغ حاشیه ها و جار و جنجال های او که همچنان با قوت روشن است و کسی از حرکت بعدی او خبر ندارد.

فروردین

اولین روز سال، چرخنده در یکی از برنامه های تلویزیونی دست هایش را روی سینه اش گذاشت و عید نوروز را به رهبر معظم انقلاب تبریک گفت، تبریکی که می گوید برای او دردسرهای زیادی داشته و تا تهدید و شکستن شیشه ماشین او در شب تولد پسرش هم پیش رفته اند.

اردیبهشت

جشن هنر و فرهنگ انقلاب اسلامی در دانشکده فنی دانشگاه تهران برگزار شد که چرخنده یکی از مهمان های ویژه این جشن بود. همان روز او روی سن رفت و از نیاز به یک «9 دی فرهنگی» و البته حال و هوای خودش حرف زد: «درحالی اینجا ایستاده ام کمرم درد می کند چون دیشب مرا به جرم عاشقی با چوب زدند.»

خرداد

شایعه شده بود بعضی از هنرمندانی که قرار بود برای جام جهانی راهی برزیل شوند، نسبت به حضور الهام چرخنده در این طرح اعتراض کرده اند. چرخنده هم بلافاصله به دلیل «عدم حاشیه سازی برای حضور موفق تیم ملی فوتبال» استعفا داد. سید جواد هاشمی هم بلافاصله در مصاحبه ای گفت: «چه کسی ایشان را مجری طرح کرده بود که حالا استعفا داده اند؟!»

تیر

خانم بازیگر اوایل ماه مبارک رمضان دعوتنامه ای را منتشر کرد و از خانم ها دعوت کرد برای شرکت در افطاری او پیامک بزنند. البته خانم بازیگر می گفت دلیل اصلی این «دورهمی ساده» برای درخواست های زیادی است که می خواسته اند او را از نزدیک ببینند. مراسم افطاری هم اواخر تیرماه در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد و چرخنده گفت «قرار بعدی ما راهیان نور».

مرداد

چرخنده با حضور در شبکه استانی قم و گفتن «دوست دارم رهبرم، دخترش را قوی ببیند.» رو به دوربین حلقه ای در انگشتانش کرد و با گفتن ذکر «لبیک یا حضرت معصومه» قول داد که از این به بعد تا آخر عمرش جلوی دوربین چادر به سر داشته باشد. (هفته نامه تماشاگران امروز)