دستگاه جزر و مد سنج مجهز به سنجش​گر فراصوتی

براساس شواهد موجود، از حدود 200 سال قبل کار جمع‌آوری اطلاعات و ساخت دستگاه‌های مکانیکی و شناخت عناصر ایجادکننده این پدیده و حل معادلات پیچیده آغاز شده است.

محمدرضا بیات، کارشناس مدیریت آبنگاری و نقشه‌برداری مناطق ساحلی سازمان نقشه‌برداری کشور و مبتکر دستگاه جزر و مدسنج مجهز به سنجش​گر فراصوتی در توضیح روش‌های سنتی جمع‌آوری اطلاعات جزر و مدی به جام‌جم می‌گوید: اساس شیوه سنتی، مشاهده مستقیم سطح آب روی یک شاخص درجه‌بندی شده است. این شاخص در محل مناسبی نصب می‌‌شود و طی مدت حداقل یک ماه هر ده دقیقه اطلاعات آن قرائت می‌شود که البته این کار بسیار طاقتفرساست و عواملی از قبیل شرایط آب و هوایی نامساعد، باد، باران، گرما، تاریکی، خستگی افراد و بی‌توجهی در انجام مسئولیت به پایین آمدن کیفیت اطلاعات جمع‌آوری شده منجر می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: امروزه ابزارهای مکانیکی و نیز ترکیبی از دستگاه‌های مکانیکی و الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این دستگاه‌ها به دلیل وجود قطعات متحرک و قطعاتی که در تماس مستقیم با آب دریا قرار دارند، فرسودگی و تخریب اجتناب‌ناپذیر است و لذا این سامانه‌ها نیازمند بازدیدهای دوره‌ای منظم هستند تا کارکرد دقیق خود را از دست ندهند.

بیات تصریح کرد: با توجه به مواجهه دائمی با این مسائل و به دلیل سال‌ها فعالیت در زمینه نقشه‌برداری دریایی، ایده ساخت سامانه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات جزر و مدی به‌صورت کاملا خودکار با خصوصیاتی منحصر به فرد به ذهنم خطور کرد و با استفاده از دانش الکترونیک که کمک شایانی به همه علوم کرده، موفق به طراحی، ساخت و بهره‌برداری از این سامانه شدم که در مقایسه با سامانه‌های موجود دارای مزیت‌های قابل توجهی است.

وی خاطرنشان کرد: عملکرد این سامانه مبتنی بر اندازه‌گیری فاصله با استفاده از امواج اولتراسونیک است. دستگاه دارای سنجنده فاصله‌یاب و کنترل‌کننده است که بخش سنجنده از نوع اولتراسونیک صنعتی و مقاوم در شرایط سخت آب و هوایی بوده و به قابلیت سامانه تصحیح داخلی مجهز است.

بیات تصریح کرد: این سنجنده می‌تواند در هر ثانیه ده بار اندازه‌گیری با دقت میلی‌متر را انجام دهد. کنترل‌کننده دستگاه وظیفه جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات و راهبری بخش‌های جانبی از جمله مدیریت بخش ارسال رادیویی تنظیمات و بخش جی‌اس‌ام را به عهده دارد.

جی اس ام امکان دسترسی به اطلاعات از طریق پیام کوتاه، ارسال تنظیم‌ها و دریافت اطلاعات را فراهم می‌کند و همچنین با استفاده از بستر جی پی آر اس امکان ارسال اطلاعات ​ روی سایت طراحی شده و مشاهده لحظه‌ای اطلاعات هر ایستگاه نیز موجود است. این بستر قابلیت دریافت اطلاعات ذخیره شده در هر ایستگاه را نیز داراست.

بیات تصریح کرد: بخش رادیویی داخلی همراه گیرنده، امکان دریافت اطلاعات لحظه‌ای برای طرح‌های اجرایی نظیر عملیات لایروبی را که به سامانه خودکارسازی مجهز شده، فراهم می‌‌کند.

دستگاه قابلیت جمع‌آوری 64 هزار داده را دارد. به‌عنوان مثال با نرخ زمانی پنج دقیقه، مدت 222 ​ روز می‌توان اطلاعات را ذخیره کرد، همچنین مجهز کردن این سامانه به گیرنده جی پی اس این امکان را فراهم می‌کند تا در صورت استفاده از این دستگاه‌ها در ایستگاه‌های متعدد، امکان مشاهده وضع جزر و مد به ‌صورت لحظه‌ای در یک سایت با قابلیت نمایش موقعیت فراهم شود. از این سامانه می‌توان برای هشدار سونامی یا وقوع سیلاب استفاده کرد.

علی موحد / جام‌جم