مقاله جان کری خط مذاکرات هسته‌ای با ایران را روشن کرد

مقاله وزیر خارجه آمریکا را همراه با نقد و تحلیل جام جم که در لابلای مقاله و به صورت پررنگتر نوشته شده است، پیش رو دارید:

بیستم ژوئیه(29 تیر) مهلت تعیین شده برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای به سرعت فرا می رسد. این مذاکرات، یک گزینه پیش روی رهبران ایران گذاشته است.آنها می توانند با اقداماتی که به جامعه جهانی اطمینان می دهد برنامه هسته‌ای شان کاملاً صلح آمیز است و برای ساخت بمب از آن استفاده نخواهد شد، موافقت کنند یا این که فرصت تاریخی به وجود آمده برای پایان دادن به انزوای اقتصادی و دیپلماتیک ایران و بهبود وضع زندگی مردم خود را از دست بدهند.

جان کری در آغاز مقاله خود سعی کرده است روشن کند که این دور از مذاکرات آخرین دور خواهد بود و احتمال تمدید آن بسیار کم است. وزیر خارجه آمریکا باز هم بر این ادعا تأکید کرده که ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای است. در واقع اقدامات جمهوری اسلامی ایران در اجرای مفاد توافق اولیه، آمریکا و غرب را راضی نکرده است.

مقامات ایرانی بارها به روشنی گفته‌اند که قصد ساخت بمب اتم ندارند و این که فعالیت‌های هسته‌ای شان صرفاً برای مقاصد غیرنظامی است. با تصور این که این گفته حقیقت دارد، ثابت کردن آن کار سختی نخواهد بود. آمریکا و شرکای ما به ایران اعلام کرده‌اند که چقدر در کار خود جدی هستند. در جریان مذاکرات توافقنامه طرح مشترک اقدام، دست خود را به سوی ایرانی ها دراز کردیم و مستقیماً با آنها مذاکره کردیم تا متوجه شویم که ایران از برنامه هسته‌ای چه می خواهد. همراه با شرکای بین المللی خود کمک کردیم تا مسیری ایجاد شود که در آن ایران بتواند یک برنامه بومی صرفاً برای مقاصد صلح آمیز داشته باشد.

وزیر خارجه آمریکا در این بخش از مقاله خود عنوان نکرده است که آیا متوجه شده است که ایران از برنامه هسته‌ای چه می‌خواهد یا نه؟ اکنون که توافق اولیه از سوی ایران در حال اجراست و بازرسان آژانس گزارش‌های تایید شده را به رئیس خود ارائه داده‌اند، اما باز هم آمریکا و البته به گفته «کری» دوستان آن نیز به این نتیجه نرسیده‌اند که آیا ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای یا نه؟ همانطور که به گفته کری، ثابت کردن صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران کار سختی نخواهد بود، ثابت کردن اقدام ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای هم کار سختی نخواهد بود. در واقع اگر تاکنون جمهوری اسلامی ایران انحرافی از فعالیت‌های هسته‌ای خود داشت قطعاً آمریکا و دیگر کشورهای عضو 1+5 از راه‌هایی که در دست دارند متوجه آن می‌شدند اما تاکنون و پس از گذشت سال‌ها چنین اتفاقی نیفتاده است.

ما ثابت کردیم که در لغو تحریم‌های مالی انعطاف پذیر هستیم. در این مذاکرات، مذاکره کنندگان ایرانی نیز جدی بوده‌اند. ایران همچنین با عمل به تعهدات خود در چارچوب طرح مشترک اقدام باعث شد پیش بینی برخی‌ها غلط از آب در آید.

بله همینطور است، پیش بینی برخی‌ها غلط از آب درآمد چرا که تصور نمی‌کردند جمهوری اسلامی ایران مواد توافق اولیه هسته‌ای با 1+5 را اجرا کند. آمریکایی‌ها در انتظار کوچکترین بهانه‌ای بودند تا هر چه زودتر میز مذاکرات را به هم بزنند به همین خاطر است که علیرغم همکاری‌های بسیار خوب ایران در مذاکرات و آژانس سعی دارند با فضا سازی‌های رسانه‌ای برای گفت‌گوها بن بست ایجاد کنند. آن برخی‌ها به غیر از رژیم صهیونیستی و خود آمریکا نیستند.

ایران ذخایر اورانیوم زیاد غنی شده خود را از بین برده و با نصب نکردن یا راه اندازی نکردن سانتریفیوژهای بیشتر، فعالیت های غنی سازی خود را محدود کرده، پیشروی بیشتر در تاسیسات غنی سازی و رآکتور آب سنگین را متوقف ساخته و اجازه داده است بازرسی های جدید و بیشتر به عمل آید.در مقابل، اتحادیه اروپا و گروه پنج بعلاوه یک بخش محدودی از تحریم ها علیه ایران را لغو کرده اند اما ساختار اصلی تحریم های بین المللی دست نخورده باقی مانده است.

برای چنین اقدامات بزرگی که ایران انجام داده است تنها و البته به گفته جان کری بخش محدودی از تحریم‌ها علیه ایران لغو شد و ساختار تحریم‌ها نیز دست نخورده باقی است. لغو برخی تحریم‌ها هم با کارشکنی و تأخیر همراه بود.

هم اکنون ایران باید انتخاب کند. در جریان مذاکرات جامع، جامعه جهانی از ایران خواسته است قول خود را با عمل همراه سازد. در چند ماه گذشته ما پیشنهادهای معقول، قابل راستی آزمایی و قابل دسترس ارائه کردیم که اطمینان می دهد ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند و برنامه اش کاربرد صلح آمیز خواهد داشت. در مقابل، تحریم ها به صورت مرحله‌ای برداشته خواهد شد.

جان کری خود را جامعه جهانی می‌داند در حالی که جامعه جهانی واقعی اکنون با اقدامات کاخ سفید همراه نیست. آشکار شدن واقعیت‌های موضوع هسته‌ای ایران باعث شده است تا افکار عمومی جهان به این نکته پی ببرند که جمهوری اسلامی ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای نیست. نظر سنجی‌هایی که در این زمینه انجام شده این موضوع را اثبات کرده است. وزیر خارجه آمریکا در ادامه نوشته است که در صورت توافق نهایی تحریم‌ها مرحله‌ای برداشته خواهد شد. تحریم‌های ایران که غیر قانونی و ظالمانه علیه کشورمان اعمال شده است در صورت توافق نهایی بر اساس سیاستی که تیم هسته‌ای کشورمان دنبال می‌کند باید برچیده شود و زمان بندی برای آن معنا نخواهد داشت. چون هنگامی که 1+5 یقین حاصل کرد که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست باید همزمان تحریم‌ها هم برداشته شود.گرچه این نکته برای آنها ثابت شده است و هدف آمریکایی‌ها از بهانه تراشی‌های هسته‌ای چیز دیگری است.

ایران کدام گزینه را انتخاب خواهد کرد؟ به رغم چندین ماه بحث و گفتگو، ما هنوز جواب این سوال را نمی دانیم. اما می دانیم که هنوز فاصله زیادی بین آنچه که مذاکره کنندگان ایرانی می گویند می خواهند برای رسیدن به توافق جامع انجام دهند و آنچه که باید انجام دهند، وجود دارد.همچنین می دانیم که خوش بینی عمومی شان درباره نتیجه احتمالی این مذاکرات با موضع گیری‌های پشت پرده شان همخوانی ندارد.

کری درباره خوش بینی ایران در باره مذاکرات سخن گفته است که البته این ادعای او دروغ است چون ایران همواره نسبت به رفتارها و عملکرد آنها خوشبین نبوده و نخواهد بود. این نکته بارها از سوی مسئولان ارشد کشورمان به ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی عنوان شده است که به مذاکرات خوشبین نیستیم.

این فاصله نتیجه زیاده خواهی ما نیست. برعکس، اتحادیه اروپا و گروه پنج بعلاوه یک به دقت به مسائل و نگرانی‌های ایران گوش کرده و تا آنجا که امکان داشته است، انعطاف نشان داده‌اند. ما برای تدوین طرح برنامه‌ای که همه استانداردهای یک برنامه صلح آمیز غیرنظامی را دارا می‌باشد، با ایران همکاری کرده‌ایم.

اما بین قصد اعلام شده ایران از برنامه هسته‌ای اش و محتوای واقعی این برنامه تضاد وجود دارد. اختلاف بین آنچه که ایران می گوید و آنچه که انجام می دهد، نشان می دهد که چرا این مذاکرات ضروری است و چرا جامعه جهانی در تحمیل تحریم ها متحد شده است.این ادعای ایران که دنیا باید به راحتی به حرف این کشور اعتماد کند، این و اقعیت را نادیده می گیرد که آژانس بین المللی انرژی اتمی از سال 2002 تاکنون ده‌ها مورد تخلف ایران و سرپیچی از تعهدات بین المللی اش را گزارش کرده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خاطر وابستگی‌های سیاسی که دارد هیچگاه نتوانسته است به عنوان یک سازمان مستقل و به دور از تأثیرپذیری از آمریکا عمل کند، به همین خاطر است که همه گزارش‌های آژانس درباره ایران دو پهلو بوده است. اما هیچگاه هم در گزارش‌های خود به موارد انحرافی قابل توجهی که نشان دهد ایران در صدد ساخت سلاح هسته‌ای است اشاره نکرده است چون چنین چیزی وجود ندارد. اگر چنین بود اکنون وضعیت تفاوت داشت. اکنون کشورها و رژیم‌هایی در دنیا هستند که در سازمان بین‌المللی انرژی اتمی عضو نیستند، پروتکل الحاقی را نپذیرفته‌اند و ان پی تی را هم قبول ندارند اما دارای سلاح هسته‌ای هم هستند و آزمایش‌های هسته‌ای نظامی هم انجام می‌دهند. روشن‌ترین نمونه آن رژیم صهیونیستی است که صدها کلاهک هسته‌ای دارد. اما هیچگاه این رژیم جعلی در اذهان سردمداران غرب به عنوان خطری برای جهان مطرح نمی‌شود.

شورای امنیت سازمان ملل با تصویب چهار قطعنامه به تخلفات ایران واکنش نشان داد و از این کشور خواست مسائل موجود را برطرف سازد. این مسائل قابل انکار نیست و ایران اگر می خواهد به راه حل جامع برسد، باید به آنها پاسخ دهد. این خواست فقط یک کشور نیست بلکه خواست جامعه جهانی است.

«کری» در مقاله خود 5 کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل را جامعه جهانی می‌داند و هر گاه که آنها تشخیص دهند می‌توانند کشوری را تحریم کنند، حمله نظامی تدارک ببینند و هر اقدامی که در راستای منافعشان باشد را در دستور کار خود بگذارند. ساختار کنونی چنین سازمانی که برای ایجاد صلح و امنیت در جهان شکل گرفته است آیا می‌تواند در راستای این هدف گام بردارد؟ جنگ‌هایی که به خاطر اجازه این سازمان برای اقدام نظامی در اقصی نقاط دنیا رخ داده و باعث کشتار مردم بی‌گناه شده است کم نیست.

برای رهایی از تحریم ها، دنیا فقط از ایران می خواهد ثابت کند که برنامه اش آن چیزی است که ادعا می کند. 9 ماه قبل، حسن روحانی رئیس جمهور ایران در مقاله‌ای در واشنگتن پست نوشت: «سیاست های بین المللی دیگر یک بازی بده بستان نیست بلکه یک عرصه چند جانبه است که در آن همکاری و رقابت همزمان وجود دارند... رهبران دنیا باید تهدید را به فرصت تبدیل کنند».در همین راستا بود که اوباما تصمیم گرفت امکان راه حل مذاکره شده با ایران را بررسی کند. ما وارد این فرآیند مذاکره شدیم زیرا معتقد بودیم که یک شانس واقعی برای موفقیت داریم. این شانس هنوز وجود دارد اما زمان رو به پایان است.

اگر ایران بتواند این گزینه ها را انتخاب کند، نتایج مثبتی عاید مردم ایران و اقتصاد آن می شود. ایران قادر خواهد بود از دانش قابل ملاحظه علمی خود برای همکاری‌های هسته‌ای غیرنظامی در سطح بین المللی استفاده کند. سرمایه گذاری به ایران باز می گردد، شغل ایجاد می شود و خدمات و کالاهای بیشتر وارد ایران می شود. ایران می‌تواند به نظام مالی بین المللی دسترسی بیشتر پیدا کند و نتیجه آن، رشد اقتصادی و بهبود استانداردهای زندگی مردم ایران خواهد بود. اگر ایران نخواهد این کار را انجام دهد، تحریم های بین المللی شدیدتر و انزوای این کشور عمیق تر می‌شود.

وزیر خارجه آمریکا در این بخش از مقاله خود علاوه بر این که سعی کرده است تبعات مثبت توافق را به رخ ایران و مردم آن بکشد، در مقابل تهدید کرده است که اگر ایران نخواهد این کار را انجام دهد، تحریم‌های بین ‌المللی شدیدتر و انزوای این کشور عمیق‌تر می‌شود. آمریکایی که همواره از روی میز بودن گزینه نظامی سخن می‌گفت این‌بار طور دیگری ایران را تهدید کرده است. کاخ سفید به خوبی می‌داند که نه شرایط داخلی آمریکا برای ایجاد جنگ جدید مناسب است، نه منطقه طرفیت آن را دارد که بتواند چنین جنگی را بپذیرد. ضمن این که تبعات و ضرباتی که خواهد خورد غیر قابل تصور است. گرچه آمریکایی‌ها با حمایت از گروه‌های تروریستی تکفیری در منطقه در پی اهداف خود هستند و سعی دارند با این اقدامات چالش‌هایی را برای کشورهایی همچون ایران، عراق و سوریه ایجاد کنند اما، همین چالش‌های منطقه‌ای هم برای آمریکا و غرب خسارات زیادی را به همراه خواهد داشت. در همین راستا، شکست تروریست‌های تکفیری در منطقه آنها را روانه کشوهای غربی و اروپایی خواهد کرد.

مذاکره کنندگان ما از الان تا بیستم ژوئیه در وین دائماً در تلاش خواهند بود. شاید فشارهایی برای تمدید دوره وارد شود اما تمدید در کار نخواهد بود مگر اینکه همه طرف ها موافقت کنند و آمریکا و شرکای ما راضی نیستند که فقط برای کش دادن مذاکرات دوره را تمدید کنند. ایران باید تمایل واقعی خود را برای پاسخ به نگرانی‌های مشروع بین‌المللی در زمان باقی مانده نشان دهد.

جان کری در این بخش زمان مذاکرات را محدود کرده و آن را منوط به توافق شرکای خود دانسته است. چنین موضعی نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها سعی دارند موضوع هسته‌ای ایران را پایان دهند. آنها اکنون به خاطر برخی مسائل دیگر از جمله سوریه، عراق، اوکراین و... درگیری و چالش‌های زیادی دارند که قادر به حل آنها نیستند. این موارد گفته شده از سوی آمریکایی‌ها برنامه ریزی شده است در واقع چاه کن خود در چاه افتاده و قادر به بیرون آمدن نیست. از سوی دیگر فشارهای رژیم صهیونیستی هم اوباما و دیگر مقامات آمریکا را کلافه کرده است. در آستانه برگزاری مذاکرات هیأتی از رژیم صهیونیستی به آمریکا رفته تا آخرین دستورات خود را به آمریکا بدهد. مخمصه‌ای که آمریکا اکنون در آن گیر کرده، کار را برای آنها پیچیده تر هم کرده است. یکی از راه‌هایی که آمریکا در پی دست یافتن به آن است حل موضوع هسته‌ای ایران و مهار جمهوری اسلامی است.

در این دنیای پردردسر، فرصت برای رسیدن به یک توافق که مسالمت آمیز باشد، خواست همه طرفها را در بر داشته باشد، ‌دنیا را امن تر سازد، ‌از تنش های منطقه‌ای بکاهد و موجب پیشرفت شود، همیشه موجود نیست.

ما الان چنین فرصتی داریم و یک گشایش تاریخی امکان پذیر است.فقط باید اراده سیاسی وجود داشته باشد و مقاصد نه ظرفیت ها ثابت شود. الان مسئله گزینه ها اهمیت دارد. بیایید همگی عاقلانه انتخاب کنیم.

کری در پایان مقاله خود از توافق مسالمت آمیز سخن گفته است. معنای مسالمت در فرهنگ لغات ما ایرانی‌ها آشتی کردن ، از روی صلح و آشتی رفتار کردن است. آیا درک آمریکا هم از مسالمت همین است؟!

از امروز 11 تیر ماه تا 29 تیرماه جاری زمان است تا صداقت آمریکایی بیشتر مشخص شود.

محمد صفری-جام جم آنلاین