قدم زدن در شهرهای زیر زمین

هر چند کمتر کسی پیدا می‌شود که برای سفر به فضا پول کافی داشته باشد، اما در عوض سفر به زیر زمین نه آن‌قدرها پول می‌خواهد و نه البته آمادگی جسمانی و آموزشی خاص. در کشورهای مختلف بسیاری از سازه‌های عجیب و جالب توجه در اعماق زمین قرار دارد، که ایران خودمان نیز بی‌نصیب از جاذبه‌های بی‌نظیری که در زیرزمین قرار گرفته‌اند، نیست.

اویی؛ شهری زیرزمینی با شهردار

سال‌1383 بود که خیلی اتفاقی، شهر تاریخی و زیرزمینی «اویی» در نوش‌آباد کاشان کشف شد؛ شهری نظامی که هنوز هم بخش‌های زیادی از آن برای باستان‌شناسان ناشناخته مانده است. با این حال، نمونه کامل و مبتکرانه‌ای از به‌کارگیری اصول پدافند غیرعامل به شمار می‌رود که نحوه حفاظت از مرزهای ایران را در طول تاریخ نشان می‌دهد.

آنچه به نام شهر زیرزمینی معروف است، در واقع ساختارهای متراکم، پیچیده و گسترده چون دالان‌های باریک تودرتو و اتاق‌هایی با ابعاد کوچک است. مجموعه اویی در زیر بافت قدیم شهر شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده است. این شهر برای حفاظت از جان و مال مردم در مواقع هجوم دشمن و در دو سطح افقی و عمودی گسترش یافته است.

غیر از ورودی اصلی، ارتفاع تمام قسمت‌های اویی به قد طبیعی یک انسان و بین 170 تا 180 سانتی‌متر است. روی دیوارها و در فواصل اندک، قسمت‌هایی مخصوص قرار گرفتن چراغ‌های پیه‌سوز به چشم می‌خورد. در بعضی قسمت‌ها نیز درون دیوار، سکوهای کوتاهی برای نشستن تعبیه شده که در اتاق‌ها از آن به عنوان طاقچه و قرار دادن اشیا استفاده می‌شود.

سیستم تهویه شهر زیرزمینی نوش‌آباد از طریق کانال‌هایی بوده که در سطح زمین ایجاد شده است.

اما چرا این شهر را به این نام می‌خوانند؟ برخی می‌گویند، نامگذاری این شهر به این دلیل است که «اوی» همان آهای در لهجه کاشانی است. هنگام ساخته شدن این شهر وقتی سطل پر از خاک می‌شده مقنی می‌گفته «اوی» و از آنجا که مسیر طولانی بوده شاگرد به محض شنیدن اوی، سطل خاک را بالا می‌کشیده است. البته ناگفته نماند که این شهر را بزرگ‌ترین شهر زیرزمینی «دست کند» جهان می‌نامند که حالا مدتی است برایش شهردار هم انتخاب کرده‌اند.

کاریز؛ شهری در زیر ​یک جزیره

اما شهر دیگری که در زیرزمین قرار گرفته، واقع در جزیره توریستی ایران است؛ جزیره‌ای که به دلیل پاساژهایش، جاذبه‌های بی‌نظیر آن کمتر دیده می‌شود. کاریز‏؛ عنوان شهر زیرزمینی کیش است که نزدیک به 2500 سال قدمت دارد و البته به‌واسطه رسیدگی به آن، از شمایل خوبی برخوردار است.

قنات کیش، آب قابل شرب ساکنان جزیره را تامین می‌کرده که از نظر طول رشته قنات یا عمق چاه‌ها قابل مقایسه با قنات‌های دیگر نقاط ایران نیست‌. با توجه به شیب بسیار کم جزیره‌، چگونگی هدایت آب‌های زیرزمینی به سطح زمین در کیش بسیار مهم بوده و نشان می‌دهد در زمان خود از پیشرفته‌ترین روش‌ها برای حفر قنات استفاده می‌کردند.

در شهر زیرزمینی کاریز قرار است غرفه‌های صنایع‌دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه سالن آمفی‌تئاتر، سالن کنفرانس و گالری‌های هنری به بهره‌برداری برسد.

این شهر در عمق 16 متری زمین قرار دارد و از کف تا سقف آن هشت متر ارتفاع دارد و بیشتر سقف آن از سنگواره، صدف و مرجان‌هایی پوشیده شده است که طبق نظر کارشناسی 270 تا 570 میلیون سال قدمت دارد و تک‌تک آن دارای شناسنامه رسمی است.

نتیجه آزمایش‌های انجام شده در دانشگاه مونیخ آلمان روی فسیل‌های به دست آمده از سقف مرجانی تونل نشان می‌دهد این سقف بین 53 تا 570 میلیون سال قدمت دارد. اگر با دقت بیشتری به این فسیل‌ها نگاه کنید، لاک‌پشتی را می‌بینید که از 570 میلیون سال قبل خود را برای امروز ما جاودانه کرده است. شهر زیرزمینی کیش (کاریز) باتوجه به ویژگی‌های منحصر به‌فرد آن مانند مرجانی بودن جزیره، آب شیرین قنات، هوای خنک در زیر زمین و سقف مرجانی مملو از فسیل‌های با قدمت بسیار بالا، در فهرست مهم‌ترین ابنیه جهانی قرار می‌گیرد.

مرکز عقیق دنیا در زیر زمین

یکی از شهرهای زیرزمینی که همچنان دارای شهروند است، در استرالیا قرار دارد و این روزها نزدیک به 1600 نفر در آن زندگی می‌کنند و به عنوان مرکز عقیق دنیا شناخته می‌شود زیرا بیشترین عقیق دنیا را تولید می‌کند. در این شهر که سال 1915 ساخته شده و سیستم آن کاملا شبیه شهرهای عادی است، شما می‌توانید خانه‌ها و کوچه‌های مختلفی را ببینید. این شهر مغازه‌های مختلف، کلیسا و حتی قبرستان نیز دارد.

شهری با مهندسی بی‌نظیر

یکی از معروف‌ترین و البته جالب‌ترین شهرهای زیرزمینی دنیا در منطقه‌ای به نام Cappadocia ترکیه قرار دارد. این شهر مربوط به زمان حکومت رومی‌ها در این منطقه است. این شهر از هفت طبقه تشکیل شده است و تمامی امکانات رفاهی نیز در آن یافت می‌شود. خانه‌های آن‌ نه به شکل غارهای کوچک بلکه کاملا مهندسی و مانند خانه‌های امروزی است. به نظر می‌رسد این شهر محلی برای زندگی مسیحیانی بوده که قصد فرار از دست حکومت روم را داشته‌اند.

شانگهای را در​​آمریکا ببینید

یکی از بزرگ‌ترین شهرهای زیرزمینی موجود در دنیا در زیر شهر پورتلند آمریکا قرار دارد و به نام تونل شانگهای شناخته می‌شود. هر چند هدف اصلی از ساخت آن انتقال مواد غذایی بوده است، اما برخی از مردم نیز در این تونل زندگی می‌کنند. این تونل به عنوان شهر ممنوعه نیز شناخته می‌شود زیرا عده‌ای می‌گویند، محلی برای برخی کارهای غیرقانونی بوده که البته این روزها کاملا بسته شده است. (ضمیمه چمدان)