تلویزیون؛ خاطره جمعی و فوتبال

اما چرا آن 24 سال هنوز که هنوز است چه در تاریخ‌نگاری‌های فوتبالی و چه در مفاهیمی که فوتبال می‌سازد، چندان اهمیتی ندارد؟ آن چهار دوره برگزاری و آن دو جام که فدای جنگ شد، کجای تاریخ گم شده است؟ خاطره جمعی، تاریخ را تقویت می‌کند و این مفهوم با نقش رسانه بسیار تنیده است. آلمان‌ها این شانس را داشتند تا جامی را به خانه ببرند که برای نخستین بار از طریق تلویزیون‌های مختلف برای میلیون‌ها بیننده تلویزیونی پخش می‌شد.

آنها بخوبی می‌دانند که یکی از مهم‌ترین جام‌ها را برده‌اند، حتی اگر پیش از آن اتفاقات بسیار مهم‌تری در اروگوئه و برزیل و ایتالیا و فرانسه افتاده باشد. آنها بودند که برای نخستین بار در خاطره جمعی جهان فوتبال «ثبت» شدند. از این رو می‌توان گفت، تاریخ جام‌جهانی، تاریخ دوبخشی است؛ دو بخشی که تلویزیون آنها را از هم جدا کرده است. این اتفاق در ارتباط با مخاطب وطنی فوتبال هم صادق است؛

جام جهانی تا دهه 90 میلادی در ذهن فوتبالدوست ایرانی، مفهومی بسیار متفاوت دارد تا با تصویری که او پس از آن برای خودش ساخته است، هر قدر هم از پله و گارنیشا و بازیکنانی که پیش از «پخش زنده» در جام‌های جهانی شگفتی‌آفرین بوده‌اند، بگوییم، برای مخاطب جام‌جهانی تصویری معتبرتر است که او پای تلویزیون و به چشم خود دیده است؛ ضربه پنالتی‌ای که روبرتو باجو در جام 94 زد یا ضربه سری که زین‌الدین زیدان در واپسین روز فوتبالی‌اش گذاشت توی سینه ماتراتزی صحنه‌هایی بسیار زنده‌تر هستند برای مخاطب فارسی فوتبال تا جادوگری‌های پله در سال‌های دور. آیا عاملی جز پخش زنده تلویزیونی این تفاوت را برساخته است؟

دو:‌اهمیت پخش زنده مسابقاتی چون جام جهانی فوتبال بر کسی پوشیده نیست، با این حال هنوز هستند کشورهایی که شوق تماشا را در بینندگان تلویزیونی‌شان می‌کشند و حق پخش را برای ملت‌شان نمی‌خرند. آنها می‌دانند هیجانی که فوتبال در سطح جهانی آن می‌تواند به بدنه یک جامعه وارد کند، با کمتر نسخه جایگزینی قابل جبران است، اما...

به همین دلیل در پرونده این شماره از «قاب کوچک» سراغی از جام جهانی و تلویزیون گرفته‌ایم. علاوه بر این‌که شبکه سه سیما همه فوتبال‌های جام جهانی برزیل را پخش خواهد کرد، دیگر شبکه‌های مختلف تلویزیونی نیز برنامه‌هایی برای این رویداد تدارک دیده‌اند. در این پرونده، گزارشی از چند و چون این برنامه‌ها فراهم آورده‌ایم و از پیمان یوسفی به عنوان تهیه‌کننده یکی از برنامه‌ها خواسته‌ایم از برنامه‌سازی تلویزیونی درباره جام جهانی بگوید. علاوه بر این، یکی از بازیگران سینما و تلویزیون از تجربه‌اش در گزارشگری فوتبال گفته است. (صابر محمدی/ ضمیمه قاب کوچک)