قتل از راه دور

مردی که در کنار وی نشسته نیز می‌گوید: «دو پریدیتور مسلح به هشت موشک و دو بمب آماده عملیات هستند.» نمایشگر اصلی تصاویری از بالا از یک خیابان را به صورت زنده نمایش می‌دهد. آن دو نفر و به عبارتی دو هدف از خانه‌ای خارج و سوار یک خودرو شده و حرکت می‌کنند. مرد شمارش را شروع می‌کند: «سه، دو ، یک، آتش!» و سپس آن دکمه قرمز را فشار می‌دهد و خودروی حامل آن دو نفر در ابر و غبار حاصل از انفجار ناپدید می‌شود. مرد با خوشحالی فریاد می‌زند: «عالی بود.» سراسر این عملیات بیشتر از دو دقیقه طول نمی‌کشد، عملیاتی که در واقع از آن گوشه دنیا و در خاک آمریکا توسط دو نفر هدایت می‌شود و در نظر اول بیشتر به یک بازی کامپیوتری شباهت دارد.

اما بی‌تردید این یک بازی نیست. جنگ پهپادهای آمریکا علیه القاعده و طالبان در واقع یک جنگ مجازی است که بازیگران آن نمی‌خواهند دستشان را مستقیما به خون آغشته کنند، اما این جنگ به اندازه همان جنگی که روی زمین و در جبهه‌ها جریان دارد خطرناک است و حتی بیش از آنها انسان‌های غیرنظامی را به خاک و خون می‌کشد.برنامه و عملیات پهپادهای آمریکا از دو بخش و دو مرکز فرماندهی تشکیل می‌شود. هدایت‌کنندگان پهپادهای سازمان سیا در سواحل شرقی آمریکا یعنی در ساختمان‌های مرکز سیا در لانگلی واقع در حومه واشنگتن و به عبارت بهتر در نقطه‌ای 11000 کیلومتر دورتر از افغانستان و پاکستان هدایت شده و از آنجا به شکار قربانیان خود اقدام می‌کنند. هدایت‌کنندگان پهپادهای ارتش آمریکا اما در پایگاه هوایی کریچ در صحرای نوادا و در نزدیکی لاس‌وگاس مستقر هستند. البته هر دو مرکز کنترل کاملا شبیه یکدیگر به نظر می‌آید و براساس عکس‌ها و تصاویری که تا امروز از داخل این مرکز منتشر شده است می‌توان از آن مانند دو اتاق پر از کامپیوتر و تجهیزات متعلق به آن یاد کرد. اعضای اسکادران 42 نیروی هوایی آمریکا که هدایت عملیات پهپادها بر فراز خاک افغانستان را به عهده دارند و خود را قهرمانان بی‌نام و نشان جنگ می‌نامند نیز غالبا در لاس‌وگاس زندگی کرده و هر روز پس از به اصطلاح عملیات به خانه‌های خود بازمی‌گردند. یکی از این به اصطلاح خلبانان به نام سرگرد برایان کالاهان چندی پیش در مصاحبه با یک نشریه آلمانی گفت: «هر روز صبح با وسایل نقلیه عمومی سر کار می‌روم و هشت ساعت پرواز می‌کنم و دوباره به خانه برمی‌گردم.» کالاهان از شش سال پیش هدایت پهپادها را در نوادا به عهده دارد و اکنون مسئولیت فرماندهی سراسر عملیات پهپادها در این مرکز عجیب و غریب در لانگلی به عهده او گذاشته شده است. وی می‌افزاید: «هر روز صبح ایمیل‌هایم را می‌خوانم و سپس با عجله سراغ هواپیماهایم می‌روم. کارم که تمام شد از رستوران یک همبرگر می‌گیرم و دوباره ایمیل‌هایم را چک می‌کنم و سپس به خانه می‌روم.»

این به اصطلاح جنگنده‌های از راه دور از سال 2006 در نوادا مستقر بوده و همیشه در دو گروه کار خود را انجام می‌دهند. روی صندلی سمت چپ آن اتاق پر از کامپیوتر و تجهیزات به اصطلاح خلبان پهپاد می‌نشیند و اوست که پهپاد را هدایت و شلیک می‌کند. روی صندلی سمت راست به اصطلاح مسئول سنسور می‌نشیند و کنترل دوربین‌های پهپاد را به عهده دارد و می‌تواند دوربین‌ها را زوم کرده و به کمک اشعه مادون قرمز همه اشیا و افراد حاضر در محل مورد نظر را ببیند. البته هر دو نفر به صورت همزمان با مرکز عملیات ستاد فرماندهی نیروهای آمریکا در قطر تماس دارند، همان مرکزی که فرماندهی نیروهای زمینی و عملیات پهپادها را به عهده دارد و پایگاه قندهار در جنوب افغانستان یعنی همان پایگاهی که بسیاری از پهپادها از روی باند آن به پرواز درمی‌آیند نیز تحت فرماندهی همین مرکز عمل می‌کند. عملیات‌ها پهپادها نیز از همان قواعد معمول در همه جنگ‌ها در جبهه‌های نبرد پیروی می‌کند و البته آمریکا ادعا دارد پهپادها با هدف قربانی نشدن غیرنظامیان ساخته شده است، بهانه‌ای دروغین و هدفی که در عمل تنها روی کاغذ وجود دارد.

ظاهرا خلبانان پهپادها با وجود فاصله هزاران کیلومتری با جبهه‌ها به گفته خودشان احساس می‌کنند در قلب جنگ حضور دارند! کالاهان می‌گوید: «همه چیز از آنچه فکر می‌کنی به تو نزدیک‌تر است حتی اگر در نوادا نشسته باشی. این یک بازی ویدئویی نیست.» به گفته برخی کارشناسان برجسته نظامی آمریکا این تکنولوژی جدید بشدت فریب‌دهنده است، زیرا خلبانان پهپادها اگرچه ظاهرا از راه دور مردم را به قتل می‌رسانند، اما در بسیاری از موارد دچار بیماری‌های روحی - روانی صعب‌العلاج می‌شوند. البته وزارت دفاع آمریکا ادعا دارد بخش اصلی و بزرگ ماموریت‌های پهپادها (برخلاف پهپادهای سیا) به امور تجسس، لجستیک و جمع‌آوری اطلاعات محدود می‌شود، امری که البته نمی‌توان به‌درستی آن اطمینان داشت. پهپادها از نظر قیمت تمام شده از 20 تا 53 میلیون دلار برای دولت آمریکا هزینه دارد و البته آمریکا این هزینه را به مراتب پایین‌تر از تولید یک هواپیمای جنگنده عادی می‌داند. با این حال صنایع تسلیحاتی آمریکا از تولید پهپاد نیز سود سرشاری را نصیب خود می‌کنند و سال 2010 مبلغ 3.5 میلیارد از بوجه نظامی آمریکا برای خرید پهپاد‌ها هزینه شد. با این حال نتیجه کار تفاوتی ندارد و پهپادها را می‌توان ابزاری برای قتل از راه دور عنوان کرد.

محمدعلی فیروزآبادی / جام‌جم