پیچش دردناک و اورژانسی بیضه

دکتر محمدرضا صفری‌نژاد، متخصص کلیه و مجاری ادرار، عضو هیات علمی دانشگاه علوم ‌پزشکی در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: پیچش بیضه مختص سن خاصی نیست و در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. حتی گاهی در رحم مادر بیضه جنین پسر دچار پیچش می‌شود و وقتی نوزاد متولد می‌‌شود، می‌بینیم یکی از بیضه‌هایش متاسفانه سیاه شده، ولی شایع‌ترین سن بروز این آسیب، حول و حوش نوجوانی و بین سنین چهارده تا هجده سالگی است و دلیل آن هنوز معلوم نیست و در مردهای بزرگسال در دهه سه و چهار زندگی و پسران خردسال هم دیده می‌شود و به هر حال به درمان فوری نیاز دارد.

درد، نشانه پیچش بیضه

دکتر صفری‌نژاد می‌گوید: پیچش بیضه از جمله اورژانس پزشکی است، زیرا اگر بلافاصله تحت‌ درمان مناسب قرار نگیرد، بیضه از دست می‌رود.

او ادامه می‌دهد: شایع‌ترین علامت پیچش بیضه درد ناگهانی و شدید است. البته درد بیضه فقط نشانه پیچش بیضه نیست و ممکن‌ است ناشی از عفونت این عضو یا اصابت ضربه به آن باشد، ولی از آنجا که فقط پیچش بیضه است که بیضه را به خطر می‌اندازد، پدر و مادر باید هرگونه درد بیضه را در فرزند پسرشان جدی بگیرند و بلافاصله او را به اورژانس برسانند. بزرگسالان هم که خودشان باید به محض احساس درد بسرعت خود را به اورژانس برسانند.

این متخصص کلیه و مجاری ادرار توضیح می‌دهد: علت تاکید به مراجعه زودهنگام این است که اگر پیچش بیضه ظرف 6 ساعت از شروع دردها با جراحی برطرف‌ نشود، متاسفانه بیضه از دست می‌رود و باعث بروز مشکلات بعدی برای بیمار شود.

دکتر صفری‌نژاد می‌گوید: ما اصطلاحی به‌عنوان بیضه نزول‌ نکرده داریم. بیضه نزول‌ نکرده یعنی بیضه‌ای که در محل طبیعی خود داخل کیسه بیضه قرار نگرفته و مثلا درون شکم قرار دارد. حتی این بیضه‌ها هم ممکن‌ است دچار پیچش حاد شوند.

او می‌افزاید: در این موارد علائم بالینی بیمار بسیار گمراه‌کننده است و بیمار با درد شکم حاد مراجعه می‌کند درست مثل بیمار دچار آپاندیسیت یا مبتلا به مشکلات حاد روده‌ای، در حالی‌که مشکل اصلی پیچش بیضه‌ای است که در شکم قرار دارد و نزول نکرده است.

زمان را از دست ندهید

این متخصص کلیه تاکید می‌کند: والدین پسران خردسال و نوجوان که فرزندشان دچار درد بیضه می‌شود و بزرگسالانی که این درد را تجربه می‌کنند، با توجه به این‌که زمان در درمان این اختلال بسیار اهمیت دارد، به هیچ‌وجه نباید اجازه دهند هیچ فرصتی از دست برود. دکتر صفری‌نژاد توضیح می‌دهد: مثلا در شهری مثل تهران، انتقال یک بیمار از یک مرکز به مرکز دیگر باعث از بین رفتن وقت و زمان می‌شود، اگر مشکوک به این اتفاق هستید؛ باید از همان ابتدا به مرکزی که جراح کلیه و مجاری ادراری دارد، مراجعه کنید که همان لحظه پزشک متخصص در دسترسی باشد و بتواند بیمار را معاینه کند و اقدام‌های درمانی لازم را انجام دهد. من بیماران زیادی را دیده‌ام که ابتدا به کلینیک مراجعه کرده‌اند، چون متخصص کلیه و مجاری ادرار نبوده، بعد رفته‌اند بیمارستان و چون مثلا آنجا هم مثلا متخصص اورولوژی حضور نداشته، مجبور شده‌اند به بیمارستان دیگری مراجعه کنند و زمان از دست رفته و دچار مشکل شده‌اند.

وقتی بیضه پیچ می‌خورد

دکتر صفری‌نژاد می‌گوید: وقتی می‌گوییم بیضه پیچ‌خورده که بیضه حول محور خود حدود 180، 360 یا 720 درجه بچرخد. وقتی این اتفاق می‌افتد، جریان خون به این عضو قطع می‌شود. او ادامه می‌دهد: یکی از راه‌های تشخیص این بیماری در مواردی که پزشک مشکوک باشد که درد، ناشی از عفونت است یا پیچش بیضه و این‌که آیا جریان خون در شریان بیضه برقرار است یا نه، انجام سونوگرافی داپلر است. البته در مواردی پزشک فقط با معاینه هم می‌تواند تشخیص قطعی دهد
و به اقدام تشخیصی دیگری نیاز نیست، در این صورت بلافاصله بیمار را به اتاق عمل می‌برند.

بعد از جراحی

دکتر صفری‌نژاد می‌گوید: فردی که جراحی پیچش بیضه انجام داده تا 72 ساعت بعد از عمل باید استراحت کند و تا پنج روز بعد حمام نرود. به گفته او، معمولا بخیه‌هایی که حین این عمل زده می‌شود، جذبی است و نیازی به کشیدن آنها نیست.

بیضه پیچ‌خورده و عوارض بعد از آن

دکتر صفری‌نژاد به این پرسش که آیا ممکن است مردی که دچار پیچش بیضه شده امکان فرزند‌دار شدن را از دست بدهد، این‌گونه پاسخ می‌دهد: تا زمانی که پزشک بیمار را به اتاق عمل نبرد، نمی‌تواند پیش‌بینی کند دقیقا بیضه چقدر آسیب‌دیده است. اگر متوجه شود بیضه سیاه شده و قابل زنده نگه‌داشتن نیست، باید آن را خارج کند، زیرا در غیر این صورت باعث بروز عفونت و مشکلات بعدی می‌شود. این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد: اگر بیماری یک بیضه داشته باشد و همان بیضه هم دچار پیچش شود و تشخیص داده نشود، باعث بروز مشکلات در فرزنددار شدن او خواهد شد و اگر یکی از بیضه‌ها از دست رود تا 50 درصد از قدرت باروری مرد کم می‌شود، ولی اگر
بیضه سیاه نشده باشد و بتوان آن را زنده نگهداشت، از این نظر هیچ مشکلی برای بیمار ایجاد نخواهد شد.

باز هم درد را جدی بگیرید

دکتر صفری‌نژاد در پایان تاکید می‌کند: اگر آقایی دردی هرچند کم در بیضه‌اش احساس کرد، باید بلافاصله به مرکز مجهزی مراجعه کند، چون واکنش افراد مختلف و قدرت تحمل آنها درباره درد متفاوت است. گاهی بیمار درد شدید را خفیف بیان می‌کند و برخی درد خفیف را خیلی شدید می‌دانند و این بستگی به این تحمل آنها دارد، بنابراین اگر با کمترین درد هم مراجعه کنید، ضرر نخواهید کرد و ممکن است از بروز مشکل‌ حادی پیشگیری شود.

زهرا سادات صفوی سهی ‌/‌ جام‌جم