عبور غرب از اردوغان

هر چند که ترکیه همچنان با حزب عدالت و توسعه و نخست‌وزیری اردوغان به بازیگری در منطقه ادامه می‌‌دهد اما روند تحولات این کشور از شرایطی خاص حکایت دارد.

رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه این روزها دورانی سخت را سپری می‌کند. وی درحالی تلاش دارد تا در سمت ریاست جمهوری ترکیه قرار گیرد که روند تحولات ترکیه مغایر با اهداف وی پیش می‌رود، اعتراض‌های مردمی به سیاست‌های اردوغان همچنان ادامه دارد و بسیاری از شهرها شاهد تظاهرات علیه سیاست‌های دولت است که گزارش‌های منتشره از فساد در دستگاه‌های سیاسی و امنیتی ترکیه نیز به چالشی برای وی مبدل شده است، به گونه‌ای که فرصتی برای جریان‌های سیاسی برای به چالش کشاندن اردوغان فراهم شده است.

هر چند احتمال پرونده‌سازی از سوی گروه‌های مخالف در پرونده‌های فساد مطرح شده علیه مقامات ترکیه دور از‌ذهن نیست اما بررسی کارنامه ترکیه نشانگر نقش و عملکرد اردوغان در وضع کنونی است.

در طول سه سال اخیر اردوغان سیاست‌های گذشته خود را که مبنی بر حمایت از مطالبات مردم و همگرایی منطقه‌ای کنار نهاده و با غر‌بگرایی عملا از فضای داخلی کشور فاصله گرفته و به عامل بحران در منطقه مبدل شده است.

جنگ‌افروزی در منطقه آنکارا را عملا گرفتار حاشیه‌ها ساخت، به گونه‌ای که از یک سو فرصت برای جریان‌های مخالف برای تقویت موقعیت خود را فراهم ساخت.

عملکردهای اردوغان در عرصه منطقه‌ای موجب نارضایتی مردم از سیاست‌های وی شده که تزلزل بیشتر موقعیت داخلی وی را همراه داشته باشند.

از سوی دیگر، این سناریو مطرح است که تاریخ مصرف دولت ترکیه برای غرب به پایان رسیده و آنها به‌دنبال چهره‌ای جدید از جمله بازگشت سوسیالیست‌های جمهوریخواه به قدرت هستند تا طرح‌های خود را با آنها اجرایی سازند.

ناکامی‌های دولتمردان ترکیه در اجرای سیاست‌های غرب در منطقه زمینه‌ساز این تحرکات است بویژه این‌که اردوغان دیگر مانند گذشته از حمایت‌های منطقه‌ای برخوردار نیست و غرب نمی‌تواند از آن به عنوان الگوی منطقه‌ای بهره گیرد.

براین اساس غرب بیشتر به صورت پنهان و آشکار در مسیر حذف اردوغان حرکت کرده و ایجاد فضای باز برای مخالفان از جمله این رفتارهاست.

نکته مهم آن که غرب در منطقه سیاست حذف نظام‌ها و دولت‌های اسلامی را ولو آنهایی که مانند نظام ترکیه اسلامی سکولار و فاقد اصالت‌های اسلامی است در دستور‌کار دارد.

تحولات مصر، تونس، لیبی نشان می‌دهد غرب سعی دارد تا چنان عنوان کند که الگوی اسلامی پاسخگوی نیازهای مردمی نیست و در نهایت باید از صحنه حذف شود.

هر چند غرب ترکیه را به عنوان نمادی از الگوی اسلامی در منطقه ترویج می‌کرد اما اکنون در چارچوب سناریوی غرب مبنی بر ناکارآمدی دولت‌های اسلامگرا و لزوم رویکرد ملت‌ها به غرب، ترکیه نیز کارآمدی خود را از دست داده، بنابراین حذف دولت اردوغان و آمدن جریان‌های لائیک در دستور کار غرب قرار دارد.

این سناریو زمانی بیشتر تقویت می‌شود که رویکردهای اخیر اردوغان به کشورهای منطقه و حتی چین و روسیه نیز جهت ترمیم نسبی چهره خود، چندان خوشایند غرب نبوده و به انتقاد از مواضع وی پرداخته‌اند چنان که حتی پارلمان اروپا بار دیگر پرونده حقوق بشر ترکیه را مطرح کرده است البته رویکرد غرب همگرایی مطلق با جریان‌های لائیک و مخالفان دولت کنونی ترکیه نیست بلکه آنها برآنند تا موازنه قدرت را چنان چینش کنند که هم اسلامگرایان و هم دیگر جریان‌ها گزینه‌ای جز رویکرد به غرب و اجرای خواسته‌های آنها برای حفظ قدرت نداشته‌‌باشند.

به هر حال روند تحولات در ترکیه نشان می‌دهد که دولتمردان این کشور به ریاست اردوغان با چالش‌های بسیاری مواجه است که برگرفته از سیاست‌های نادرست وی در عرصه داخلی و خارجی است.

اردوغان با رویکرد به غربگرایی از مدیریت درونی کشور غافل شده که نتیجه آن نیز فساد جاری در ساختار سیاسی و امنیت این کشور و در نهایت سوء استفاده احزاب رقیب برای حذف وی از قدرت‌شده است.

دراین میان البته نمی‌توان نقش غرب را در باجگیری از ترکیه در ورای این بحران‌ها نادیده گرفت.

قاسم غفوری - جام‌جم