نمایش گنجینه نیاوران از مکتب سقاخانه

گنجینه‌ای که متعلق به تمام مجموعه کاخ نیاوران و شامل آثاری از بزرگان هنر تجسمی همچون پرویز تناولی، مسعود عرب‌شاهی، فرامرز پیل‌آرام، منصور قندریز، ژازه تباتبایی، حسین زنده‌رودی، صادق تبریزی، منصوره حسینی، جعفر روحبخش و ناصر اویسی است.

در این نمایشگاه تعداد 20 اثر حجمی و نقاشی از استاد تناولی با عنوان‌های فرهاد و بیستون، شاعر، مجموعه هیچ‌ها، اینجا کسی دروازه‌ای را باز نمی‌کند، سیمرغ، شیر، مرغ و جوجه‌ها، تقدیس، بچگی سیمرغ، بلبل و منقار، یاران شیخ صنعان، مجموعه عشاق و ... در فضاهای مختلف کاخ‌ها و موزه‌های مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در معرض نمایش قرار گرفته است. 11 اثر نقاشی‌ حسین زنده رودی نیز که از دهه 40 تاکنون خلق شده، چشم هر مخاطبی را متوجه خود می‌کند. همچنین از فرامرز پیل‌آرام یک نقاشیخط، از مسعود عرب‌شاهی دو نقاشی، از ناصر اویسی دو نقاشی و یک سرامیک، از جعفر روحبخش دو نقاشی، از منصوره حسینی یک نقاشی و از پرویز تناولی دو لیتوگرافی به همراه نخستین مجسمه‌ای که با تکنیک ریخته‌گری ساخته شده و دو مجسمه شاعر و فرهاد و بیستون به نمایش درآمده است.

در بحبوحه مدرنیزاسیون و درگیری‌های سنت‌گرایان و مدرنیته عده‌ای از هنرمندان نوآور ایـرانی، مکتب جدیدی را بنیان نهادند که تاثیر شگرفی بر تحولات نقاشی امروز ایران و حتی نوآوری‌های عرصه خوشنویسی از خود باقی گذاشت، این مکتب یا جنبش هنری بعدها به نام مکتب «سقاخانه» شهرت یافت. این هنرمندان در جستجوی تعریف دوباره‌ای از زیبایی‌های ملی و سنتی برآمدند و با عشق به زوایای فرهنگ ملی و نگاهـی گستـرده به فرهنگ جهانی به فکر افتادند مکتبی ملی و بین‌المللی تـاسیس کنند. رویکرد آنها به اشیا و عناصر بصری محیط اطراف زندگی مردم که در سقاخانه و زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی وجود داشت، باعث شده که از این اشیا در فضای معاصر تعریف مجددی به عمل آید و در ساماندهی تازه و بدیعی، به مکتبی جدید و قابل قبول و سرشار از نوآوری تبدیل شود.

مکتب سقاخانه نگاه تازه‌ای به اشیا، المان‌های مردمی و سنتی و ... داشت و تلاش کرد با زبانی بومی، حرف‌های تازه جهانی داشته باشد. بر این اساس در این نمایشگاه بخشی از احجام و نشانه‌های مربوط به عزاداری‌های حسینی محرم که به وفور در آثار مکتب سقاخانه به کار رفته، فضای نمایشگاه را تحت تاثیر قرار داده است؛ به طوری که جهانگیر آیتی برای تداعی فضای سقاخانه‌ها، آثار حجمی خود را که به عنوان تزئین در علم‌ها استفاده می‌شوند، به نمایش گذاشته است. همچنین در این نمایشگاه یک علم کوچک نیز برای تداعی تاثیر هنرمندان مکتب سقاخانه از عاشورا به نمایش درآمده است. یکی از نکات بارز نمایشگاه بزرگ سقاخانه رونمایی از دو اثر فرهاد و بیستون و شاعر از قدیمی‌ترین مجسمه‌های پرویز تناولی است.

این دو اثر که سال 1340 با متریال مس ساخته شده‌اند و در فضای باز کاخ نیاوران نصب شده بودند بارها دچار آسیب شدند به طوری که پرویز تناولی سازنده این دو اثر سه بار دست به ترمیم آنها زد و همزمان با افتتاح نمایشگاه بزرگ مکتب سقاخانه از آنها رونمایی شد.

از آنجا که روند ترمیم این دو مجسمه حدود 30 روز طول کشیده، پرویز تناولی برای حفظ دو اثر قدیمی خود از مسئولان کاخ نیاوران درخواست کرده تا زمانی که محفظه‌ای برای مراقبت از آنها در فضای بیرونی کاخ به وجود نیامده، از آنها در داخل موزه نگهداری شود.

آثار نمایشگاه مکتب سقاخانه از مجموعه گنجینه‌ کاخ‌های نیاوران گردآوری شده‌اند و به مناسبت ماه محرم و صفر و پیوندی که این مکتب هنری با سنت‌های اسلامی و ایرانی دارد تا پایان آذر در معرض دید علاقه‌مندان خواهد بود و پس از پایان نمایشگاه این آثار دوباره به گنجینه کاخ‌ها باز گردانده خواهد شد.

سحر طاعتی ‌/‌ جام‌جم