ن مثل ناامنی

زمستان بر مدرسه سایه افکنده و آتش بچه ها را بلعیده است ، زمستان سفیلان ، زمستان رنج است. زمستان مدرسه و بخاری و بچه های سوخته... زمستان میز و نیمکت های زغال شده... دیوارهای سیاه و دودزده. چندماه که به عقب برگردیم ، بچه ها کنار هم ایستاده اند

کد خبر: ۵۹۱۲۰

؛ ماه مهر ، روز اول مدرسه و آغاز سال تحصیلی 83 84، یک عکس و ثبت یک خاطره.
حالا سفیدی برف روی خاطره ها نشسته است. بوی دود از میان عکس بچه ها بیرون می زند. پرونده سال تحصیلی آنها برای همیشه بسته شده است. ایمنی در مدرسه این روستا معنی می شود. بشمارید ، از یک تا.13 می گویند 13 نحس است.
این را بگذارید به حساب 13 جنازه ای که کف مدرسه ماندند. درس ، آتش ، مرگ. نه ، قرار نیست با این 3 حرفی ها جمله بسازید. این جمله ساخته شده است ، در عالم واقعیت روی نقشه ایران. استان چهارمحال و بختیاری ، شهرستان لردگان. تا چند روز دیگر ، درست 40 روز از مرگ دانش آموزان مدرسه راهنمایی روستای سفیلان می گذرد. فرشته های کوچکی که صبح روز پنجشنبه 24 دیماه ، بر اثر آتش گرفتن بخاری نفتی کلاس درس و برخورد آن با گالن پلاستیکی 20 لیتری نفت ، زنده زنده در آتش سوختن د ؛ مساله ای که اگر به آن توجه می شد، حادثه آتش سوزی مجدد تکرار نمی شد.
در هر صورت پس از واکنش های احساسی نسبت به حادثه روستای سفیلان ، نوبت به تجزیه و تحلیل های عقلانی و ارائه آمارهای مختلف از سوی مسوولان ذی ربط رسید.
سید محمدعلی افشانی ، معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی ، توسعه و تجهیز مدارس کشور ، چند روز بعد از این حادثه ، در جمع خبرنگاران گفت: 72 هزار کلاس درس خطر آفرین در کشور وجود دارد که 40 هزار کلاس درس با یک تکان ویران خواهند شد. برای حذف این مدارس به اعتباری بالغ بر 2 هزار و 800 میلیارد تومان بودجه نیازمندیم.
مهندس محمد اصلانی ، مدیرکل سازمان نوسازی و تجهیز مدارس استان تهران نیز اعلام کرد با گذشت 10 ماه از سال ، کمتر از 35 درصد اعتبارات عمرانی به ما پرداخت شده است.
وی در ادامه افزود: در حال حاضر 9 هزار کلاس درس با قدمت بالای 40 سال در استان تهران وجود دارد که در صورت عدم تامین اعتبارات لازم با وقوع حادثه ای ، خسارات جبران ناپذیری به بار خواهد آمد. مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس استان تهران ، همچنین گفت: با وجود ابلاغ به سازمان مدیریت در خصوص تامین اعتبار برای ساخت 20 هزار کلاس درس ظرف 2 سال ، تاکنون اقدام شایسته ای از سوی این سازمان صورت نگرفته است.
اصلانی با اشاره به تخریب سقف دو مدرسه بر اثر بارندگی های اخیر، تصریح کرد: در حال حاضر حدود 360 هزار دانش آموز در 9 هزار کلاس درس با قدمت بالای 40 سال ، تحصیل می کنند. در همین فاصله نوید ادهم ، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اعلام بررسی حادثه مدرسه سفیلان در جلسه اخیر این شورا گفت: بیانیه شورا به منظور مساعدت جدی دولت برای تامین اعتبارات بخش عمرانی با هدف مقاوم سازی و بازسازی مدارس به نمایندگان مجلس ارائه می شود.
در این بیانیه بر مساعدت جدی آموزش و پرورش در بخش عمرانی برای بازسازی ساختمان های بسیار فرسوده و قدیمی آموزش و پرورش و همچنین تجهیز ساختمان ها به امکانات ایمنی نظیر کپسول آتش نشانی تاکید شده است.
حاجی ، وزیر آموزش و پرورش نیز در هفتصد و نوزدهمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش با ارائه گزارشی از حادثه آتش سوزی مدرسه سفیلان گفت: از جهت قضایی با دادستان منطقه صحبت کردم تا آنچه را قانون حکم می کند ، مورد توجه قرار دهند ، درباره هر کس که مقصر است تصمیم بگیرند و رای خود را صادر کنند. حاجی در ادامه گفت: «حال باید دید گزارش پلیس و قاضی چه می شود ، در این که اشتباه انسانی رخ داد. تردیدی نیست ؛ اما مدرسه هم کپسول آتش نشانی نداشت. مدرسه های دیگر هم ندارند.»
او همچنین از راه اندازی رشته مهندسی ایمنی خبر داد و گفت: معاونت آموزش نظری و مهارتی نیز قرار است در آموزشگاه های فنی و حرفه ای با همکاری وزارت علوم ، رشته مهندسی ایمنی راه اندازی کند. همین طور نقل قول های جالب دیگری هم به وسیله خبرگزاری ها مخابره شد.
علی اصغر فانی ، یکی از اعضای شورای عالی آموزش و پرورش با اظهار تاسف از این حادثه دردناک گفت: وقتی یک ریال سرانه دانش آموزی به برخی استان ها نمی دهید ، توقع دارید کپسول آتش نشانی داشته باشیم؛!
دکتر آهون منش ، معاون وزیر جهاد کشاورزی و عضو دیگر این شورا هم گفت: من از حضور آقای وزیر و معاونش در سیمای جمهوری اسلامی برای پاسخگویی به مردم متشکرم ؛ اما معتقدم اگر چه باید با پیش بینی از وقوع این حوادث پیشگیری کرد ، اما وقتی می بینیم 60 درصد کل اعتبارات دولت مربوط به شرکتهای دولتی است ، دولت هم در واگذاری آن به بخش خصوصی دچار مقاومت و مشکل است باید به تحول در بودجه آموزش و پرورش نظر انداخت.
تا کی باید با آموزش و پرورش رایگان این گونه برخورد کنیم که هیچ مشکلی از ما را حل نکند؛! با تمام این تفاسیر، تب این حادثه نیز مانند تمام حوادث قبلی خیلی زود فروکش کرد، در حالی که موضوع ایمنی دانش آموزان در مدارس ، همچنان مساله ساز باقی مانده است ، زیرا این حادثه در مدرسه ای اتفاق افتاد که استانداردهای لازم در آن لحاظ شده بود.
براساس گزارش ، حادثه آتش سوزی در مدرسه سفیلان در سایت سازمان نوسازی ، توسعه و تجهیز مدارس کشور، روستای سفیلان که 32 خانوار جمعیت دارد، در شهرستان لردگان بخش خانمیرزا از توابع استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
این روستا دارای مدرسه ای است که استاندارد بوده و با سقف تیرچه بلوک و دیوار باربر همراه با شناژهای افقی و قایم اجرا شده و زیر بنای ساختمان 101 متر مربع است.
ساخت مدرسه در 79.06.19 شروع و در تاریخ 80.06.17 افتتاح شد. هم اکنون اسکلت ساختمان آسیبی ندیده و آتش سوزی فقط سوختن درهای چوبی ، نقاشی ساختمان و جدا شدن تعدادی از سنگهای پلاک از بدنه ساختمان و دودزدگی قسمتهایی از نما را به دنبال داشته است.
در بخشنامه ای که از سوی محمد ستاری فر ، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، در تاریخ 1382.04.24 خطاب به دستگاه های اجرایی ، مهندسان مشاور و پیمانکاران و با موضوع ضوابط طراحی ساختمان های آموزشی ، ابلاغ شده استانداردهایی در ساخت ساختمان مدارس ذکر شده که به نظر می رسد در بیشتر مدارس کشور به چشم نمی خورد. در قسمتی از این بخشنامه آمده است: در خروجی تمامی فضاها باید حداکثر 30 متر از راه پله ها یا خروجی ساختمان فاصله داشته باشد و در صورتی که این در ، در قسمت بن بست راهرو واقع باشد باید این فاصله به 18 متر تقلیل یابد. در طبقات برای هر راه پله یک در اضطراری ضد آتش نصب شود. فضاهایی که امکان خطر آتش سوزی در آنها زیاد است ، مثل آزمایشگاه یا آبدارخانه ها و بعضی کارگاه ها از دیگر فضاها جدا شود.

مساله ایمنی و سلامت دانش آموزان بر آموزش و پرورش آنها ارجحیت دارد

این جدایی به وسیله دیوارها و درهایی با مقاومت زیاد یا از طریق واسطه قرار دادن فضاهایی دیگر مثل سرویس های بهداشتی یا راهروها صورت می گیرد. موتورخانه در ساختمانی جداگانه پیش بینی شود و منابع سوخت بیرون ساختمان و در صورت امکان زیر خاک کار گذاشته شوند. کپسول آتش نشانی در فضاهای باخطر آتش سوزی زیاد پیش بینی و همچنین شیرهای آتش در طبقات تعبیه شود.در مدارس 3 طبقه و بیشتر بهتر است بیش از دو راه پله تعبیه شود. در این بخشنامه ، در ارتباط با ایمنی مقابل حوادث داخلی مدرسه نیز آمده است: مسیر وسایل نقلیه در مدارس حتی الامکان از پیاده رو و دیگر قسمتهای محوطه آموزشی جدا شود. نرده های حیاط طوری انتخاب شوند که امکان بالا رفتن یا خریدن اجناس از میان آنها برای کودکان میسر نباشد. از به کارگیری مصالح صاف و صیقلی در کف پرهیز شود. از به کارگیری درهای شیشه ای پرهیز شود مگر شیشه های ایمن. نصب حفاظ برای پنجره ها در طبقات بالا لازم است. در طبقه همکف این حفاظ باید طوری طراحی شود که در مواقع اضطراری امکان فرار از پنجره میسر باشد. مبلمان مدارس باید عاری از هرگونه ترک خوردگی یا لبه های تیز فلزی باشد و...
اما کنار وزارت آموزش و پرورش ، وزارت بهداشت نیز یکی از مراجعی است که در زمینه حفظ سلامت دانش آموزان مسوولیت دارد.
حسن نوری ، کارشناس پیشگیری از حوادث اداره سلامت مدارس این وزارتخانه در این باره می گوید: موضوع سوانح و حوادث در مدارس مساله ای نوپاست.
کلا حوادث مدارس به 2 بخش حوادث درون مدرسه و حوادث مسیر خانه تا مدرسه تقسیم می شوند که البته بخش مسیر خانه تا مدرسه جزو مسائل ترافیکی است و اصولا متولیان دیگری پیدا می کند و یک جنبه آن این است که دانش آموزان جزو گروههای آسیب پذیر هستند و در تصادفات و... بیشتر در معرض خطر قرار دارند... درباره حوادث درون مدرسه و این که کدام معاونت در سازمان ، مسوول این قبیل حوادث است بحثهای زیادی مطرح شده است. کلا این موضوع که چه کسی متولی حوادث درون مدارس است ، بسیار مورد بحث قرار گرفته است. در حال حاضر هم طرحی نوشته و تصویب شده که قرار است به عنوان نمونه در چند مدرسه اجرا شود تا اولویت های حوادث در مدارس شناسایی شوند. یعنی مشخص شوند این اولویت های حوادث چه چیزهایی را شامل می شوند و همزمان راههای پیشگیری از آنها هم مطرح شود. کارشناس اداره سلامت مدارس درباره حادثه روستای سفیلان اظهار می کند: این حادثه حاصل ندانم کاری صرف مقامات بالا تا آن معلم بینوا بود ، یعنی مجموعه ای از اشتباهات انسانی دست به دست هم داد تا این واقعه ایجاد شود. برای مثال چرا باید گالن نفت در راهروی مدرسه نگهداری شود یا اصولا چرا باید پنجره های مدرسه میله و حفاظ فلزی داشته باشند؛!
موضوع ایمنی مدارس ، بحث گسترده ای است که از نظر این کارشناس به توجه زیادی احتیاج دارد: «باید در نظر بگیریم مدارس ما کلا از نظر ارگونومیک ایمنی ندارد، مثلا ارگونومیک میز و صندلی ها، حادثه برانگیز است. بیشتر آنها لبه های تیز و برنده دارند. پنجره ها ایمن نیستند. پاگرد پله ها کوتاه است و شیب پله ها زیاد. نکته بعدی در از میان بردن عوامل خطر در مدارس است ؛ برای مثال در مدارسی که حیاط کوچکی دارند باید سعی شود زنگ تفریح همزمان برگزار نکنند. چون بسیاری از حوادث از قبیل شکستگی سر و دست و پا در زنگ تفریح ها و حیاطهای شلوغ برای بچه ها اتفاق می افتند. به عقیده این کارشناس پیشگیری از حوادث ، مساله ایمنی و سلامت دانش آموزان بر آموزش و پرورش آنها ارجحیت دارد. در هر حال با نگاهی گسترده تر، خارج از بحث ایمنی مدارس ، به ایمنی و سلامت دانش آموزان می رسیم ؛ مساله ای که در اردوهای تفریحی و آموزشی نادیده گرفته می شود تا جایی که تعداد حوادثی که در این قبیل اردوها برای دانش آموزان اتفاق می افتد، کمتر از حوادث درون مدارس نیست.
به همین منظور ، مرگ 6 دانش آموز دختر بر اثر واژگون شدن قایق تفریحی در استخر پارک شهر تهران ، در اردیبهشت ماه سال 1381 ، به تیتر یک مطبوعات پایتخت تبدیل شد. گرچه این اتفاق تنها تکرار حادثه سال 1378 و غرق شدن 4 دانش آموز مقطع ابتدایی محمد شهر کرج در یک اردوی تفریحی در استخری در کرج بود. حسن نوری ، کارشناس معاونت سلامت وزارت بهداشت در این زمینه معتقد است: حوادث در اردوهای دانش آموزی هم جزو حوادث خارج از مدارس به شمار می روند که البته به شکلی به حوادث در مکان های تفریحی هم مربوط می شوند. میزان خطرآفرینی در بسیاری از این اردوها بالاست.
حتی براساس گزارشی که از آتش نشانی تهران به دست ما رسیده و براساس سخنان کارشناس آتش نشانی ، اعلام شده که برای مثال تله کابین توچال رسما خطرناک است و از 25 سال پیش تا حالا که ساخته شده ، سال به سال فرسوده تر شده است.ما هم پیشنهاد کرده ایم که تله کابین توچال جزو مکان های تفریحی نباشد که مدارس دانش آموزان را آنجا می برند.
یکی از کارشناسان امور تربیتی آموزش و پرورش نیز درخصوص قوانین ایمنی در اردوها می گوید: مربیانی که اردو برگزار می کنند ابتدا خود باید محل انتخاب شده را بازدید کنند تا از لحاظ ایمنی خطری برای دانش آموزان شرکت کننده نداشته باشد، ضمن این که برگزاری اردوی تفریحی آن هم در خارج از شهر موارد ایمنی خاصی دارد ، مثلا داشتن یک پزشک در اردو، وجود وسایل کمکهای اولیه و بخصوص نجات غریق و... با این حال ، در این میان تنها حوادثی مورد توجه مطبوعات قرار می گیرند که در آنها دانش آموزان به طور جمعی دچار سانحه شده باشند ، در حالی که تعداد دانش آموزانی که به صورت انفرادی دچار حادثه می شوند ، در مجموع بیشتر است بنا به گفته دکتر مغیثی ، رئیس اداره سوانح و حوادث وزارت بهداشت ، سالانه 200 دانش آموز بر اثر سانحه جان خود را در مدارس از دست می دهند. این تنها یک خبر است ، آماری کوتاه روی کاغذ.
در واقعیت سایه این آمار بر سر هزاران دانش آموز نگینی می کند.