فوتبالیست‌ها؛ محبوب چند نسل

استودیوی تسو چیدا پروداکشن تهیه‌کننده این انیمی بسیار موفق و پربیننده است. وظیفه کارگردانی مجموعه را ایسامو ایماکاکه انجام داد. با آن که تهیه‌کنندگان و کارگردان فوتبالیست‌ها به موفقیت آن در میان تماشاگران ژاپنی (بویژه کودکان و نوجوانان) اطمینان داشتند، ولی اصلا فکرش را نمی‌کردند که چنین موفقیت عظیم و غیرقابل تصوری (هم در داخل و هم در خارج از ژاپن) کسب کند و تبدیل به یکی از پدیده‌های مهم تلویزیونی در ژاپن و دیگر کشورهای جهان شود. نه‌تنها بچه‌ها که بزرگسالان هم خیلی زود جذب ماجراجویی شخصیت‌های اصلی فوتبالیست‌ها شدند. استقبال بسیار زیاد تماشاگران از قصه و حال و هوای مجموعه باعث تولید فصل‌های بعدی آن نیز شد. در کل 37 فصل فوتبالیست‌ها ساخته و تا سال 1986 حدود 160 اپیزود آن پخش شد. زمان نمایش اپیزودهای مجموعه با توجه به قصه‌های آنها متغیر بود و هر قسمت بین 40 تا 60 دقیقه طول می‌کشید.

منتقدان تلویزیونی از فوتبالیست‌ها به عنوان یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های انیمی تاریخ رسانه تلویزیون ژاپن اسم می‌برند و آمارهای رسمی حکایت از آن می‌کند که این اکشن پرتنش ورزشی، یکی از طولانی‌ترین و دنباله‌دارترین انیمی‌ها و مجموعه‌هایی است که تلویزیون این کشور آسیایی تهیه و تولید کرده است. خالق اصلی مجموعه کسی نیست جز یوئیجی ناکاهاشی که قصه مصور آن را در اواخر دهه 70 میلادی خلق کرد. در حقیقت فوتبالیست‌ها براساس یک «مانگا»ی ژاپنی ساخته شده است. مانگا در فرهنگ لغت ژاپنی به قصه‌های مصوری گفته می‌شود که شبیه مجله تصویری است و مضمون‌های متفاوتی دارد. موفقیت‌ کلان مجموعه تلویزیونی فوتبالیست‌ها راه را برای تولید یک بازی ویدئویی بسیار موفق به همین نام هموار کرد. این بازی کامپیوتری به همان نام مجموعه تلویزیونی وارد بازار شد.

خط اصلی قصه مجموعه روی ماجراجویی‌های یک تیم فوتبال نوجوانانه ژاپنی تمرکز می‌کند. در بین تمام شخصیت‌های این تیم کاپیتان آن یعنی سوباسا نقش اصلی و محوری را دارد. نام او را می‌توان به «بادهای بزرگ آسمانی» ترجمه کرد. سازندگان مجموعه در زمان تولید آن، نگاه پویا و هوادارانه‌ای به فیلم‌های سینمایی ژانر ورزشی (و بویژه فوتبال) داشته‌اند. به این ترتیب، قصه مجموعه به طرح و بررسی روابط سوباسا با دوستان، افراد تیم، رقیب، خانواده و مربی‌ها می‌پردازد و مسابقات هیجان‌انگیز و مهم فوتبال را به شکلی اکشن به نمایش می‌گذارد. قصه مصور فوتبالیست‌ها اولین بار در یک مجموعه کمیک استریپی به نام ویکلی شونن جامپ چاپ شد و بلافاصله توجه کودکان و نوجوانان را به خود جلب کرد. نکته جالب این است که حتی در سال‌های پخش مجموعه تلویزیونی فوتبالیست‌ها، چاپ این قصه‌های مصور در این هفته‌نامه ادامه داشت و خوانندگان خیلی زیادی برای خود دست و پا کرد. پس از پایان تولید و پخش مجموعه تلویزیونی فوتبالیست‌ها چاپ این قصه همچنان ادامه پیدا کرد و تا به امروز هم چاپ آنها ادامه دارد.

منتقدان تلویزیونی می‌گویند کاپیتان سوباسای یازده ساله خیلی زود به صورت الگوی بسیاری از نوجوانان درآمد و همین مساله باعث شد تا سازندگان مجموعه مراقب نوع قصه‌گویی و شخصیت‌پردازی اپیزودهای مختلف خود باشند. عشق این نوجوان به فوتبال و رویای تبدیل‌شدن به قهرمان مسابقات جهانی فوتبال و فیفا، یکی از عشق‌ها و آرزوهای بزرگ بیشتر نوجوانان در تمام کشورهای جهان است. به همین دلیل است که عموم تماشاگران جهان از ماجراجویی‌های ورزشی سوباسا استقبال کرده و با کارهایش همراهی و همدلی کردند. سازندگان مجموعه عمدا پدر سوباسا را به یک جهانگردی فرستادند تا سوباسا در کنار مادرش زندگی کند. باور آنها این بود که حضور مادر در منزل مسکونی سوباسا می‌تواند تاثیر بیشتری به روی تماشاگران مجموعه بگذارد.

سال 2001 مجموعه فوتبالیست‌ها در ردیف چهل‌ونهم جدول صد محصول بزرگ انیمیشنی تاریخ تلویزیون جهان قرار گرفت. در نظرخواهی‌های تلویزیونی در ژاپن هم، این مجموعه در ردیف چهلم جای گرفت. در عین حال، این مجموعه توانست تاثیر بسیار زیادی بر تعدادی از فوتبالیست‌های واقعی بگذارد. ورزشکاران معتبری مثل هیده‌توشی ناکاتا، آلساندرو دل پیرو، فرناندو تورس،‌ زین‌الدین زیدان، لیونل مسی، آلکسیس سانچز و آندریاس اینیستا در مصاحبه‌های مختلفی از علاقه خود به این مجموعه یاد کردند. آنها که خود را هوادار و دوستدار فوتبالیست‌ها می‌دانند، گفته‌اند تحت تاثیر این مجموعه و ماجراجویی‌های جذاب و هیجان‌انگیز آن، تصمیم‌ گرفته‌اند فوتبالیست شوند و این رشته ورزشی را به عنوان حرفه اصلی خویش انتخاب کنند. استفن چو، بازیگر و کارگردان معروف هنگ کنگی هم فیلم موفق خود «فوتبالیست شائولین» را با الهام از مجموعه فوتبالیست‌ها ساخته است.

ایسامو ایماکاکه کارگردان مجموعه درباره ساخت‌ آن چنین می‌گوید: «ورزش فوتبال عشق بزرگ زندگی من هم بوده است. هنوز روزهای گرمی را به یاد می‌آورم که در کوچه خاکی با هم سن و سال‌‌هایم فوتبال بازی می‌کردم و بر سر این که کدامیک کاپیتان باشیم دعوا و بحث می‌کردیم. مجموعه فوتبالیست‌ها ادای دین من به تمام بچه‌هایی است که با این عشق و رویا زندگی کردند و بزرگ شدند. می‌‌خواستم این مجموعه آن حس و حال خاص را به بهترین شکل ممکن به نمایش بگذارد و هم بچه‌ها و هم بزرگ‌ترها را به آن دنیای ویژه ببرد. بچه‌ها با دیدن مجموعه عشق بیشتری به فوتبال پیدا می‌کنند و می‌خواهند پا به توپ بزنند و بزرگ‌ترها هم به یاد دوران خوش و بی‌خیالی کودکی و نوجوانی‌شان می‌افتند و برای ساعتی از دنیای شلوغ و آهنین فعلی خود درمی‌آیند. فوتبالیست‌ها حکم یک نوستالژی شیرین را برای همه ما دارد و حسرتی را به یاد می‌آورد که یادآوری آن جذاب است.»

آی‌ ام دی بی‌ / مترجم: کیکاووس زیاری