بودجه نظامی کشور متناسب با تهدیدات نیست

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از پایگاه اطلاع رسانی ارتش متن گفتگوی امیر محمدحسین دادرس رئیس ستاد ارتش پیرامون جنگ الکترونیک و جایگاه نیرو های مسلح در آن، اولویت های دفاعی دولت جدید، تاثیر تحریم ها در خودکفایی نیروهای مسلح ایران است را در  ادامه می‌خوانید.

شاید برای خیلی‌ها مهم باشد بدانند ایرانی که جزء کشورهای بزرگ منطقه بوده و در معادلات جهانی نیز تأثیرگذار است، قدرت دفاعیش ، الان در چه جایگاهی قرار دارد؟

نیروهای مسلح ایران اتکاشان به قدرت بومی خودشان است. الان پیشرفته‌ترین تجهیزاتی که با قیمت سرسام‌آور به منطقه ما وارد می‌شود، در لحظه بحران، کنترلش در اختیار کشورهای فروشنده آن است. قطعاً این شیوه دفاعی قدرت‌آفرین نیست و برآیندش برای تولیدکننده است، ولی هزینه‌اش را کشورهای منطقه می‌دهند.
ما امروز در حوزه صنایع دفاعی، الحمدالله چیزی را می‌سازیم که به آن نیاز داریم و کنترل آن هم در اختیار خودمان است. تجهیزات ساخت ما در حوزه نظامی امروز ایجاد استقلال کرده است.
وقتی مستشاران آمریکایی در ابتدای انقلاب ایران را رها کردند، خیلی‌ها احساس کردند که همه چیز می‌خوابد، اما ایمان، خلاقیت، هوش و تعصب ایرانی به صحنه آمد و همه چیز را به حرکت واداشت؛ ما و دشمنانمان می‌دانیم که تولید محصولات دفاعی، امنیت واقعی برای ما ایجاد کرده است. علاوه بر اینکه خود آنها می‌دانند که ما به دنبال جنگ‌طلبی و حمله کردن به دیگران نیستیم، ولی هوشیاری نظامی‌مان را حفظ می‌کنیم چون این دستور قرآن است. ولی آنها برای تشویش اذهان عمومی مدام از یک خطر بالقوه ذهنی اسم می‌برند، در حالی که خودشان می‌دانند این طور نیست. اگر این‌طور نباشد، فشارهای سختی ایجاد می‌کردند. هراس رژیم غاصب صهیونیستی ودشمنان ما نشان می‌دهد این بازدارندگی مؤثر بوده است و اگر زمانی بحرانی ایجاد شود، توان نظامی ما می‌تواند مؤثر باشد.

سه دهه بعد از تشکیل جمهوری اسلامی ، استراتژی ما از «دفاعی» به «بازدارنده» تغییر کرده است. این شیوه تأثیرخود را در موضع‌گیری مقامات سیاسی ما هم گذاشته است. چه تغییری در نیروهای مسلح ما رخ داده است که موجب تغییر در استراتژی نظامی ما شده است و بعد تأثیرش را در حوزه دیپلماسی ما هم گذاشته است؟

وقتی ارتشی نیرو به مرز اعزام کند، این اعلام خطر به طرف مقابل است. واکنش طرف مقابل در واقع همان حرکت براساس استراتژی دفاعی است. اما استراتژی بازدارنده علاوه بر شواهد، به قرینه‌ها هم کار دارد. به قرینه‌های مشهود و غیر مشهود دارد.
در نگاه بازدارندگی ما به نیات دشمن هم کار داریم. این هم برانگیخته‌شدن از متن قرآن است. قرآن می گوید: «به‌گونه‌ای آماده شوید که دشمن خدا از شما بترسند.» ما قصد حمله نظامی به هیچ کشور را نداریم، ولی کسب و گسترش توان دفاعی برای ما مهم است. بنابراین توسعه توان نظامی ما گامی در جهت رشد و توسعه کشور است.
وقتی اینجا در کشور با قدرت امنیت را برقرار می‌کنیم، این در اقتصاد کشور هم تأثیر می‌گذارد. اگر رخدادهایی مثل آنچه امروز در عراق اتفاق می‌افتد، در ایران باشد،آیا سرمایه‌گذاری خارجی محقق می‌شود؟ سرمایه‌گذاری به محیط با ثبات نیاز دارد.

بنابراین شما معتقدید جنگ و دیپلماسی دو روی یک سکه است؟

بله، قدرت دفاعی توانمندی‌های عرصه‌های دیگر را باز می‌کند. عرصه سیاسی یا فرهنگی آنگاه که پشتوانه قوی نظامی داشته باشد، موفق است و فضای بزرگتری برای یک کشور ایجاد می‌کند. از طرفی دیگر وجود امنیت، فضا را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی فراهم می‌کند. به همین دلیل، با فشار و تحریم تلاش می‌کنند ما را از راهمان دور کنند.

جنگ‌های امروز و آینده را جنگ الکترونیک می‌خوانند. این شیوه تغییراتی را درباره نسبت توجه به نیروهای مختلف به وجود می‌آورد. آیا کماکان نیروهای مسلح ما عمده تمرکزشان روی نیروی زمینی است؟

اینکه صحنه زمینی تعیین‌کننده است، نظر یک تئوریسین دفاعی به نام «مکیندر» است و 120 سال قبل مطرح شده است؛ اما فهم درست از مفاهیم نظامی این است که ما یک نگاه تلفیقی به تئوری‌های نظامی و واقعیت صحنه جنگ داشته باشیم. آمریکا با حمله به عراق به هدف خود رسید چون در جنگ‌هایی که راهبردش اشغال یک کشور است، نیروی زمینی ازهمه نیروها تعیین‌کننده‌تر است، ولی وقتی هدف اولیه تضعیف زیر ساخت‌های کشوری باشد، نیروی هوایی تعیین‌کننده است.
باید دید در شیوه رزم، کشور متجاوز دنبال چه هدفی است. وقتی نیروی انسانی می‌خواهند تعیین تکلیف کند. در این صحنه‌ها ،تجربه ایرانی از آمریکایی‌ها موفق‌تر است و اگر زمانی حماقت دشمنان باعث شد حمله‌ای به این کشور صورت بگیرد، به تعبیر حضرت آقا « بزن درویی نیست.» یعنی ما در جنگ زمینی نسبت به دشمن سر هستیم.

به نظرتان در دولت یازدهم اولویت صنایع دفاعی ما باید به سمت حوزه صنایع الکترونیک برود یا تلفیقی از توجه به صنایع هوایی، زمینی و دریایی باشد؟

در جهان امروز معمولاً علوم میان رشته‌ای ارتقای بیشتری ایجاد می‌کند. ارتباط بین علوم میان رشته‌ای باعث رشد می‌شود. پزشکی هسته‌ای یک میان رشته‌ای است که از تلفیق علوم پزشکی و فیزیک و مکانیک به دست می‌آید. یعنی با تلفیق، علوم مختلف را با نیاز خودمان در یک راستا قرار دهیم.
این نیازها باید کنار هم دیده شود. البته حرف شما درست است. حوزه الکترونیک آمده و فضا را عوض کرده است. یعنی همه حوزه‌ها را وابسته به خود کرده است و ما هر جا وارد می‌شویم، باید نیم‌نگاهی نیز به حوزه الکترونیک داشته باشیم.

در لابلای گفت‌وگو اشاره کردید که در میان برخی از مسئولان درباره بودجه نظامی بحث‌های زیادی صورت می‌گیرد. آیا مسئولان سیاسی ما دغدغه نیروهای مسلح در خصوص بودجه را درک می‌کنند؟

قبل از اینکه به سؤال شما پاسخ بدهم، این را بدانید که ما در بین 16 کشور منطقه از نظر بودجه نظامی رتبه 15 را داریم. یعنی برخلاف تصور، بودجه نظامی کشور براساس تهدیدات دشمنان نیست؛ ولی به دلیل غیرت و حمیت ایرانی، توان نظامی جمهوری اسلامی با تکیه بر دستاوردهای دفاعی ما به مرحله قابل قبولی رسیده است. رابطه بودجه نظامی هر کشور ارتباط مستقیمی با GDP (تولید ناخالص داخلی) دارد. این شاخص در تعیین بودجه نظامی بسیار اهمیت دارد. به هر حال ما اعتبارات کمتری را به بخش نظامی تخصیص می‌دهیم. ولی فرماندهی معظم کل قوا به طور کلی، واقعیت نیروهای مسلح را به عالی‌ترین شکل درک می‌کنند. مجلس هم مطلع است. در عین حال دشمنان نظام تبلیغ می‌کنند که اعتبارات وسیعی در حوزه دفاعی تخصیص داده‌ایم. به هر حال برای اشراف بیشتر مسئولان سیاسی دغدغه‌های نیروهای مسلح، راهکارهای امتحان‌شده‌ای وجود دارد.
در خیلی از کشورها کسانی که می‌خواهند بر مسند مسئولیت کلیدی بنشینند، باید دوره امنیت ملی را حتما بگذارنند. چرا؟ چون مبانی دفاعی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی تعیین‌کننده است.

چه ضرورتی دارد که مسئول سیاسی یک کشور دوره امنیت ملی را طی نماید؟

مثلاً گاهی یک نماینده محترم مجلس به دلیل درخواست‌های مردمی می‌خواهد یک جاده در حوزه انتخابیه‌اش کشیده شود، ولی این اقدام ممکن است در واقع امنیت ملی را خدشه‌دار کند؛ چرا که راه ورود دشمن را به کشور باز می‌کند. خوب آن نماینده عزیز دنبال برآورده کردن مطالبات حقه مردم است، ولی ممکن است اطلاع کافی نداشته باشند که این کار منطبق با قواعد امنیتی نیست. به این جهت است که عرض می‌کنم باید کسی که می‌خواهد در مقام مسئول قرار بگیرد، امنیت ملی و مفاهیم آن را بشناسد.
یکی دیگر از نکات مهم ضرورت وجود پیوست‌های هم امنیتی و هم فرهنگی در کنار پروژه‌های مهم و راهبردی کشور است. این امر در زمینه مسایل و موضوعات مرتبط با مراکز حساس کشور اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

تحریم در عرصه‌های مختلف واقعیت امروز ما است، اما در زمینه دفاعی، ایران سال‌هاست که تحریم است؛ این تحریم ما را مجبور کرد به سمت صنایع نظامی بومی حرکت کنیم. تأثیر این حرکت در روند خودکفایی ما چه بوده است؟

تحریم پدیده‌ای است که ما بعد از انقلاب همواره شاهد آن بوده‌ایم. تحریم یک ترفندی بوده که دشمنان ما از گذشته دور به کار بردند. درست است که تحریم باعث شد در بخشی از قسمت‌ها در حوزه‌های مختلف به ما فشارهایی وارد شود، اما برای ما دستاوردهای خوبی هم داشته است. جالب است بدانیم که زمانی که دشمنان احساس کنند این دستاوردها، توانمندی‌هایی را می‌تواند در کشور مقابل ایجاد کند، خودشان معمولاً کمی دایره تحریم‌ها را کم می‌کنند تا این توانمندی‌ها ایجاد نشود.
مقام معظم رهبری تحریم انتخابی را برای بنیه دفاعی توصیه کردند. این تحریم انتخابی برای یک دوره زمانی میان مدت نتیجه‌اش این شد که بنیه دفاعی ما از یک استقلال برخوردار شد و در حال حاضر بنیه دفاعی نیروی‌های مسلح در صنایع دفاعی کشور، چه در سپاه، ارتش و یا نیروی انتظامی وابستگی به نیروهای خارجی ندارد.
تحریمی که امروز متوجه نظام جمهوری اسلامی ایران شده است در صنایع دفاعی می‌تواند منشاء یک حرکت بلند باشد. به عنوان مثال ما می‌توانیم در سطح کشور تمام نیازمندی‌ها و واردات و تمام آن چیزی را که برای ما به نوعی وابستگی ایجاد کرده است را با کمک مراکز پژوهشی ، صنعتی، تحقیقاتی و دانشگاه‌ها تأمین کنیم.
امروزه در بنیه دفاعی کشورمان توانمندی بسیار زیادی موجود است که اگر این توانمندی بتواند با تدبیر و توانمندی صنعتی کشور یک رابطه معنایی داشته باشند، قطعاً ما یک جهش بسیار ارزشمند در عبور از تحریم‌ها خواهیم داشت.
ما در داخل ارتش با تدبیری که فرمانده معظم کل قوا ابلاغ فرمودند، توانستیم مراکز پژوهشی بسیار فعالی را ایجاد کنیم که نتایج بسیار خوبی نیز برایمان داشت.
ارتقاء و ساخت انواع موشک ها، مراکز بسیار فعالی که قطعه‌سازی را به صورت یک نهضت ادامه می‌دهند همه و همه، ما را به مرحله‌ای رسانده است که ما برای بازآماد (بازسازی کامل) هواپیما و برای به روز کردن و سر پا نگه‌داشتن وسایل، نیازی به خارج نداشته باشیم.
ارتش خیلی وقت است که در تحریم است، اما ادوات دفاعی ما از نظر شاخص‌های نظامی در وضعیت بسیار خوب قرار دارد. مثلاً در حوزه دریایی ما به توانمندی‌های بسیار بالایی رسیده‌ایم. امروز ناو جماران ما به آب‌های آزاد، اقیانوس‌ها و آب‌های دور اعزام می‌شود و خوشبختانه این اعزام برکات زیادی هم برای دنیای اسلام داشته است. البته در دیگر حوزه‌های زمینی، هوایی و پدافند نیز دستاوردهای ارزشمندی کسب شده که برخی از آنها به اطلاع مردم عزیزمان رسیده است.
اگر شما به گذشته دریای سرخ نگاه کنید می‌بینید که در گذشته ناامنی دریایی بسیار زیادی در این منطقه بود، اما امروز با حضور قدرتمند نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پدیده راهزنی دریایی چه در آنجا و چه در سطح دنیا محدود شده است. ما در این اقدام بزرگ با تجاربی که از دفاع مقدس و همچنین تجارب ارزشمند نظامی داشتیم، توانسته‌ایم به کشورهای دیگر، کشورهایی که حتی ارتباط نزدیک هم با آنان نداشتیم کمک کنیم. این اقدام ما متوجه جوامع بین‌المللی و جهانی بوده است و ما به عنوان یک وظیفه انسانی و یک اقدام بشردوستانه و صلح‌دوستانه آن را دنبال کردیم.
امروز ما زیرسطحی‌ها و موشک‌های سطح به دریا را خودمان می‌سازیم، در حوزه پدافندی یک پوشش مناسب راداری در حد نیاز و در اندازه مورد نیاز در سطح کشور داریم، این در حالی بود که زمانی ما مدت‌ها منتظر یک لامپ بودیم و تجهیزاتمان خوابیده بود، اما امروز خودمان در اندازه بیشتر از آن چیزی که در گذشته داشتیم، متناسب با نیازهایمان آن را تهیه کرده‌ایم.
ما تمام تهدیداتی که بیشتر جنبه عملیات روانی دارد و یا با خوی تجاوزکارانه آن تهدیدکننده یک رابطه مستقیم دارد را مد نظر داریم و متناسب با آن تهدید نیز خودمان را تجهیز کرده‌ایم.

در دولت نهم و دهم وزارت دفاع یکی از اقدامات خود را توسعه دیپلماسی دفاعی قرار داد. فکر می‌کنید دولت یازدهم این مسیر را چگونه ادامه دهد؟

از دو دهه قبل، بیشتر از گذشته دنیا گرفتارجنگ نرم شده است و درکشورهایی که زمینه داشته است، دشمن از دین بیشترین استفاده را برای ایجاد اختلاف کرده است تا از این طریق فاصله بین کشورهای مسلمان را بیشتر کند. این در حالی است که ما خیلی می‌توانیم به هم نزدیک باشیم. روزی «باری بوزان» تئوریسین علوم سیاسی در 16 سال قبل برای سخنرانی در وزارت خارجه به ایران آمده بود. در آن سخنرانی او به موضوع قدرت‌های جهان کنونی و آینده پرداخت. او شروع به برشماری قدرت‌های دنیا کرد. یکی از دانشجویان به او اعتراض کرد که شما که تئوریسین بزرگی هستید چرا یک میلیارد مسلمان که تأمین‌کننده بیش از 70 درصد نفت و گاز دنیا هستند، را جزو قدرت‌های جهان محسوب نمی‌کنید؟ او در پاسخ به سؤال‌کننده گفت: من سؤالی از شما دارم؟ شما کدام دو کشور مسلمان را سراغ دارید که با هم دوست باشند و روابط صمیمانه داشته باشند؟
در خصوص دیپلماسی دفاعی باید شرایطی فراهم کرد تا از هر فرصتی برای گسترش مناسبات دفاعی با دوستانمان استفاده کنیم. با کشورهای اسلامی می‌توانیم اتحاد استراتژیک داشته باشیم، چون از جنبه اعتقادی دارای ریشه‌های مشترک هستیم. با کشورهای دیگر هم می‌توانیم یک اتحاد تاکتیکی داشته باشیم. به عنوان مثال با کره شمالی، ونزوئلا باید ارتباط داشته باشیم. اینکه اولویت در کدام باشد، باید به زمینه آن باز گردد.

قابی در اتاق شماست که 8 آفت بزرگ که در کیمن مسئولان نظام است را براساس فرمایشات رهبر انقلاب مشخص کرده است، از نگاه شما، آفت‌هایی که در کمین نیروهای مسلح ماست، چیست؟

ما با آفتی که مواجه هستیم این است که توجه بیش از اندازه به نظم و هدف‌شدن نظم، ممکن است که شما را از خلاقیت دور کند. محصورشدن در قواعد کلاسیک، خلاقیت‌ها را از بین می‌برد. معمولاً تشکیلات در هرکجا وجود دارد باید مراقبت کرد که خلاقیتش کشته نشود. چون در یک دوره زمانی طولانی، اگر نظم هدف قرار گیرد ممکن است خلاقیت را محصور کند و این موجب شود در روزمرگی گرفتار شویم. اگر چه بی‌نظمی هم یعنی از دست رفتن همه چیز.
دومین نکته‌ای که حضرت آقا روی آن تأکید کرده‌اند، توجه به سلامت فردی و جامعه است. باید مدام از این سلامت مراقبت کرد. باید همواره مراقبت کنیم که از دایره آموزه‌ها و تعالیم دینی خارج نشویم.