تخم‌مرغ یا تخم پرندگان؟

شگفت‌انگیز، اندازه این تخم‌های رنگارنگ است که از یک تخم بلدرچین شروع می‌شود و به تخم شترمرغ که هر کدام آن یک خانواده دهان‌دار و پرجمعیت را سیر می‌کند و هر عدد آن معادل 20تخم‌مرغ است، ختم می‌شود؛ اما پرسش اصلی، تخم کدام پرنده در مقایسه با تخم‌مرغ ارزش تغذیه‌ای بیشتری دارد؟

تخم‌مرغ تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن

یک عدد تخم‌مرغ متوسط حاوی 70 کالری انرژی است و در مقایسه با تخم دیگر پرندگان بهترین نوع پروتئین و آنتی‌اکسیدان را داشته و پروتئین آن با لبنیات، گوشت و حبوبات تاحدودی برابری می‌کند و می‌تواند جایگزین 30 گرم گوشت یا دوسوم لیوان شیر شود.

در زرده تخم‌مـــرغ چربی، کلسترول، آهن، کلسیم، فسفر، روی، ید، اسید فولیک و ویتامین‌های A، D، E، K و B12 به وفور یافت می‌شود و ارزش تغذیه‌ای زرده آن بالاتر از سفیده بوده، اما پروتئین، سدیم، پتاسیم و منیزیم سفیده بیشتر از زرده است.

سفیده مانع رشد باکتری‌های مضر دستگاه گوارش می‌شود و زرده به دلیل دارا بودن مواد آنتی‌ اکسیدانی خاصیت ضدسرطانی داشته و به دلیل برخی ایمنوگلبولین‌ها باعث افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن شده و این همان مزیت چشمگیر تخم‌مرغ و تخم بلدرچین در مقایسه با تخم دیگر پرندگان است.

تخم‌مرغ حاوی کلسترول بالایی است، اما لیسیتین آن از جذب مقادیر زیاد کلسترول در بدن جلوگیری می‌کند. لازم است بدانید اگر دریافت کلسترول از مواد غذایی مختلف کم ‌شود، بدن خود اقدام به سنتز کلسترول کرده و حتی ممکن است میزان آن بیشتر از قبل شود.

تخم‌مرغ به دلیل میزان پایین اسید اوریک برای مبتلایان به نقرس منعی ندارد و مصرف سه عدد آن در هفته از ریسک ابتلا به آب مروارید می‌کاهد.

تخم غاز، کلسترول بالا

غاز، پرنده‌ای اهلی و زیبا اما پرسر و صداست. سکوت روستا را بر هم می‌زند و اغلب روستاییان آنها را در کنار گاو و گوسفند خود پرورش می‌دهند و گوشت و تخم آن را به جهت مقوی بودن در برنامه غذایی خود گنجانده‌اند.

بیشتر شهرنشینان از تخم غاز و اردک به جهت بوی زهمی که دارد گریزانند، اما باید بدانند از تخم‌مرغ غنی‌تر است. اندازه آن از تخم‌مرغ و اردک بزرگ‌تر بوده و هر عدد آن معادل دو تخم‌مرغ است.

یک تخم غاز حدود 266 کالری انرژی دارد که 172 کالری آن مربوط به چربی موجود در زرده آن می‌شود و یک عدد تخم بزرگ آن 144 گرم وزن دارد و از نظر آب‌پز کردن نسبت به تخم‌مرغ زمان بیشتری نیاز دارد.

تخم غاز منبع خوب پروتئین و ویتامین‌های B12، B6، E A ، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، آهن، روی، فسفر و منگنز است و در مقایسه با تخم‌مرغ دارای مقادیر بیشتر کربوهیدرات، چربی و کالری است و از کلسترول خیلی بالاتری برخوردار است به طوری که هر عدد آن حدود ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسترول دارد و در نتیجه مصرف آن باید محدود شود.

لازم است بدانید تخم این پرنده به دلیل غنی بودن از انرژی و مواد مغذی برای افزایش تمایلات جنسی نافع است.

تخم اردک، کم‌خاصیت‌تر

اردک دو نوع اهلی و وحشی دارد که در مناطق شمالی کشور بسیار به چشم می‌خورد. تخم اردک وحشی و مرغابی از نظر ارزش تغذیه‌ای با یکدیگر تفاوتی نداشته و با وجود اندازه‌های متفاوت اندکی از تخم‌مرغ بزرگ‌تر است. زرده تخم این پرنده غلیظ و دیرهضم بوده و ارزش غذایی آن از تخم‌مرغ کمتر است.

سفیده آن نسبت به تخم‌مرغ شفاف‌تر است و بوی زهمی دارد و باب میل شهری‌ها نیست. با وجود آن‌که میزان کلسترول و چربی آن نسبت به تخم‌مرغ بالاتر است، توصیه می‌شود اگر به شهرهای شمالی سفر کردید حتما برای تنوع غذایی تعدادی از آن را خریداری کرده و با آن غذاهای مرغانه‌دار شمالی بپزید.

تخم بلدرچین، خواص چند برابری

جثه بلدرچین را که دیده‌اید. تخم‌ آن هم به همان نسبت فسقلی است. اندازه تخم‌ها کوچک و هر پنج عدد آن معادل یک تخم‌مرغ است.

پوسته آن خالدار بوده و رنگ آن از قهوه‌ای تیره تا آبی، سبز و سفید متغیر است و وقتی پوسته آن را می‌شکنی دیواره آهکی داخل آن سبز مغز پسته‌ای به‌نظر می‌رسد.

میزان کلسترول زرده تخم بلدرچین از تخم‌مرغ معمولی کمتر است و ترکیبات مغذی آن می‌تواند باعث دفع مواد رادیواکتیو، فلزات سنگین ناشی از آلودگی هوا همچون سرب، جیوه و مواد زائد بدن شود.

ویتامین‌های گروه B موجود در آن باعث تنظیم سیستم عصبی و افزایش شادابی و طراوت شده و منیزیم آن سیکل خواب شبانه را منظم می‌کند و روی و فسفر آن باعث افزایش رشد و ضریب هوشی کودکان می‌شود.

این ماده غذایی به دلیل دارا بودن ماده شبه‌کورتون و ضدالتهابی به درمان آسم و بیماری‌هایی همچون آرتریت‌ روماتوئید کمک می‌کند و مواد مغذی آن در درمان کم‌خونی، کاهش استرس و بخصوص ناتوانی جسمی و جنسی موثر است و مصرف آن بعد از اعمال جراحی بخصوص پس از زایمان بسیار مفید است و موجب بازیابی انرژی از دست رفته دوران نقاهت بیماری می‌شود.

منابع مطالعه شده نشان می‌دهد تخم بلدرچین در مقایسه با تخم‌مرغ شش‌برابر ویتامین‌A، هفت برابر آهن و پنج برابر فسفر دارد و غنی از کلسیم است و به همین علت بمب ویتامین نام گرفته است. برخی تحقیقات این ماده غذایی را عاملی برای افزایش شیر مادر عنوان کرده‌اند.

تخم بوقلمون، مانع‌پیری

تخم بوقلمون، کمیاب است و این روزها کمتر به چشم می‌خورد. اندکی بزرگ‌تر از تخم‌مرغ بوده؛ ولی از نظر رنگ، طعم و ارزش تغذیه‌ای مشابه آن است.

پوسته آهکی این تخم سفید و شیری رنگ با خال‌های قهوه‌ای کم‌رنگ و وزن هر عدد آن حدود 80 تا 90گرم است و از ویژگی‌های منحصربه‌فردش آهن قابل‌جذب آن است که برای درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن توصیه می‌شود.

منیزیم آن از تخم دیگر پرندگان بیشتر بوده و به دلیل غنی بودن از ویتامین E به آن لقب ضد پیری داده‌اند. کلسترول و چربی آن بالا، ولی کمتر از تخم‌مرغ بوده و بدون ویتامین C و فیبر است.

تخم شترمرغ، سیرکننده 10 نفر

تخم شترمرغ همچون هیبت این پرنده بسیار بزرگ است و می‌تواند ده نفر را سیر کند. هر عدد آن یک تا دو کیلوگرم وزن داشته و حاوی 2000 کالری انرژی و هر کدامش معادل 20 عدد تخم‌مرغ است. عسلی شدن تخم شترمرغ حدود 45 دقیقه و سفت شدن آن دو برابر این زمان طول می‌کشد.

از نظر طعم، میزان چربی و پروتئین مانند تخم‌مرغ است. تحقیقات نشان داده است میزان کلسترول تخم شترمرغ پایین بوده و حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب غیراشباع است.

مقدار ویتامین E، B5 و منگنز آن از تخم‌مرغ کمتر؛ اما میزان سلنیوم آن که به تولید و تکثیر اسپرم‌های سالم کمک می‌کند، بسیار زیاد است. میزان مس، آهن، روی و کلسیم آن نیز به محتوای خوراک این پرنده بستگی دارد.

فاخره بهبهانی - گروه سلامت