تخریب طبیعت با برداشت غیراصولی معادن

بیشترین ذخیره سنگ کرومیت ارزوئیه در روستاهای آشین، تحت افغان و مناطق کوهستانی و صعب‌العبور با پوشش گیاهی جنگلی واقع شده است و فعالیت‌های معدنی برای استخراج سنگ کرومیت سبب از بین رفتن پوشش گیاهی این مناطق می‌شود؛ به طوری که در برخی مناطق جنگلی ارزوئیه، گیاهان، بوته‌ها و درختان کهنسال بنه، بادام و سرو کوهی به دلیل ایجاد جاده‌های دسترسی به معادن حتی در ارتفاعات 2000 تا 3000 متری قطع و از بین رفته‌اند.

مهم‌ترین عامل از بین رفتن پوشش گیاهی و منابع طبیعی شهرستان ارزوئیه شیوه نامناسب استخراج سنگ کرومیت بدون حفر تونل توسط بیل مکانیکی از روی سطح زمین و عدم دریافت مجوز انجام فعالیت‌های معدنی در سطح وسیعی از عرصه‌های منابع طبیعی از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری این شهرستان است که اعتراض شدید رئیس این اداره را در بر داشته است.

فریبرز امام‌بخش در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به تخریب منابع طبیعی این شهرستان بر اثر استخراج سنگ کرومیت می‌گوید: شرکت معادن اسفندقه 20 سال قبل به عنوان یک شرکت دولتی پنج پروانه بهره‌برداری برای انجام فعالیت‌های معدنی اخذ و 120 هزار هکتار از اراضی این منطقه را به عنوان محدوده حوزه استخراج سنگ کرومیت ثبت کرد. این شرکت طی این سال‌ها با رعایت اصول معدنی و ضوابط زیست محیطی با حفر تونل‌های زیرزمینی اقدام به استخراج سنگ کرومیت می‌کرد، اما از چند سال قبل با خصوصی شدن این شرکت، سهامداران آن با تبدیل کردن معادن زیرزمینی کرومیت به روباز با بیل مکانیکی به جان زمین‌ها و پوشش گیاهی منطقه افتاده‌اند و اکنون در 200 نقطه از عرصه‌های منابع طبیعی این شهرستان به صورت روباز اقدام به استخراج کرومیت می‌کنند که این عمل آنها باعث تخریب منابع طبیعی منطقه می‌شود.

وی با بیان این‌که پیمانکاران این شرکت با تخریب باغ​های کشاورزی، درختان بنه و جنگل‌های انبوه بادام کوهی و سرو کوهی باعث نارضایتی روستاییان ساکن این مناطق شده‌اند، می‌افزاید: به دلیل این‌که قرارداد‌های این پیمانکاران یکساله است آنها سعی می‌کنند با حداکثر توان بیشترین کرومیت را استخراج کرده و درآمد بیشتری را کسب کنند.

وی با اشاره به این‌که با وجود پیگیری‌های متعدد اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ارزوئیه شرکت معادن اسفندقه به قانون پایبند نبوده و ضوابط منابع طبیعی را رعایت نمی‌کند، می‌گوید: این شرکت پس از اخذ مجوز بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان باید از اداره منابع طبیعی هم مجوز لازم را برای انجام فعالیت‌های معدنی در منطقه دریافت و ضوابطی همچون قطع نشدن درختان جنگلی و استخراج نکردن کرومیت در مناطق معارض‌دار را رعایت می‌کرد، اما از دو سال پیش تا کنون هیچ گونه مجوزی را از اداره منابع طبیعی ارزوئیه برای انجام فعالیت‌های معدنی خود دریافت نکرده‌اند.

تهدید اداره منابع طبیعی

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ارزوئیه با تاکید بر این نکته که هرگز برای استخراج سنگ کرومیت درمناطق دارای پوشش گیاهی و درختان جنگلی مجوز صادر نمی‌کند تصریح می‌کند: از وسعت 500 هزار هکتاری عرصه منابع طبیعی شهرستان ارزوئیه،120 هزار هکتار جزو پروانه شرکت معادن اسفندقه است که از این میزان 40هزار هکتارآن مرتع است که در صورت پیگیری شرکت معادن اسفندقه اداره منابع طبیعی فقط مجوز لازم را برای انجام فعالیت‌های معدنی در این مراتع صادر می‌کند و در 80 هزار هکتار از دیگر اراضی منابع طبیعی منطقه که جنگل است هرگز مجوزی را برای استخراج سنگ کرومیت صادر نمی‌کند.

فریبرز امام‌بخش می‌گوید: اداره منابع طبیعی ارزوئیه طی چند روز گذشته 80 درصد از معادن استخراج سنگ کرومیت در ارزوئیه را تعطیل کرد که در این میان تعداد 20 معدن واقع در مناطق جنگلی تعطیل شده است و دیگر به هیچ وجه اجازه استخراج سنگ کرومیت در آنها داده نمی‌شود؛ همچنین استخراج کرومیت در دیگر معادن تعطیل شده نیز فقط منوط به دریافت مجوز لازم از اداره منابع طبیعی ارزوئیه و پرداخت خسارت‌های وارد شده به عرصه‌های منابع طبیعی به خزانه دولت است.

از سوی دیگر فرماندار شهرستان ارزوئیه نسبت به تخریب منابع طبیعی شهرستان حوزه استحفاضی‌اش دیدگاه متفاوتی دارد.

حسین موسی‌علی با بیان این‌که در راه استخراج سنگ کرومیت هم باید منابع طبیعی منطقه حفظ شود و هم از فعالیت معدنکاران جلوگیری نشود، می‌گوید: در زمان صدور مجوز فعالیت شرکت معادن اسفندقه از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان باید حق و حقوقی برای پرداخت خسارتی که به دام‌های مردم و درختان جنگلی منطقه وارد می‌شود در نظر گرفته می‌شد.

وی می‌افزاید: متولی نظارت بر نحوه فعالیت معادن، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان است و اگر از دیدگاه این سازمان فعالیت‌های شرکت معادن اسفندقه غیرقانونی باشد ما از فعالیت آنها جلوگیری می‌کنیم.

شرکت معادن اسفندقه: فعالیت‌های ما قانونی است

در این میان مدیرعامل شرکت معادن اسفندقه با استناد به پروانه‌ای که از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان برای استخراج سنگ کرومیت در منطقه ارزوئیه دریافت کرده است، می‌گوید: فعالیت‌های شرکت ما در چارچوب قانون و بنا بر ضوابط سازمان صنعت، معدن و تجارت است و این سازمان قبل از صدور مجوز بهره‌برداری برای ما از سازمان منابع طبیعی استعلام گرفته است.

محمد عسکرپور کویر با اشاره به این‌که شرکت معادن اسفندقه از سال 1327 عملیات استخراج سنگ کرومیت را در ارزوئیه شروع کرده و پروانه آن هر سال تمدید شده است، می‌گوید: بر اساس قانون معادن، عرصه و اعیان یک معدن تا پایان عمر آن متعلق به بهره‌بردار و در اختیار سازمان صنعت، معدن و تجارت است و طی 30 سال گذشته هرگز با فعالیت ما در این منطقه مخالفت نشده بود.

وی می‌افزاید: اکنون شرکت معادن اسفندقه از سویی از طرف سازمان صنعت، معدن و تجارت برای توسعه عرصه فعالیت و افزایش میزان استخراج سنگ کرومیت تحت فشار است و از سویی دیگر اداره منابع طبیعی ارزوئیه مخالف فعالیت ما در بسیاری از مناطق دارای ذخیره سنگ کرومیت است.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان نیز با اشاره به این‌که تا قبل از سال 1384 قانونگذار برای صدور پروانه اکتشاف معادن ما را مکلف به گرفتن استعلام از سازمان‌های محیط زیست و منابع طبیعی نکرده بود و پس از این سال در بازه‌های زمانی مختلف وظیفه ما برای گرفتن استعلام از این سازمان‌ها تغییر کرده است، می‌گوید: در سال 1384 برای صدور پروانه اکتشاف معادن ملزم به گرفتن استعلام از سازمان محیط زیست شدیم، اما اکنون پس از گذشت چند سال، قانونگذار ما را مکلف به دریافت استعلام از سازمان منابع طبیعی کرده است.

محمد عابدی‌نژاد می‌افزاید: طبق بررسی‌های ما به نظر می‌رسد برای صدور پروانه اکتشاف کرومیت توسط شرکت معادن اسفندقه از سازمان محیط‌زیست استعلام گرفته شده باشد.

حکمت قاسم‌خانی -‌ جام‌جم کرمان