در دوران نامزدی هدایایی که بین زوجین رد و بدل میشود (چه از طرف زوج به زوجه یا از طرف زوجه به زوج) در صورتی که نامزدی منجر به وقوع عقد ازدواج شود احکام عمومی هبه درباره هدایای مزبور جاری است. زمانی که بین دختر و پسر علقه ایجاد میشود و به صورت نامزد شناخته میشوند خانوادهها در صدد تعیین زمان ازدواج برمیآیند و در این میان بحث هزینههای ازدواج پیش میآید. تدارک مراسم و تهیه لوازم زندگی آغاز میشود که این هزینهها شامل برگزاری جشن ازدواج، دعوت از مهمان، هزینه چاپ کارت و غیره است.
در قانون مدنی ما مادهای یا قانونی برای میزان این هزینهها نداریم و این مهم را بر عهده توافق طرفین قرار داده شده.
با وجود حذف نابجای ماده ۱۰۳۶ قانون مدنی، مخارج باید متعارف برای زندگی هزینه شود با توجه به مضمون این قانون میتوان این طور استنباط کرد که این هزینهها باید متعارف و درشان و حدود هر دو خانواده باشد.
اصولا در تمامی مباحث ازدواج هزینهها باید در حد شئون هر دو خانواده باشد و شأن اجتماعی طرفین مد نظر قرار گیرد. حال اگر نامزدی به هم بخورد خسارات ناشی از به هم زدن موجه یا غیر موجه نامزدی گریبانگیر هر دو طرف میشود و از نظر روحی روانی لطمه سنگینی به طرفین وارد میشود. ممکن است این خسارات از لحاظ مادی جبران شود ولی جبران آن از لحاظ معنوی به هیچ عنوان میسر نیست.
در عرف مرسوم است که در دوران نامزدی بین خانم و آقا هدایایی رد و بدل میشود. حال در صورتی که این نامزدی منجر به ازدواج نشد (این هدایا معمولا طلا، جواهر، پارچه، لباس یا اتومبیل) اگر این هدایا به صورت هبه باشد میتوان پس گرفت و باید به طرف مقابل مسترد شود. ولی در صورت فوت یکی از طرفین قابل استرداد نیست. در صورتی که این هبه دارای سند باشد و به نام طرف مقابل باشد قابل استرداد نیست. کلا اگر عین هدیه وجود داشته باشد بعد از طلاق نیز میتوان هدیه را پس گرفت. در دوران نامزدی هدایایی که بین زوجین رد و بدل میشود (چه از طرف زوج به زوجه یا از طرف زوجه به زوج) در صورتی که نامزدی منجر به وقوع عقد ازدواج شود احکام عمومی هبه نسبت به هدایای مزبور جاری است.
>> قانون/ علیرضا شرافتی (وکیل دادگستری)