بابایی! ​داد نزن!

«وقتی باردار بودم شوهرم زود عصبی می‌شد و به دلیل بچه‌دارشدنمان فشار روانی زیادی را تحمل می‌کرد. گاهی با من بدخلقی می‌کرد و داد می‌زد. من خیلی نگران می‌شدم و احساس می‌کردم بچه توی شکمم تکان‌تکان می‌خورد. بعد از این‌که فرزندم به دنیا آمد به صدای پدرش حساس بود و وقتی او حتی در حالت آشتی کمی بلندتر صحبت می‌کرد، می‌زد زیر گریه. انگار صدای بلند او را از روزهای بارداری به یاد داشت. آن داد و فریاد‌ها امروز او را ترسو کرده است.»

فرزانه، مادر نادر کوچولو که پدری پرخاشگر دارد، معتقد است این مشکلات هر طوری هست به بچه‌اش منتقل شده است. آیا واقعا مشکلات روحی پدر به جنین نیز سرایت می‌کند و جنین می‌تواند صدای او را تشخیص بدهد؟ جالب است بدانید جدید‌ترین تحقیقات نیز حرف فرزانه را تائید می‌کند. پژوهشگران معتقدند نه‌تنها در زمان جنینی این فشارهای عصبی بر کودک اثر می‌گذارد، بلکه بعد از به دنیا آمدن او نیز رهایش نمی‌کند.

بررسی 31 هزار کودک نروژی و والدین آنها نشان می‌دهد استرس و اضطراب پدر بر تکامل عاطفی و رفتاری کودک وی موثر است.

تمرین آرامش برای والدین

اگر جنینی در شکم خود دارید بهترین زمان برای شما و همسرتان است که برخود مسلط بودن و آرامش و زندگی به دور از تنش را تجربه کنید. مشکلات زندگی هرچه باشد عصبانیت چیزی را بهتر نمی‌کند و تنها حاصل آن به وجود آوردن نسلی پراضطراب است.

اگر واقعا در خانواده کوچک خود مشکل دارید، سعی کنید قبل از بارداری آن را حل کنید و اگر مهمان کوچک‌ دیگری در بدن شما حضور دارد، بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید و دوران آرام و لذتبخشی را تجربه کنید. نوزادتان به هردوی شما آن هم در شرایطی آرام و مهربان نیاز دارد.

همه می‌دانیم که سلامت روانی مادر طی دوران بارداری و پس از آن بر سلامت کودک تاثیرگذار است. اختلالات روانی شدید در مادر، سلامت و تکامل روانی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما سلامت روانی پدر نیز یک عامل مهم در تکامل کودک است.

جالب است بدانید پدرانی که در طول بارداری همسرشان احساس افسردگی و ترس را تجربه می‌کنند، فرزندانی ناآرام دارند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بین سلامت روانی پدر و تکامل کودک او ارتباط وجود دارد، یعنی کودکانی که در سه سالگی بیشترین مشکلات عاطفی را داشتند، متعلق به پدرانی بودند که استرس روانی آنها بالا بود.

علی رضایی، مشاور خانواده اعتقاد دارد علاوه بر رفتار پدران عصبانی و اثری که این رفتار در پریشان‌کردن ذهن همسر باردارشان دارد، خصوصیت خشن آنان از طریق وراثت نیز به کودک منتقل می‌شود و بعد از تولد آموختن رفتاری که کودک از پدر می‌بیند، عامل سومی است که دو عامل قبلی را تشدید می‌کند، بنابراین سلامت روانی پدر نیز نقش تعیین کننده‌ای در تکامل کودک دارد.

این روان‌شناس توصیه می‌کند: برای این‌که فرزند خوش‌خلقی به جامعه روانه کنید، اول از همه خودتان خوش خلق باشید و رفتار تند فرزندتان را تنها پای مادرش ننویسید.

نق‌زدن ممنوع

«وای خدای من قیمت سوخت ممکن است چند برابر شود و قیمت حامل‌های انرژی چند برابرتر! خانه گران است و اضافه‌کاری‌ها را حذف کرده‌اند. مدیرمان بی‌انصاف است و ممکن است خیلی‌ها را تعدیل کند! بچه این کامپیوتر را خاموش کن کلی پول برق می‌آید...»

وقتی بابا این حرف‌ها را می‌زند بچه‌ها با خودشان فکر می‌کنند عجب اشتباهی کرده‌اند که به این دنیا آمده‌اند، اما حیف که راه برگشتی نیست! یعنی بابا به خاطر این که او خرج دارد و برایش سخت است غر می‌زند...؟

نرگس، مادر یک دختر کوچولوی پنج ساله و دارای همسری است که گاهی از زندگی گلایه می‌کند. او می‌گوید: یک روزصبح متوجه شدم دخترم کیف خود را برداشته و از خانه رفته است. آنقدر ترسیدم که داشتم می‌مردم. به سرایدار و همه همسایه‌ها زنگ زدم و حتی با پلیس هم تماس گرفتم، اما خوشبختانه خیلی زود سرایدار آپارتمان زنگ زد و گفت که بعد از تماس من، دخترم را دیده است که دارد از در پارکینگ بیرون می‌رود و وقتی پرسیده کجا می‌روی، جواب داده که می‌خواهم تنها زندگی کنم و مستقل باشم!

نرگس می‌گوید: «شب قبل پدرش در مورد هزینه مهدکودک و اقساط بدهی‌هایمان کلی غر زده بود و فکر می‌کرد که دختر پنج ساله‌مان چیزی نمی‌فهمد.»

محققان معتقدند گفتن همه گرفتاری‌های زندگی در مقابل بچه‌ها مشکلی را حل نمی‌کند، اما بچه‌ها را به زندگی بدبین می‌کند. آنها فکر می‌کنند در برابر همه مشکلات حتی نمی‌توانند در جامعه آدم مفیدی شوند و قد راست کنند.

من داور نیستم

«شما چی فکر می‌کنید که بچه را وسط می‌گذارید و با هم دعوا می‌کنید و بعد هم از بچه کوچولوی شش ساله خود در مقابل هم داوری می‌خواهید؟»

این را مامان‌بزرگ می‌گوید و بعد هم دست مریم را می‌گیرد تا با خود به خانه ببرد و به پسر و عروسش می‌گوید: وقتی خوب با هم دعوا کردید و قرار گذاشتید که دیگر این کار را ادامه ندهید، بیایید و دخترتان را ببرید.

مریم شش ساله یواشکی به مامان‌بزرگ زنگ زده بود و به او گلایه کرده بود که: «مامان‌بزرگ یه چیزی به مامان بابا بگو! آنها با هم دعوا می‌کنند و بعد با هم قهر می‌کنند و آن‌وقت مرا پیغام‌رسان می‌کنند که بقیه دعوایشان را به آنها بگویم. بعد هی به من می‌گویند: اون بیخود کرد با تو! بعد هم که مثلا دلخور می‌شوند هی مامان منو می‌کشه کنار که تقصیر بابات بود که این‌طوری کرد و آن‌طوری و بعد هم بابا همین کار را می‌کند. به خدا دیگر دیوانه شدم از دستشان! بیا منو ببر دختر خودت بشوم!»

اولین و مهم‌ترین الگوی کودکان والدین آنها هستند. کودکان از دو سالگی معنی خشم، غم، ناراحتی، شادی، شعف، خنده و گریه را بخوبی درک می‌کنند و نسبت به آن عکس‌العمل نشان می‌دهند.

کودکان در هر سنی که باشند مشاجره و صدای بلند را دوست ندارند. در بعضی از مشاجرات، زن و شوهر به هم بی‌احترامی ‌کرده و گاهی از الفاظ بدی استفاده می‌کنند و مرتکب خشونت می‌شوند.

اگر همسرتان را کتک بزنید، فرزندتان را از خود متنفر کرده‌اید و اگر او را متهم کنید و ناسزا بگویید کودک را به خانواده بدبین می‌کنید. پس با هم حرف بزنید بدون این‌که صدایتان را بالا ببرید. اگر دیدید دارید عصبانی می‌شوید به بحث ادامه ندهید. اگر جلوی فرزندتان از همسرتان عذر خواهی کنید یک عمل بسیار خوب را به او آموخته‌اید: «این‌که اشتباه خود را بپذیرد و عذرخواهی کند.» هیچ‌وقت پای فرزندتان را میان مشاجرات باز نکنید. در مقابل کودک با همسرتان مهربان باشید و محبت‌ خود را به علت حضور فرزندتان پنهان نکنید. رفتار شما با همسرتان در برابر کودک یک فیلم آموزشی برای او محسوب می‌شود پس هر چه می‌خواهید فرزندتان بیاموزد همان را رفتار کنید و خودتان بیاموزید.

اگر تنها در برابر فرزندتان مشاجره کنید و محبت‌تان را پنهان کنید، فرزند شما فکر می‌کند پدر و مادرش از هم متنفرند پس همان‌طور که گاهی از محبت‌ به همسرتان خجالت می‌کشید از توهین به او هم در برابر فرزندتان شرمسار باشید.

>> جام جم/ چاردیواری/ ماندانا ملاعلی