اثرات گرد و خاک بر قطعات رایانه

اگر پیش خودتان می‌گویید ضمیمه کلیک و رایانه چه ربطی به هوای آلوده دارد، باید خدمتتان عرض کنیم باتوجه به به‌روزبودن مطالب کلیک و همین‌طور صحبت از آلودگی هوا در هر محفلی تصمیم گرفتیم در این مقاله به یکی از سوالاتی که پاسخ آن برای بسیاری از کاربران با ابهام همراه است، بپردازیم.

به نظر شما آلودگی هوا یا بهتر بگوییم گرد و خاک و ذرات معلق در هوا که به‌مرور روی قطعات رایانه می‌نشیند، تاثیری در عملکرد آنها دارد یا می‌تواند موجب خرابی در این قطعات بشود؟

اگر پاسخ این سوال مثبت باشد و گرد و خاک بتواند به قطعات رایانه شما صدمه بزند، چطور ‌باید مانع بروز این صدمات شد و چه نشانه‌هایی وجود دارد که شما را از بروز مشکلات ناشی از آلودگی مطلع می‌سازد؟ در نهایت نیز پس از اطلاع از وجود گرد و غبار روی قطعات چطور ‌باید نسبت به تمیز کردن و رفع این آلودگی‌ها اقدام کنید؟

اولین دشمن رایانه

همان‌طور که می‌دانید یکی از مهم‌ترین نکات قابل توجه در عملکرد رایانه، پایین نگه‌داشتن دمای قطعات است. برای این کار نیز از فن‌ها و عایق‌هایی کمک گرفته می‌شود که گرد و غبار، اولین دشمن آنها به‌شمار می‌رود.

پس گرد و غبار در درجه اول می‌تواند مانع عملکرد صحیح فن‌های خنک‌کننده و عایق‌های حرارتی شود و به این ترتیب حرارت قطعات رایانه بیش از حد افزایش می‌یابد.

افزایش حرارت نیز می‌تواند براحتی موجب خراب شدن و از کار افتادن قطعات سخت‌افزاری رایانه شما بشود. همچنین گرد و غبار می‌تواند با ایجاد تداخل اتصالات الکترونیکی روی پورت‌ها و دیگر اتصالات، نتایج غیرقابل پیش‌بینی‌ای را به‌وجود آورد.

چطور تمیز کنید؟

ساده‌ترین و بهترین راه برای پاکسازی قطعات رایانه از وجود گرد و غبار، استفاده از هوای فشرده یا اسپری‌ هواست.

برای استفاده از این روش بهتر است ابتدا رایانه خود را به محوطه‌ای باز یا دارای سیستم تهویه مناسب منتقل کنید.

در ادامه اگر رایانه شما رومیزی است، در کناری بدنه کیس (Case) را باز کنید و در صورتی که قصد دارید لپ‌تاپتان را تمیز کنید، صفحه‌نمایش آن را رو به پایین قرار دهید و با استفاده از اسپری هوا یا هوای فشرده، همه فن‌ها، عایق‌ها، پورت‌ها و... را از وجود گرد و غبار پاک کنید.

همچنین شما می‌توانید از جاروبرقی برای تمیز کردن توده‌های بزرگ‌تر گرد و غبار استفاده کنید و حین انجام این کار با یک پارچه مرطوب (بدون چکه کردن آب) پره‌های فن و قطعات پلاستیکی را نیز تمیز کنید.

توجه: هنگام به‌کارگیری هوای فشرده یا جاروبرقی روی فن‌ها مراقب باشید فن نچرخد،  زیرا فن در این شرایط ممکن است با سرعتی بیش از سرعت مجاز بچرخد؛ چون باعث می‌شود حرکت فن را با مشکل مواجه سازد. همچنین هنگام استفاده از جاروبرقی روی قطعات و مدارهای بورد اصلی رایانه، مراقب اتصالات کوچک باشید تا از روی بورد اصلی جدا نشود.

نشانه‌هایی از گرد و غبار

صدای ناهنجار فن از جمله صداهایی است که از بسیاری از رایانه‌ها شنیده می‌شود. کاربران نیز با استفاده از روش‌های مختلف سعی در کاهش این صداها دارند و در مواردی نیز در انجام آن موفق می‌شوند! روغن‌کاری قسمت مرکزی فن، زدن ضربه روی بدنه کیس! فوت کردن به داخل فن و زدودن گرد و غبار از روی آن برخی از این روش‌هاست که از نظر کارشناسان، روش سوم بهترین روشی است که ‌باید مورد استفاده قرار گیرد. پس یکی از مهم‌ترین نشانه‌هایی که می‌توان برای تشخیص گرد و غبار روی قطعات به آن استناد کرد به صدا در آمدن فن است.

اگر دقت کرده باشید فن در شرایط معمولی با سرعت مشخصی می‌چرخد و یکی دیگر از نشانه‌های وجود گرد و غبار نیز چرخش بسیار سریع فن در شرایط معمولی است.

 این افزایش سرعت به‌دلیل وجود گرد و غبار روی عایق‌ها و پره‌های فن است و از آنجا که فن نمی‌تواند با چرخش معمولی دما را کاهش دهد، سرعت چرخش را افزایش می‌دهد.

یکی از دیگر روش‌های تشخیص افزایش دمای قطعات نیز استفاده از نرم‌افزارهای نشان‌دهنده دمای پردازشگر مرکزی است. به‌طور معمول، دمای پردازشگر مرکزی در حالتی که رایانه در حالت بیکار (idle) به‌سر می‌برد نباید بیش از 55 درجه سانتی‌گراد باشد و هرچه این دما کمتر باشد، بهتر است.

افزایش دمای هارد‌دیسک نیز از دیگر نشانه‌های وجود گرد و غبار است. دمای مناسب برای هارد‌دیسک بین 20 تا 55 درجه سانتی‌گراد است و یکی از عوامل افزایش این درجه حرارت می‌تواند گرد و غبار باشد!

توجه: برای مشاهده دمای پردازشگر مرکزی و هارد‌دیسک می‌توانید از نرم‌افزارهای CoreTemp و CrystalDiskInfo  کمک بگیرید.

http:‌/‌‌/‌alcpu.com‌/‌CoreTemp
http:‌/‌‌/‌crystalmark.info‌/‌software‌/‌CrystalDiskInfo‌/‌index-e.html

پیشگیری و درمان

پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از گرد و غبار بسیار آسان است. ساده‌ترین روش قرار دادن رایانه در محیط‌های عاری از گرد و غبار است.

به‌عنوان مثال اگر قصد دارید رایانه را در یک کارگاه حفر تونل مورد استفاده قرار دهید بهتر است آن را در جایی قرار دهید که از گرد و غبار دور باشد و حتی‌الامکان فضای کافی برای رد و بدل شدن هوا نیز در اطراف آن وجود داشته باشد.

پس از قرار دادن رایانه در موقعیت مناسب، بررسی دوره‌ای و تمیز کردن قطعات نیز می‌تواند مانع بروز مشکلات بعدی بشود.

هرچه بتوانید در بازه‌های زمانی کوتاه‌تری گرد و غبار قطعات را پاک کنید، عمر قطعاتی همچون فن‌ها نیز افزایش می‌یابد.

گاهی اوقات بی‌توجهی به همین نکات کوچک ممکن است موجب صدمه دیدن قطعات رایانه بشود و در این شرایط نیز ابتدا پیشنهاد می‌کنیم گرد و غبار را از روی قطعه معیوب پاک کرده و مجدد آن را تست کنید. اگر با تست مجدد نیز نتیجه‌ای حاصل نشد تنها راه باقیمانده، تعویض یا تعمیر قطعه معیوب است.

توجه: وجود گرد و غبار یکی از دلایل صدمه دیدن قطعات رایانه به‌شمار می‌رود، اما اگر می‌خواهید از رایانه خود بخوبی محافظت کنید و با کمترین خرابی‌ها مواجه شوید، پیشنهاد می‌کنیم حتما از یک محافظ برق کمک بگیرید زیرا در سراسر دنیا، نوسانات برقی اولین عامل بروز خرابی در قطعات الکتریکی به‌شمار می‌رود.

مریم فراهانی