امروز ما و یک بی صفتی تاریخی

از امروز قرار گذاشتیم تیتر انتخابی مهمترین عناوین خبری صفحه اول روزنامه‌ها را با مطلب آن درج کنیم.
«امروز ما و یک بی‌صفتی تاریخی»تیتر مطلبی است که در صفحه اول روزنامه وطن امروز آمده و آن را رضا شکیبایی نوشته است.

«خداوند مخلوقات خود را با اموری که آگاهی ندارند آزمایش می‌کند تا بد و خوب تمییز داده شود». (نهج‌البلاغه، خطبه 192)

در داستان سرگذشت حضرت موسی(ع)، غالبا توجه ما درباره شخصیت‌های پیرامونی تاثیرگذار آن دوران به سوی فرعون،‌ هامان،‌ سامری،‌ قارون و «رجال سرشناس» زمان آن پیامبر بزرگ الهی است. در این میان هستند افرادی که هرچند نامی از آنها در تاریخ باقی نمانده اما با کردار خود در روزگار آن حضرت به خیر یا به شر تاثیرگذار بودند. آیات 15 الی 21 سوره قصص به‌خوبی واقعه‌ای را برای ما شرح می‌دهد که تامل در آن از این جهت بسیار درس‌آموز و حیرت‌انگیز است.

موسی(ع) در شهر به 2 نفر برخورد کرد که در حال نزاع سختی با یکدیگر بودند. یکى از بنى‌اسرائیل بود و دیگری از قبطیان. آنکه از پیروان موسی(ع) بود، حضرت را به کمک طلبید. موسی(ع) برای نجات بنی‌اسرائیلی و دفع شر قبطی ضربه‌ای به او می‌زند که گرچه منجر به مرگش می‌شود اما در آیات واضح است که موسی(ع) قصد کشتن او را نداشته است. صبح روز بعد، موسی(ع) همان شخص دیروزى را دید که از او در نزاعی دیگر کمک می‌طلبید و از آیه اینگونه برمی‌آید که این شخص در جدالی است که به مصلحت نیست. موسی(ع) او را مواخذه‌ می‌کند: «تو سخت ماجراجو و گمراه هستی». بنی‌اسرائیلی را این کلام موسی(ع) خوش نمی‌آید و با شیطنت خطاب به موسی(ع) می‌گوید: «می‌خواهی مرا بکشی همانطور که دیروز انسانی را کشتی؟» همین «اظهار مخدوش» باعث شد فرعونیان متوجه ماجرای روز گذشته شده و موسی(ع) را به ناحق قاتل جلوه دهند. از شدت واکنش فرعون بر‌می‌آید که موسی(ع) در آن مقطع به یک معضل برای فرعون تبدیل شده (هرچند هنوز به نبوت نرسیده)، پس فرعون جلسه‌ای مشورتی را در قصر تشکیل می‌دهد و جمع‌ حکم قتل موسی(ع) را صادر می‌کند.

یک شبهه فتنه‌گون

چرا موسی(ع) به فردی که او را در روز بعد گمراه خواهد نامید کمک می‌کند و خود را به زحمت می‌اندازد، آیا موسی(ع) به اندازه کافی دوراندیش نبوده است؟ خداوند در قرآن تصریح کرده که آن جناب از مخلصانى بوده که شیطان راهى به اغواى آنان ندارد و فرموده: «انه کان مخلصا و کان رسولا نبیا» و نیز در چند آیه قبل از شرح این حادثه تصریح فرموده بر اینکه به او حکم و علم داده و او از نیکوکاران و از متقیان بوده است و چنین کسى را هرگز تعصب گروهی یا غضب بیجا گمراه نمى‌کند و او را به یارى مجرم در جرمش ‍ وانمى‌دارد.

مرد بنی‌اسرائیلی، موحد و از پیروان آیین ابراهیم است و اینگونه برمی‌آید که موسی(ع) از کیفیت درگیری مطلع بوده و به کمکش شتافته، اهل حقی را در برابر باطلی یاری می‌کند. موسی(ع) در واقع به تکلیف خود عمل می‌کند و بنی اسرائیلی را از مخمصه نجات می‌دهد اما بنی‌اسرائیلی روز بعد در نزاعی دیگر درگیر می‌شود؛ اینجاست که موسی(ع) او را مواخذه می‌کند، در اینجا نیز مامور به تکلیف است و در اثر تکرار مخاصمه توسط بنی‌اسرائیلی او را ماجراجو می‌خواند هرچند بازهم نیت کمک به او را دارد.

بنی‌اسرائیلی که نمک‌نشناس و به تعبیر موسی(ع) گمراه و ماجراجو است از مواخذه موسی(ع) می‌شورد یا از نقصان شناختی که درباره موسی(ع) داشته، در قضاوتی زود‌هنگام تصور می‌کند که موسی(ع) پس از این توبیخ بلایی بر سر او خواهد ‌آورد، از روی جهل و عجله بیمناک می‌شود و واقعه روز گذشته را در یک بی‌صفتی تاریخی فاش می‌کند. او موسی(ع) را که مصلح و پیشرو بنی‌اسرائیل بوده متهم می‌کند که جبار است و از مصلحین نیست! یعنی همان ادعای فرعون و یاران فرعون که دشمن موسی(ع) و خودش بودند را تکرار می‌کند. شکی نیست که موسی(ع) به تکلیف خود عمل کرده، چه روزی که از مرد بنی‌اسرائیلی بی‌هیچ حرف و حدیثی حمایت کرد و چه روز بعد که او را مواخذه کرد و گمراه خواند.

نحوه عمل فرعون

چرا فرعون پس از اینکه از حقیقت ماجرا باخبر می‌شود تصمیم به قتل موسی(ع) می‌گیرد؟ تصمیم به قتل کسی که تا دیروز در خانه فرعون بزرگ شده است قطعا ساده و راحت نبوده و هرچند موسی(ع) در اصل به علت راهبری موحدین است که مورد غضب طاغوت واقع شده اما این حرف مفت آن بنی‌اسرائیلی است که بهانه مناسب برای حکم قتل موسی(ع) را به دست دشمنانش می‌دهد. در واقع تصمیم فرعون به علت مرگ یک قبطی نبوده بلکه مرگ قبطی آن فرصت تاریخی لازم را به فرعون می‌دهد؛ چراکه فرعون نمی‌خواسته افکار عمومی تصمیم قتل موسی(ع) را به دلایل فرهنگی و عقیدتی بدانند.

برخلاف آنچه ما از فرعون زمان موسی(ع) تصور می‌کنیم او فردی بوده که کارها را با تدبیر، ‌شور و اجماع پیش می‌برده است و تشکیل جلسه شور برای چگونگی برخورد با موسی(ع) نشان می‌دهد به علت نفوذ موسی(ع) او نیاز به اقناع دیگر بزرگان و اجماع در این مساله را داشته است. اما موسی(ع) در دردسر عظیمی افتاده است. او نمی‌توانست به صرف اینکه می‌داند شخص بنی‌اسرائیلی ماجراجو است و ممکن است فردا روزی نزاع خلاف مصلحت دیگری از او سر بزند، او را یاری نکند. در آن صحنه موسی(ع) باید حق را ادا می‌کرد و حالا که کار به نزاع کشیده از بنی‌اسرائیلی ضعیف در برابر قبطی قوی دفاع کند. در واقع حادثه روز دوم حتی به فرض معلوم بودنش در روز اول، تکلیف را از موسی(ع) سلب نمی‌کرد، در نزاع حق و باطل باید جانب حق را گرفت. حتی اگر اهل حق فردایش اهل باطل شود. او نزاع بیهوده را تکرار کرد و برای همین موسی(ع) او را ماجراجو و گمراه خطاب کرد. لفظ گمراه برای این نبود که او باطل است بلکه برای این به‌کار برده شده که عمل او باطل بوده است. البته مقاومت مرد بنی‌اسرائیلی در برابر استدلال موسی(ع)، او را به ورطه باطل کشاند. می‌توان حدس زد که پس از این حادثه دستگاه فرعون برای ضایع کردن آن حضرت نزد مردم چه تبلیغاتی را به راه انداخته و چگونه او را معرفی کرده است. دستگاه فرعون حتی می‌تواند سخن آن پیرو موسی(ع) که او را جبار خوانده را شاهد ادعاهای خود بیاورد، اما غافل است از اینکه آنچه معیار است تا حق و باطل را مشخص کند ارزش‌های الهی و پایمردی در راه این ارزش‌ها و حمایت از مردمی است که سنگ این ارزش‌ها را به سینه می‌زنند، اینکه در میان این مردم مورد حمایت موسی(ع) عده‌ای خلاف مصالح عمل کنند یا حتی خطاکار باشند خدشه‌ای بر این راه ایجاد نمی‌کند:

قالَ مُوسی لقومه استعینوا بالله واصبرو ان الارض لله یورثها من یشاء من عباده و العاقبه للمتقین. (سوره مبارکه اعراف آیه 128)

پی‌نوشت

* شاید انتظار مخاطبان این بود که سردبیر روزنامه به مناسبت شماره هزار مطلبی در این باب بنویسد اما از آنجا که دوستان دیگر در همین شماره زحمت این کار را کشیده‌اند، ترجیح دادم با هم مروری کنیم بر آیاتی از کلام‌الله که بخش عمده مشکلات امروز ما ناشی از غفلت از این امانت الهی است. سطور فوق گردآوری و تاملات مختصری است درباره آیات 15 الی 21 سوره قصص که فصل دوم از حیات حضرت موسی(ع) را بیان می‌کند. در این متن از کتب تفسیر مختلف استفاده شده و نگارنده «از خود» چیزی ننوشته است.

جام جم

جشنواره گل‌های داوودی
دلارهای نفتی به اتاق مبادلات ارزی می‌رود
آخرین مناظره اوباما و رامنی با چاشنی ایران
شمارش معکوس برای آغاز ضیافت اهالی رسانه

کیهان

10 انبار بزرگ احتکار کالای اساسی کشف شد
کاهش 110 هزار تومانی قیمت سکه در یک روز
رئیس جمهور بخشنامه بودجه 82 را ابلاغ کرد
ارتش لبنان با سرکوب آشوبگران آرامش را به شهرها بازگرداند

خراسان
 
کاهش ۸۰۰ تومانی قیمت دلار و سقوط ۲۵۰ هزار تومانی قیمت سکه در ۶ روز
سوال از رئیس جمهور امروز در صحن علنی قرائت می شود
حقوق های ۳۰۰هزار تومانی پرداخت نشده و پاداش های میلیاردی
شاخصه های کاندیداها برای رجل سیاسی و مذهبی بودن تعیین شد

جمهوری اسلامی

بازدید از اوین طرح رئیس جمهور برای فرافکنی مشکلات اقتصادی است
طراوت باران پاییزی بر چهره تهران
برژینسکی:آمریکا مشروعیت رهبری بر جهان را از دست داده است
آیت الله هاشمی رفسنجانی:تقابل 70 ساله متحجران با امام ادامه دارد

رسالت

دبیرکل حزب موتلفه اسلامی:انتخابات آینده رقابت گفتمان‌های معطوف به پیشرفت است
سقوط سکه و ارز ادامه دارد
طراوت هوای تهران هدیه باران پاییزی به مردم
هشدار وزیر نفت:صادرات نفت به جهان را متوقف می‌کنیم

قدس

سقوط سکه ارز و طلا
زمزمه تذکر به رئیس جمهور در خانه ملت
بخش خصوصی تحریم‌ها را خنثی کرد

سیاست روز

آمریکا مخالف پرواز مستقیم بود یا ایران؟
دلار مبادلاتی زمینه‌ساز قاچاق طلا می‌شود؟
لاریجانی در جلسه کمیسیون شوراها چه پیامی را همراه داشت؟
ایران، چالش بزرگ واشنگتن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

وطن امروز

ضد انگلیسی
1000 ماجرای تلخ و شیرین در 4 سال
امروز ما و یک بی صفتی  تاریخی
وزیر بهداشت:سلامتی مردم را به هیچ چیز عوض نمی‌کنم

تهران امروز

ایران در کانون مناظره آخر رامنی و اوباما
سایه گرانی 14 میلیونی برمسکن مهر
روزانه 1800نزاع در کشور رخ می‌دهد
ردپای قطر در حادثه تروریستی چابهار

حمایت

تغییر مجری انتخابات
رئیس دیوان عالی کشور:مشکل کنونی جامعه افزایش بداخلاقی‌هاست
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی:تضعیف سه ضلع اسلام، امام و مردم خیانت است
بازار داغ خبرهای جنسی در رسانه های زرد 

آفرینش

اعلام زمان تکمیل ظرفیت آزمون سراسری
هاشمی رفسنجانی:سه ضلع اسلام، امام و مردم، انقلاب اسلامی را به پیروزی رساندند
رئیس جمهور:دولت نمی‌تواند همه کارها را به تنهایی انجام دهد
تقویم آزمون ارشد 92 منتشر شد

جوان

طرح اداره کشور بدون درآمدهای نفتی
سلام ابان به باران
دارندگان دلار برای فرار از ضرر فروشنده شدند
دود اختلافات قوا به چشم مردم می‌رود

ملت ما

ایران بزرگترین چالش آینده آمریکا!
فرعی که سران قوا را از اصل دور کرده است
راهکار بخش خصوصی برای دور زدن تحریم نفتی
طرح سوال از رئیس جمهور به هیئت رئیسه ارسال شد

ابتکار

گام نخست تغییر مجری انتخابات
آیت الله هاشمی رفسنجانی:اگر گوش شنوا باشد از کمک دریغ نمی‌کنم
راهیان نور اجباری نیست نمره هم ندارد
احمدی نژاد به دنبال چیست؟

مردم سالاری

سوال از رئیس‌جمهور در هیات رئیسه مجلس
احمدی نژاد دیر به یاد بازدید از زندان افتاد
جناح راست از ملت عذرخواهی کند
کاهش سهم صنعت از منابع صندوق توسعه

آرمان

اسحاق جهانگیری؛دولت احمدی‌نژاد بهترین دولت اصولگرایان
هیات 11نفره به‌جای وزارت کشور می‌نشیند
رئیس‌جمهور دوباره در مجلس!
 آیت‌الله هاشمی:گوش شنوا باشد حاضر به هرگونه کمکی هستم

آفتاب یزد

بازی بزرگ احمدی نژاد
سقوط یک خانواده از چرخ و فلک شهربازی
افزایش آمار طلاق زیر سایه غفلت دولتمردان
پیشنهاد محمود احمدی نژاد برای ارتباط مستقیم با نیویورک

دنیای اقتصاد

رتبه‌های مسابقه کسب‌وکار
 مناظره آخر «اوباما» و «رامنی» با محور ایران 
 سبقت 12 گروه بورس تهران از میانگین سود 
اعلام عفو عمومی توسط بشار اسد

گسترش صنعت

گره از مشکلات 600 واحد تولیدی باز شد
مس سرخ شد!
نه مخابرات آنتن داد نه همراه اول
چین دیگر ارزان نیست

تفاهم

آرامش در بازار طلا سکه و ارز
تولید فولاد ایران از مرز 10 میلیون تن گذشت
وزیر نفت به غرب هشدار داد؛با تشدید تحریم‌ها صادرات را متوقف می‌کنیم
رئیس جمهور:دولت نمی‌تواند همه کارها را به تنهایی انجام دهد