راه‌ و رسم برخورد درست با مصدومان

مفهوم تروما به نقش فاکتورهای تروماتیک و آسیب‌های ایجاد شده برمی‌گردد. در یک حادثه تروماتیک، شما یا بسیار وحشتزده می‌شوید، یا اتفاقی برایتان می‌افتد که زندگی‌تان را به خطر می‌اندازد.

وقایع تروماتیک ، به طور کلی بر اساس حادثه‌ای که شخص درگیر آن شده است به انواع مختلف تقسیم می‌شود. آسیب‌ها می‌توانند ناشی از عوامل خانگی، صنعتی، ورزشی، جنگی و غیره باشند.

تروما می‌تواند بر اثر تصادفات یا بیماری‌های جدی، آزمایش‌ها و درمان‌های دشوار و دردناک اتفاق بیفتد. جراحات حاصل از عوامل خارجی متعدد (اعم از مکانیکی، شوک‌های الکتریکی، عوامل حرارتی، شیمیایی، تشعشعی، تغییرات ناگهانی در فشار اتمسفر و ...) منجر به آسیب به ارگان‌ها و بافت‌های بدن و اختلال در انسجام و عملکرد آنها می‌شود.

بلایای طبیعی از جمله زمین‌لرزه‌ها، سیل‌ها، توفان‌ها یا آتش‌سوزی‌ها، می‌تواند با خطر مرگ یا جراحات فیزیکی همراه باشد.

علاوه بر این، از دست دادن خانه و کاشانه، دارایی‌ها و اطرافیان می‌تواند افراد را در معرض خطر مسائل سلامت ذهنی و روحی قرار دهد.

همچنین انواع خشونت‌های موجود در اجتماع، جنگ، تروریسم و حوادثی مانند بمب‌ها و تیراندازی‌ها و تغییر مکان‌ها و مهاجرت‌های اجباری نیز می‌تواند موجب واکنش‌های استرسی شود و خطر مسائل فیزیکی و روحی را در بر داشته باشد.

کودکان، قربانیان درگیری و مشکلات بین افراد خانواده، اختلافات بین والدین و از دست‌ دادن یکی از آنها به دلیل جدایی، مسائلی از قبیل خودکشی، مرگ یکی از والدین یا از دست دادن سایر اعضای خانواده، هستند.

به علاوه خشونت و بدرفتاری در محیط خانه و مدرسه، درگیری با همکلاسی‌ها، غفلت از مراقبت‌های متناسب با سن کودکان (اعم از مالی، فیزیکی، تغذیه‌ای، دارویی یا آموزشی) و محرومیت‌های اجتماعی می‌تواند موجب آسیب‌های فیزیکی و اختلالات ذهنی، روحی و رفتاری کودکان در آینده شود.

از سایر تروماها، می‌توان به آسیب‌های مزمن (مانند اکثر بیماری‌های شغلی) اشاره کرد که به طور مکرر و در طول زمان ادامه دارند و منجر به آسیب‌های تدریجی جسمی و روحی در افراد می‌شوند. در این میان حتی گزارش‌های رسانه‌ای (اخبار، فیلم و...) نیز می‌تواند بر سطح استرس شما اثر گذاشته و به کودکان آسیب برساند.

یکی از شایع‌ترین جراحت‌های تروماتیک، آسیب‌های وارده به مغز (TBI) است که هر ساله باعث مرگ و میر یا معلولیت‌های مادام‌العمر افراد (حدود 1.7 میلیون نفر در سال) می‌شود. شدت جراحت‌های مغزی نوع و محل آنها می‌تواند تعیین‌کننده میزان آسیب باشد.

در جراحات باز سر، شکستگی جمجمه در اثر فشار یا سوراخ‌شدگی آن توسط یک شیء اتفاق می‌افتد که می‌تواند به عفونت منجر شود.

جمجمه شکسته نمی‌تواند به مدت طولانی از بافت آسیب‌پذیر مغز که در معرض آلودگی‌های ویروسی و باکتریایی قرار دارد، محافظت کند.

در آسیب‌های بسته مغز ، فشارهای شدید دورانی، تکان‌ها و ضربات شدید به سر، باعث افزایش فشار درون جمجمعه‌ای و تورم مغز می‌شود که نه تنها به بافت مغز آسیب می‌رساند، بلکه از رسیدن اکسیژن کافی و جریان خون به مغز جلوگیری کرده و می‌تواند باعث کما یا مرگ مغزی شود.

یکی دیگر از انواع آسیب‌های مغزی، شکستگی و تخریب فیبرهای عصبی مانند آکسون‌هاست که می‌تواند از ارتباط سلول‌های عصبی با یکدیگر و انجام فعالیت‌های مغز جلوگیری کند.

در این حالت نیز با محدود شدن جریان خون و اکسیژن در مغز، مرگ مغزی اتفاق می‌افتد. در آسیب‌های مرکزی مغز نیز که بافت مغز در اثر اصابت یک شیء مانند گلوله آسیب می‌بیند، تکه‌های شکسته شده استخوان هم می‌تواند بافت مغز را سوراخ کند و باعث آسیب‌های مرکزی شود.

5 عارضه بزرگ ناشی از آسیب‌های جسمی شامل خونریزی‌ها، نارسایی تنفسی، نارسایی کلیوی، عفونت‌ها و سندرم چندارگانی می‌شود. سایر عوارض تروما، شامل عوارض مرتبط با درمان از جمله عوارض بیهوشی، درمان‌های مرتبط با رادیولوژی و عوارض اقتصادی هستند.

تروماهای فیزیکی با علائمی مانند بی‌خوابی یا کابوس‌های شبانه، بهت‌زدگی، افزایش ضربان قلب، دردها، خستگی، مشکل تمرکز، اضطراب، عصبیت و انقباض عضلات همراه است.

تروماهای احساسی و روانی، عوارضی مانند شوک، عدم پذیرش یا بی‌اعتمادی، عصبانیت، تحریک پذیری، نوسانات روحی، احساس گناه، شرم، خود را مقصر دانستن، ترس، غم و ناامیدی، مشکل تمرکز، کناره‌گیری از دیگران و بهت‌زدگی به همراه دارند.

آسیب‌های منجر به مرگ اغلب بین افراد 10 تا 44 ساله دیده می‌شود و افراد 40 تا 60 ساله بیش از دیگران دچار افسردگی پس از بلایا می‌شوند و تقریبا همیشه زنان بیش از مردان، از اثرات منفی رنج می‌‌برند.

در این میان برخوردهای بین اعضای خانواده یا از دست دادن حمایت در خانه، بهبود یافتن از این اثرات را سخت‌‌تر می‌کند. شدت بلایا نیز واکنش‌های پس از آن را در افراد حادتر یا طولانی‌تر می‌کند.

در این رابطه، افرادی که مستقیما درگیر آسیب‌ها هستند و پس از آن کسانی که در تماس نزدیک با قربانیان هستند، بیشتر در معرض خطر مشکلات روحی قرار دارند.

گفتنی است تروماهای کودکی، خطر تروما در آینده افراد را افزایش می‌دهد. تجربه تروما در کودکی می‌تواند تاثیر شدید و درازمدت داشته باشد.

کودکانی که در معرض انواع آسیب‌ها قرار گرفته‌اند، دنیا را محل جنگ می‌بینند، چنانچه تروماهای کودکی حل نشوند، احساس عجز و ناتوانی و سایر عواقب تروما می‌تواند تا بزرگسالی باقی بماند.

درمان انواع صدمات می‌تواند به دو دسته تقسیم شود. در درمان‌های کوتاه مدت اورژانسی که غالبا در مورد آسیب‌های فیزیکی صورت می‌گیرد، شروع فوری درمان‌های پزشکی (با توجه به نوع آسیب)، کمک‌های اولیه و مراقبت‌های پیشگیرانه، استفاده سریع از واحدهای آمبولانس برای بیماران سرپایی و رساندن بیمارانی که نیاز به بستری شدن دارند به بیمارستان‌ها می‌تواند برای پیشگیری از عوارض شدیدتر تروما موثر واقع شود.

عوارضی از جمله معلولیت‌ها و مرگ و میر افراد، بخصوص کسانی که در سنین جوانی قرار دارند، از لحاظ اقتصادی نیز حائز اهمیت است. علاوه بر این، یک درمان سریع و موثر اورژانسی می‌تواند به بیمار کمک کند تا با شوک اولیه و درد یک واقعه بهتر کنار بیاید و شانس بیشتری برای درمان‌های بعدی داشته باشد.

کلینیک‌ها و مراکز درمانی نقش مهمی در این مرحله از درمان‌ها به‌عهده دارند. در این رابطه، اقداماتی مانند سپردن هرچه سریع‌تر بیماران با آسیب‌های مختلف به بخش‌های مربوطه از جمله بیماران با آسیب‌های مغزی به بخش نوروافتالمولوژی (اعصاب مرتبط با چشم)‌، بیماران با‌ آسیب‌های سیستم حرکتی به واحدهای تروماتولوژیک و افراد با آسیب‌های حاد به ‌بخش مراقبت‌های ویژه و نیز کمک‌رسانی توسط واحدهای آتش‌نشانی در سوختگی‌ها می‌تواند بسیار حیاتی باشد.

در درمان‌های درازمدت، غالبا در فرآیند بازسازی یک زندگی امن برای افرادی که مورد آسیب‌های حاد فیزیکی و احساسی قرار گرفته‌اند، علاوه بر درمان‌های فیزیکی و دارویی، روان‌درمانی و رفتاردرمانی مدنظر قرار می‌گیرد؛ زیرا اگر این بیماران نتوانند پس از یک واقعه فاجعه‌آمیز با احساساتی مانند شوک، غم، درد، ترس و غیره کنار بیایند، عواقب ناشی از تروما می‌تواند با یادآوری دائمی خاطرات آزاردهنده و کابوس‌های شبانه، در سراسر زندگی آنان منعکس شود.