راه‌هایی برای کنترل دردهای ماهیانه

به طور کلی این علائم تهدیدکننده نیست ولی برای بسیاری از خانم‌ها تحمل آن دشوار است. با وجود این، بسیاری از خانم‌ها ترجیح می‌دهند بدون مراجعه به پزشک با درمان‌های خانگی با این قضیه کنار بیایند.

همان‌طور که اشاره شد، معمول‌ترین علامت‌های قاعدگی‌های دردناک عبارتند از: درد در ناحیه زیر شکم و ناحیه ناف که به سمت ران‌ها و کمر کشیده می‌شود، این علائم با حالات تهوع و استفراغ، اسهال یا یبوست، سردرد، احساس گیجی، حساسیت زیاد به نور، صدا، بو و لمس، غش و خستگی همراه است و تمامی این حالات به دلیل تغییرات هورمونی ایجادشده در زمان تخمک‌گذاری است.

به طور کلی دیسمنوره یا همان قاعدگی‌های دردناک به 2 گروه دیسمنوره اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:

دیسمنوره نوع اولیه شامل گروهی از علائم و دردهای قاعدگی است که به هیچ ناهنجاری جسمی و بیماری خاص و ناراحتی‌های لگن و رحم ارتباط ندارد و کاملاً به فرآیند طبیعی قاعدگی مربوط می‌‌شود. نوع اولیه قاعدگی‌های دردناک معمولاً در یک سال اول پس از نخستین سیکل ماهیانه رخ می‌دهد و بیش از 50 درصد از زنان را درگیر می‌کند که در 15 درصد از آنها درد شدیدی احساس می‌شود. نوع اولیه بیشتر دختران نوجوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در بسیاری از خانم‌ها با گذشت زمان و بخصوص پس از زایمان، علائم کاهش می‌یابد. دیسمنوره اولیه به ‌دلیل ترشح بیش از حد هورمونی ایجاد می‌شود که بر اثر ترشح در دوران قاعدگی باعث انقباض رحم و در نتیجه بروز دردهای شدید قاعدگی می‌شود. در دیسمنوره نوع اولیه ممکن است حساسیت و سوزش ناحیه زیر شکم و رحم احساس شود که معمولا با شروع سیکل یا کمی قبل از شروع آن آغاز می‌شود و تا یک تا 2 روز ادامه می‌یابد. این دردها به صورت انقباضی بوده و در ناحیه زیر شکم آغاز شده و به سمت پشت و کمر و حتی ران‌ها نیز امتداد می‌یابد. علائم مرتبط با دیسمنوره اولیه عبارتند از کسالت، خستگی، حالت تهوع و استفراغ، اسهال، درد ناحیه پایین کمر و سردرد. عواملی که باعث بروز چنین حالاتی می‌شود شامل قاعدگی‌های زودرس پیش از 12 سالگی، خونریزی شدید و طولانی مدت، مصرف دخانیات، وجود سابقه فامیلی و چاقی است. نوع اولیه ممکن است با زایمان و بالا رفتن سن کاهش یابد یا به کلی رفع شود.

دیسمنوره نوع ثانویه جزو آن دسته از دردهای قاعدگی به شمار می‌رود که با نوعی اختلال زنانگی و بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط است. البته جای نگرانی نیست چرا که اغلب این مشکلات با دارو یا جراحی براحتی درمان پذیرند. نوع ثانویه، بیشتر خانم‌های بالغ را در سنین بزرگسالی بویژه بین سنین 30 تا 45 سال درگیر می‌کند. از جمله علل بروز دیسمنوره ثانویه می‌توان به کیست‌های تخمدان، بیماری التهاب لگن، ناهنجاری‌های مادرزادی، فیبروئیدهای رحمی و گرفتگی‌های لگنی اشاره کرد. وجود IUD‌های مسی که برای جلوگیری از بارداری در رحم خانم‌ها کار گذاشته می‌شود نیز می‌تواند یکی از علل بروز دیسمنوره ثانویه باشد. در نوع ثانویه علائمی چون وجود توده قابل لمس در ناحیه رحم، سوزش حرکتی گردن رحم، ترشحات واژینال و رحمی و دردهای عادی شکمی و رحمی وجود دارد. بیماری‌های التهابی لگن خاصره، تورم تخمدان‌ها، پیچ‌خوردگی و کیست‌های تخمدانی، التهاب دیواره رحم از عوامل بروز دیسمنوره ثانویه محسوب می‌شود.

معمول‌ترین داروهایی که پزشکان برای کاهش دردهای قاعدگی دردناک نوع اولیه تجویز می‌کنند، شامل داروهای ضدالتهابی و غیراستروئیدی است که در کاهش درد انقباضات دوره قاعدگی بسیار مؤثر است. علاوه بر تأثیر مثبت ممکن است برخی عوارض جانبی مانند حالت تهوع، سوءهاضمه، زخم‌های گوارشی و اسهال با مصرف آنها در افراد مشاهده شود. از جمله معروف‌ترین این گروه از داروها ایبوپروفن، ناپروکسن، اسید مفنامیک و اسید استیل سالیسیلیک است. داروهای مسکن معمولاً با توقف تولید هورمون پروستاگلاندین باعث تسکین درد می‌شوند.

گروه دوم از داروهای کاهش درد این دوره، داروهای هورمونی ضد بارداری است. این قرص‌ها حاوی هورمون‌هایی است که مانع از تخمک‌گذاری می‌شود و شدت انقباضات رحمی را کاهش می‌دهد. این هورمون‌ها را به اشکال مختلفی چون تزریقی، چسباندنی به پوست و کاشتن زیر پوست بازو یا به شکل حلقه قابل انعطافی که داخل واژن گذاشته می‌شود، استفاده می‌کنند. حالت تهوع و استفراغ نیز به واسطه استفاده از داروهای ضدتهوع درمان‌پذیر است ولی بیشتر این موارد بدون مصرف دارو برطرف می‌شود.

در دیسمنوره ثانویه که همیشه علتی زمینه‌ای برای دردها وجود دارد، راه‌های مختلفی تجویز می‌شود که عبارتند از:‌ درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها در مواردی که علت درد عفونت لگن باشد، جراحی در مواردی که فیبروئید یا پولیپ یا ناهنجاری‌های دیگری در رحم مشاهده شود، باز کردن کانال رحمی به علت باریک بودن و درمان التهاب دیواره رحم.

درمان‌های مکمل دیگری مانند مداخلات رفتاری، طب سوزنی، درمان با گرما به صورت موضعی و تحریک الکتریکی عصبی فراپوستی می‌تواند اثرات مؤثری در کاهش درد داشته باشد.

در تحریک الکتریکی عصبی فراپوستی، سیگنال‌های فرستاده شده باعث ترشح هورمون اندورفین می‌شود که نوعی مسکن طبیعی بدن به شمار می‌رود و باعث کاهش درد می‌‌شود.

استفاده از برخی مکمل‌های غذایی مانند ویتامین E، اسیدهای چرب امگا 3، ویتامینB1، ویتامین B6 و مکمل منیزیم مؤثرند. از ساده‌ترین درمان‌هایی که می‌توانید برای کاهش دردهای خود استفاده کنید، روش‌های خانگی و دم‌دستی است.  ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی منظم و انجام حرکات یوگا از جمله راه‌هایی است که این انقباضات را کم می‌کند.

همزمان با شروع دردهای قاعدگی، مصرف کربوهیدرات‌ها را در رژیم روزانه خود افزایش دهید و از طرف دیگر مصرف نمک، قند و کافئین را به حداقل برسانید و تا می‌توانید آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

اما اگر اهل مصرف دارو نیستید و علاقه‌ای به آن ندارید، می‌توانید راه‌های غیردارویی را امتحان کنید.

ـ‌ به پشت بخوابید و زیر زانوهایتان بالش قرار دهید.

ـ یک بالشتک گرم یا بطری آب گرم را روی شکم یا ناحیه پایین کمرتان قرار دهید.

ـ حمام آب گرم هم گزینه بسیار مناسبی است.

ـ زیر شکم خود را آهسته ماساژ دهید.

ـ ورزش‌های ملایمی چون حرکات کششی، راه رفتن یا دوچرخه‌سواری می‌تواند گردش خون را افزایش و دردهای لگنی را کاهش ‌دهد.

ـ به اندازه کافی استراحت کرده و از موقعیت‌های پر استرس دوری کنید.

این حرکات و کارهای آرامبخش قبل از شروع سیکل ماهیانه قطعاً به کاهش دردهای شما کمک زیادی خواهد کرد. در طول دوره هم با راهکارهای ارائه‌شده می‌توانید قاعدگی کم‌درد یا بدون دردی را تجربه کنید.

منابع: Medindia

Emedicine / Mayoclinic