خیالپردازی با اشیاء

خانواده مسواکی برای آموزش مفاهیم متنوع به مخاطبان خردسال تولید شده است. استفاده از شخصیت‌های متفاوت همچون مسواک و خمیردندان در انیمیشن خانواده مسواکی یکی از ویژگی‌های قابل‌توجه این مجموعه محسوب می‌شود. چون عموما در انیمیشن‌های این گروه سنی از وسایل آشنا استفاده می‌شود مثل کیف، مداد، رختخواب یا لباس‌ها.

جان‌بخشی به اشیایی همچون مسواک، خمیردندان و اسفنج داستان‌هایی جذاب و آموزنده را تولید و کمک بسیاری به بالا بردن قوه تخیل مخاطب کرده است. کودکان می‌آموزند بازی و سرگرمی منحصرا با اسباب بازی‌ها به وجود نمی‌آید، بلکه هر وسیله‌ای که اطراف آنهاست می‌تواند به عنوان موجودی زنده خلق‌کننده داستان و ماجرایی هیجان‌انگیز باشد. در واقع ساخت اسباب‌بازی برای کودکان از طریق همین خیالپردازی با اشیای مختلف مرتبط با گروه سنی خردسال انجام می‌شود و طراحان اسباب بازی جدا از توجه به ویژگی‌های شکلی و ظاهری اسباب‌بازی‌ها، به کاربرد آنها برای کودکان و ملموس بودنشان توجه می‌کنند. حال چه بهتر به جای آنها خود کودک، قوه خیال خود را به کار بیندازد و از اشیای پیرامون خود به عنوان اسباب‌بازی استفاده کند. فقط در این صورت است که بازی نه‌تنها وسیله‌ای برای تخلیه هیجانی کودک و سرگرم کردن او بلکه ابزاری مهم برای مهارت‌آموزی او می‌شود.

مجموعه خانواده مسواکی علاوه بر بدعت در طراحی شخصیت، از تنوع و خلاقیت بسیاری در پرداخت داستان بهره برده و قصه‌های متفاوت و جذابی به وسیله این کاراکترها شکل گرفته شده است؛ به عنوان مثال در یکی از قسمت‌های مجموعه به نام «گمشده در صحرا» داستان بسیار غیرمعمولی روایت می‌شود. ابتدا شخصیت‌های قصه را روی سینک ظرفشویی می‌بینیم که در حال صحبت با یکدیگر هستند. ناگهان توجه آنها به کوزه کوچکی که کج شده و شن‌های آن روی زمین پخش شده است، جلب می‌شود. خمیری، خانم اسفنجی، مسی و غیره تصمیم می‌گیرند به سمت کوزه بروند و از چند و چون ماجرا آگاه شوند. این آغازی است ساده اما گیرا برای اتفاقات مهم و جذاب بعدی که در مواجه با کوزه و شن‌های آن پیش می‌آید و سبب و جذب مخاطب برای دیدن و همراه شدن با شخصیت‌ها و کشف و آگاهی از اتفاقات پیش آمده برای آنها می‌شود.

قسمت میانی داستان که مهم‌ترین اتفاقات و در واقع معمای اصلی در قالب آن رخ می‌دهد، ویژگی‌ها و نکات جالب توجه دیگری دارد. زمانی که شخصیت‌ها به کوزه نزدیک می‌شوند، مخاطب در‌می‌یابد کوزه آنقدر هم که از دور پیدا بود کوچک نیست، بلکه برای کاراکترها به بزرگی یک صحرای واقعی است. شخصیت‌ها پا بر روی شن‌های ریخته شده کوزه می‌گذارند و چندقدمی پیش می‌روند. ناگهان تصاویر پس‌زمینه محو و کوزه و شن‌های آن به یک صحرای واقعی تبدیل می‌شوند، به طوری که مخاطب شخصیت‌ها را در این صحرا سرگردان می‌بیند.

مضامین آموزشی نیز در همین قسمت از داستان گنجانده شده است. به عنوان مثال پدیده سراب که در بیابان رخ می‌دهد چند بار از زاویه دید شخصیت‌ها به تصویر کشیده و به صورت ضمنی نکاتی در ارتباط با این پدیده در دیالوگ‌های شخصیت‌ها شنیده می‌شود. گم شدن و تشنگی، معمای اصلی داستان است که با فراز و فرودهای بسیاری که در سفر پر از هیجان و التهاب خانواده مسواکی پیش می‌آید در نهایت با به حقیقت پیوستن یکی از سراب‌ها حل می‌شود. پایان داستان نیز به دقت و گیرایی آغاز آن است. شخصیت‌ها پس از آن سفر طولانی دوباره سر از سینک ظرفشویی در‌می‌آورند. عدم منطق روایی و خیالپردازی در داستان از ویژگی‌های انیمیشن‌ها با مخاطبان خردسال است که سازندگان مجموعه پویانمایی خانواده مسواکی با دقت و بجا از آن استفاده کرده‌اند.

انیمیشن خانواده مسواکی، انیمیشنی دوبعدی است که در عین سادگی، تجانس بسیاری میان اجزای مختلف آن وجود دارد. فضای داستان‌های مجموعه در محوطه کوچک آشپزخانه یا حمام می‌گذرد و در صورت لزوم با تغییر کلی فضا، داستان وارد محوطه‌های متفاوت می‌شود. شخصیت‌های دوبعدی مجموعه با اضافه کردن دست، پا و صورت به اصل شیء یعنی همان مسواک و خمیردندان طراحی شده‌اند. رنگ‌های به کار رفته چه در پس‌زمینه و چه در پیش‌زمینه و همچنین خود شخصیت‌ها کم‌انرژی و مات هستند، با این حال از جذابیت‌های بصری کار به علت وجود خطوط محیطی و واضح شخصیت‌ها و مشخص بودن عناصر مختلف تصویر کاسته نشده است.

مجموعه پویانمایی خانواده مسواکی از آن انیمیشن‌هاست که ثابت کرده برای مخاطبان جذابیت‌های بصری و به کارگیری تکنیک‌های روز دنیا کافی نیست، بلکه این داستان‌ها و قصه‌ها هستند که مخاطبان بخصوص خردسالان را جذب خود می‌کنند. قصه‌ها و افسانه‌ها روش‌های سنتی یادگیری و حتی درمان هستند. کودکانی که در دنیای خود درکی از تکنیک و روش‌های مدرن انیمیشن‌سازی ندارند با شنیدن و دیدن قصه‌ای جذاب راضی و خشنود می‌شوند و اساسا تکنیک برای مخاطب بزرگسال هم زمانی مفید است که با ارزش‌های داستانی و دراماتیک برخاسته از خلاقیت هنری همراه باشد.

سازندگان مجموعه پویانمایی خانواده مسواکی با به‌کارگیری قصه‌های جذاب و آموزنده کنار روش‌های ساده و معمولی انیمیشن‌سازی توانسته‌اند مجموعه قابل قبول و متفاوتی ارائه کنند که علاوه بر آموزش مفاهیم مختلف مورد نیاز مخاطب و ارتقای سطح دانش و آگاهی او، قادر است موجبات سرگرمی کامل او را نیز فراهم کند و لحظاتی شاد و دوست‌داشتنی برای او به ارمغان بیاورد. این برخورداری توأم از سادگی و آموزندگی و جذابیت، ویژگی خاص و متمایزی است که در هر نمونه مشابهی یافت نمی‌شود. از همین‌رو می‌توان انیمیشن خانواده مسواکی را اثری موفق و مثال‌زدنی میان پویانمایی‌های سیما به شمار آورد.