آلودگی ‌هوا ؛‌ خطری ‌که‌ جدی‌ گرفته ‌نمی‌شود

اصولا آلودگی هوا چه تاثیری بر سلامت انسان می‌گذارد؟

هوای محیط‌های صنعتی عمدتا با آلاینده‌هایی چون مونوکسید کربن، اکسیدها و ذرات نیتروژن، اکسیدهای سولفور و هیدروکربن‌ها آلوده است و معمولا بیش از 90درصد (وزنی) آلودگی‌های محیطی را این آلاینده‌ها تشکیل می‌دهند. هرکدام از این آلودگی‌ها به روش‌های گوناگونی می‌توانند آثار زیانباری در درازمدت و کوتاه مدت بر سلامت انسان‌ها بگذارد. تاثیر این آلودگی‌ها بر افراد مختلف متفاوت است چرا که آسیب‌پذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. از آنجا که قدرت ایمنی کودکان در مقابله با بیماری‌های عفونی و آلرژیک کمتر از بزرگسالان است، تماس مداوم با این آلاینده‌ها می‌تواند بر ریه کودکان تاثیر گذارد. مدت تماس با آلاینده‌ها و غلظت مواد شیمیایی در سالمندان نیز سبب تشدید بیماری می‌شود. همچنین مدت زمانی که زنان باردار در معرض آلودگی هوا قرار می‌گیرند بر سلامت آنها و جنین‌شان تاثیرگذار خواهد بود. در واقع آلودگی هوا فعالیت سلولی جنین را کاهش می‏دهد یا به اختلال در رسیدن مواد غذایی و اکسیژن به آن منجر می‎شود. همچنین مقدار بالای آلودگی هوا با افزایش آمار سقط جنین، ابتلای زودرس به بیماری‌های مغزی، تنفسی، گوارشی و نقص عضو کودکان نیز در ارتباط است. همچنین آلودگی هوا برای افرادی که سابقه آمفیزم، برونشیت، بیماری‌های مزمن ریوی و سل دارند و برای افراد شیمیایی بسیار خطرناک است.

اثر عمده این آلاینده‌ها بر ریه‌‌هاست. به این ترتیب که راه‌های هوایی را تنگ می‌کند و تنفس را مشکل می‌سازد یا به بافت‌های بینی، حلق، حنجره و ریه آسیب می‌رساند. این عارضه در بیماران آسمی و کودکان آشکارتر است. همچنین آلاینده مونوکسیدکربن(مهم‌ترین آلاینده هوا) با ترکیب هموگلوبین خون، اکسیژن‌دهی خون به سلول‌های بدن را مختل و باعث مرگ سلولی می‌شود بنابراین برای جبران کاهش اکسیژن سلول‌های بدن،قلب و عضله مجبور به کار بیشتری می‌شوند که این مساله در افرادی که دچار ناراحتی‌های قلبی و تنفسی هستند، موجب تشدید بیماری می‌شود. به همین علت هر سال در ایامی که شاهد افزایش میزان آلودگی هوا هستیم، میزان سکته‌ها و حملات تنفسی به میزان قابل توجهی بیشتر می‌شود.

اصولا این ذرات ریز گرد و غبار باعث آلرژی، حساسیت چشم‌ها، بینی و حلق، سرفه، تنگی‌نفس و آبریزش بینی می‌شوند که اگر به صورت مستمر تداوم یابند در ادامه باعث ایجاد رنیت، التهاب گلو و بینی می‌شود. همچنین حجم زیاد این ذرات باعث اشکال در تنفس افراد مبتلا به آسم، برونشیت مزمن،‌ آمفیزم و دیگر بیماری‌های ریوی می‌شود و آثار درازمدت آلودگی هوا می‌تواند بیماری مزمن تنفسی، سرطان ریه، بیماری قلبی و حتی آسیب به مغز، اعصاب و... را شامل شود.

از بین مهم‌ترین نیازهای انسان، هوا حیاتی‌ترین نیاز شناخته‌شده است که اگر اختلالی در آن ایجاد شود ادامه زندگی را غیرممکن خواهد کرد. متاسفانه در حال حاضر گازهای حاصل از مصرف سوخت در خودروها مهم‌ترین منبع آلودگی هوا را در شهرها تشکیل می‌دهند و کارخانه‌ها هم نقش بسزایی در تولید آزبست و ایجاد زمینه‌های سرطانی دارند. بنابراین به نظر می‌رسد چنانچه این کارخانه‌ها از شهرها خارج شوند، شاید بتوان از میزان ابتلا به این بیماری‌ها تا حدودی کاهش داد. در نتیجه توصیه من به هموطنانم بویژه افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، ریوی نظیر آسم، برونشیت مزمن و نارسایی قلبی، کهنسالان و کودکان و همچنین زنان باردار این است که در روزهای بحرانی آلودگی هوا، حتی‌الامکان از تردد در محدوده‌های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنند و هنگام آلودگی شدید هوا در طول روز، حتی‌المقدور سعی کنند در خانه بمانند چرا که میزان بسیاری از آلاینده‌ها در خانه، بسیار کمتر از فضای بیرون است. چنانچه این افراد مجبور هستند به بیرون بروند، باید کارها و فعالیت‌های بیرون از منزل خود را در ساعت‌های اول صبح یا بعد از غروب آفتاب انجام دهند. همچنین افرادی که به مدت طولانی در معرض آلودگی شهری هستند باید با استفاده از ماسک‌های بخصوصی در جلوی بینی، خود را در مقابل آلودگی محافظت کنند. این ماسک‌ها در دور نگهداشتن ذرات درشت بسیار موثر هستند و آسمی‌ها و افرادی که به مشکلات تنفسی مبتلا هستند با استفاده از آنها راحتی بیشتری احساس می‌کنند. باید توجه داشت افرادی که نسبت به آلودگی حساسیت دارند، باید زمان کمتری را در بیرون از منزل بویژه خیابان‌ها سپری کنند. همچنین با توجه به این‌که یکی از خطرناک‌ترین آلاینده‌ها دود سیگار است محدودیت در استعمال دخانیات گام مهمی برای داشتن محیط‌زیست سالم‌تر است. همچنین در آستانه فرا رسیدن هفته بهداشت سلامت به مردم توصیه می‌کنم برای داشتن بدنی سالم و تنومند از استعمال دخانیات جلوگیری کنند و از آنجا که غذای سالم و پاک نیز مهم‌ترین نقش را در سلامت انسان‌ها ایفا می‌کند، به مردم توصیه می‌کنم در مصرف صحیح غذای روزانه‌شان نیز دقت فراوانی داشته باشند تا به این ترتیب از بروز بیماری‌ها جلوگیری کنند.

فرزانه صدقی